© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 31 Μαρτίου 2014

Η «αλήθεια» για το 1821

Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ 

Τα τελευταία χρόνια όλο και κάποιος «ευαίσθητος» ιστορικά αναλαμβάνει να μας ενημερώσει για τα λάθη, που ως Έλληνες κάνουμε, για «μύθους» στους οποίους πιστεύουμε, «προγονοπληξίες» και άλλα συναφή, και με πολύ ενδιαφέρον, για να μα μη ζούμε στον «κόσμο» μας, επιχειρούν να μας μάθουν το σωστό με λοβοτομή. Και όλοι λένε το ίδιο: «Δεν μας είπαν …», «Δεν μας δίδαξαν…», «Δεν ξέρετε …» ή και το ακόμη χειρότερο «Μας κρύβουν… ότι ετούτος ήταν έτσι, εκείνος ήταν αλλιώς». Βεβαίως υπάρχουν και εκείνες οι φωνές οι οποίες προσπαθούν να αποκαταστήσουν τις διαστρεβλωμένες αλήθειες ή τις γενικεύσεις, ο καθένας από το χώρο που γνωρίζει καλύτερα. Έτσι, ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας δημοσίευσε απάντηση της Ελλαδικής Εκκλησίας, όσον αφορά στον κλήρο και τη στάση του στον Αγώνα του 1821, από τις στήλες αυτού του περιοδικού.

Εγώ δεν είμαι ούτε ιστορικός ούτε ιερωμένος, αλλά ως φιλόλογος εδίδαξα ιστορία στο σχολείο και από το σχολικό βιβλίο αντλώ τα αποσπάσματα, με τα οποία θα δώσω απάντηση σε όλους αυτούς που χαίρονται να απομυθοποιήσουν πρόσωπα και πράγματα, κομίζοντας γλαύκα στην Αθήνα με τις πληροφορίες που φέρνουν. Και χρησιμοποιώ το σχολικό βιβλίο, διότι εφόσον η παιδεία μας, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, είναι υποχρεωτική, όλοι οι Νεοέλληνες, τους οποίους αναλαμβάνουν οι αυτοχριζόμενοι διαφωτιστές τους να τους ενημερώσουν, έχουν διδαχτεί.

Από το βιβλίο των Β. Σκουλάτου – Ν. Δημακόπουλου – Σ. Κόνδη, Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, τεύχος β΄,  Γ΄ Λυκείου, Ο.Ε.Δ.Β. 1986, επιλέγω τα ακόλουθα:

1. «Οι Φιλικοί είχαν προσδιορίσει ως ημερομηνία έναρξης την 25 Μαρτίου 1821. Τα γεγονότα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Περί τα μέσα του Μαρτίου σημειώθηκαν σποραδικά επεισόδια εναντίον των Τούρκων. ...Συλλογικές επαναστατικές πράξεις: στα Καλάβρυτα 21 Μαρτίου, στη Μάνη 22, στην Καλαμάτα 23, στην Πάτρα 24/25 ...». (σελίδα 14). Τελικώς επελέγη η 25η Μαρτίου λόγω της εορτής του Ευαγγελισμού για να συμπέσει ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου με τον Ευαγγελισμό της Πατρίδας. 

Καταρρίπτεται λοιπόν ο μύθος ότι μας λένε «ψέματα» για την ημέρα της έναρξης.

2. Ο Παλαιών  Πατρών Γερμανός είχε τους ενδοιασμούς του, σχετικώς με την Επανάσταση, φοβούμενος μην πάθουν τα παλιά και εξηγεί λεπτομερώς (Οι δισταγμοί των προκρίτων τις παραμονές της Επανάστασης, σελ. 31). Άλλωστε, όλοι γνωρίζουμε ότι πολλοί Ιερωμένοι και Πρόκριτοι, επειδή ήταν ο πρώτος στόχος των Τούρκων σε περίπτωση ανταρσίας των υποδούλων Ελλήνων, ήταν κρυφά μέλη της Φιλικής Εταιρείας. («Δοκιμασίες Προκρίτων και Αρχιερέων στις φυλακές της Τριπολιτσάς», στο  σχολικό βιβλίο σελ. 15, από το βιβλίο του Ιω. Ζαφειρόπουλου, Οι Αρχιερείς κι οι Προύχοντες, σ. 231-234).

Καταρρίπτεται και ο δεύτερος ότι ο Π. Π. Γερμανός ήταν αντίθετος και μας το κρύβουν.

3. Οι βιαιοπραγίες εναντίον των Τούρκων στην Τριπολιτσά (σελ. 17), αλλά και τα ανάλογα των  Ελλήνων από τους Τούρκους (σελ. 15-16). 30.000 έσφαξαν οι Τούρκοι στη Χίο. Βλέπε: Οι σφαγές της Χίου, Ανδρέα Μάμουκα, Διήγησις ενός Γραικού, σελ. σχολικού βιβλίου σελ. 18 και Η περιγραφή των σφαγών από έναν Τούρκο, Βαχίτ πασά. Απομνημονεύματα πολιτικά, σχολικό βιβλίο, σελ. 19.

Καταρρίπτεται και ο μύθος της ελληνικής συμπεριφοράς.

4. Ότι ο Αγώνας άρχισε από τους πλούσιους Εμπόρους και  καραβονοικοκυραίους του εξωτερικού είναι γνωστό και όχι από του αγράμματους και ταλαιπωρημένους υπόδουλους. Οι Φιλικοί και οι άλλοι Διαφωτιστές έφερναν τις ιδέες της Ευρώπης και τις κήρυτταν. Στρατολογούσαν μέλη. Άλλωστε, είναι γνωστό επίσης ότι όλες οι επαναστάσεις, και η Γαλλική που προηγήθηκε και η Ρωσική που ακολούθησε, έγιναν από τους αστούς. Ο λαός πάντα ακολουθεί.  Και δυστυχώς ακολουθεί και αιματηρός εμφύλιος μετά.

Κανείς δεν είπε ποτέ πως ο απλός λαός σήκωσε τα όπλα μόνος του, χωρίς να τον καθοδηγήσει κανείς (Φωτάκου Απομνημονεύματα, σελ. 80-81, σχολικό βιβλίο, σελ. 24).

5. Στα έσοδα του επαναστατημένου Έθνους ήταν τα «Πολεμικά λάφυρα και οι λείες πολέμου» και «όπως είναι φυσικό σε περιόδους επαναστάσεων, γινόταν περισσότερη διαρπαγή … (Τα Οικονομικά του Αγώνα, σελ. σχολικού βιβλίου 23), διότι αυτή ήταν η αμοιβή των αγωνιστών που είχαν αφήσει τις εργασίες τους  για να πάρουν μέρος στον Αγώνα.

Γνωρίζαμε λοιπόν και για  τις «λείες».

6. Οι «Κλέφτες» ήταν κλέφτες. Έκλεβαν από τους Τούρκους και όχι μόνο, κι έπειτα έβγαιναν στο βουνό. Εκεί επάνω ετοιμαζόταν η «παρακαταθήκη του εθνισμού και η ζύμη. Τέτοια ήταν και η γενιά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη» (Α. Βακαλόπουλου, Πηγές, σελ. 621-622, στο σχολικό βιβλίο σελ. 10). Ο πατέρας του Θεόδωρου, Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, πήρε μέρος στην ένοπλη εξέγερση η οποία υποκινήθηκε από την Αικατερίνη Β' της Ρωσίας το 1770 και σκοτώθηκε μαζί με δύο αδελφούς και τον φημισμένο Παναγιώταρο στον πύργο της Καστάνιτσας από τους Τούρκους. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προσχώρησε στα σώματα των κλεφτών της Πελοποννήσου και στα 15 του έγινε καπετάνιος. Είχε πείρα και στη θάλασσα ως κουρσάρος και το 1805 πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Τον Ιανουάριο του 1806 βγήκε διάταγμα δίωξής του, οπότε κατέφυγε στα Κύθηρα και από εκεί στη Ζάκυνθο και το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Σχετικά με τα όσα «επέτρεψε» να γίνουν στην Τριπολιτσά, ας αναφέρουμε την ακόλουθη ρήση του:

 «Όταν έμβηκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον Πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Έλληνας. Αναστέναξα και είπα: ‘‘Άιντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθηκαν εκεί’’ και διέταξα και το έκοψαν», όχι μόνο το πλατάνι. Και βεβαίως δεν θα κατηγορήσουμε τον Κολοκοτρώνη για τίποτα, διότι αν μη αυτός ο Έλληνας δεν θα είχαμε τόπο να πατήσουμε εμείς σήμερα, όπως είπε ο Τερτσέτης στη μεγάλη δίκη.

Τα βιβλία, από τον καιρό που ήμουν μαθήτρια, αλλά και αργότερα που ήμουν καθηγήτρια μιλούσαν για όλα αυτά, των τελευταίων χρόνων με παραπομπές στις Πηγές ακόμα και τις αντίθετες, ελληνικές και ξένες.


Λοιπόν, τα βιβλία μας μάς λένε την αλήθεια. Υποχρέωσή μας είναι να τα διαβάζουμε και να ξέρουμε πως ετεροχρονισμένα σχόλια δεν επιτρέπονται. Κάθε πρόσωπο κρίνεται στο πλαίσιο της εποχής του, των ηθών και εθίμων, πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν. Αλλιώς αδικούμε και τα πρόσωπα και τον εαυτό μας. 

Γιώργου Λέκκα: ΜΙΚΡΑ ΕΡΩΤΙΚΑ (ποίηση)


Ι

Ἀγαπημένη, ἀπὸ συμπόνια
ξημερώθηκα μὲ τὸ φεγγάρι
ποὺ σιωπηλὸ ξαγρυπνοῦσε
πάνω ἀπ’ τὴ στέγη σου
γιὰ νὰ σὲ προσέχει
καὶ στὰ ὄνειρά σου.

[27/4/13]


ΙΙ

Τρελὸς γιὰ σένα, ἀγάπη,
γιατὶ θά ‘χα ἀπὸ χρόνια τρελαθεῖ
χωρὶς ἐσένα, ἀγάπη.

[14/8/13]


ΙΙΙ

Ἀγαπημένη,
μονάχα ἔφηβος
ποὺ θὰ σ’ ἀγαποῦσε
καὶ στὰ βαθιὰ γεράματά σου
θὰ μποροῦσε
καὶ νὰ νιώσει
πόσο σ’ ἀγαπῶ.

[8/2/14]


ΙV

Ὁ ἀέρας, τὸ φῶς, τὸ νερό.
Ἡ θάλασσα, ἡ γῆ, ἡ βροχή.
Ἡ ἀγαπημένη, ὁ οὐρανός, ἡ σιωπὴ
κι ὁ Θεός μου.

[8/3/14]


V

Ἀγαπημένε,
στρογυλλεύει τὸ φεγγάρι
κάθε ὥρα ποὺ περνάει,
τὸ ἴδιο θέλει κι ἡ καρδιά μου
κάθε ὥρα ποὺ περνάει
πιὸ πολὺ νὰ σ’ ἀγαπᾶ.

[15/12/13]


VI

Ἀγάπη μου,
ὅλα τὰ ἔργα σου ἐκρήγνυνται
ὰπ’ τὴν ἐπιθυμία τους
νὰ σὲ δοξάσουν.

[26/11/13]


VII

Ἀγαπημένε,
ποῦ νὰ μοῦ φτάσει μιὰ καρδιὰ
γιὰ ν’ ἀγκαλιάσω ὅλα τὰ ἔργα σου
καὶ νὰ στ’ ἀντιπροσφέρω.

[15/12/13]


[Ὁ π. Γεώργιος Α. Λέκκας εἶναι ἄμισθος πρωτοπρεσβύτερος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καὶ Ἁλμυροῦ.]

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

Ο πολιτιστικός τουρισμός ως παράγων ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας και ο κίνδυνος από τη συρρίκνωσή του. Η περίπτωση του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων

Ανακοίνωση σε Ημερίδα του ΤΕΙ – Τετάρτη 26 Μαρτίου 2014

  Tης Κατερίνας Δεμέτη  


Πρωτοπρεσβύτερε π. Παναγιώτη Καποδίστρια, εκπρόσωπε του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ζακύνθου, κ. Αντιπεριφερειάρχα, κ. Εκπρόσωπε του Βουλευτή, κ. Εκπρόσωπε του Δήμου, Προϊσταμένη του Τμήματος Προστασίας και Συντήρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητά παιδιά,
Ο επιθετικός προσδιορισμός είναι γνωστό ότι περιγράφει, εξειδικεύει και χαρακτηρίζει συνήθως το ουσιαστικό που προσδιορίζει. Ωστόσο ένας γενικός επιθετικός προσδιορισμός μπορεί πολλές φορές να διευρύνει την έννοια του ουσιαστικού, να την ενισχύσει ποιοτικά και τελικά να την οδηγήσει σε μια ερμηνεία που ακόμα και ποσοτικά μπορεί να προσμετρηθεί, αν θελήσουμε να μιλήσουμε με δείκτες, όρο απόλυτα αποδεχτό στην τεχνοκρατική εποχή που ζούμε.
            Δυστυχώς όμως οι δείκτες φαίνεται ότι μας περιγελούν γιατί φανερώνονται αντιστρόφως ανάλογοι της πραγματικότητας. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη: διαβάζουμε σε δημοσιεύματα του αθηναϊκού και τοπικού τύπου ότι η αύξηση του τουρισμού του νησιού μας θα αγγίξει για φέτος διψήφια νούμερα.
            Τι σημαίνει όμως αυτό; Συνδυάζεται με την πραγματική ανάπτυξη του βιοτικού μας επιπέδου ή φορείς με ιστορία δεκαετιών συρρικνώνονται και κινδυνεύουν να κλείσουν, με τραγικές συνέπειες για την φήμη του νησιού μας σε πανελλήνιο και διεθνές επίπεδο;
            Το ότι η Κυριακάτικη εφ. «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της 23ης Μαρτίου 2014, αφιερώνει ξεχωριστό τόμο στο Διον. Σολωμό, και ευχαριστεί το Μουσείο Σολωμού για την άδεια χρήσης του φωτογραφικού του αρχείου, δεν σημαίνει ότι το Μουσείο δεν κινδυνεύει με αναστολή της λειτουργίας του, αφού ακόμα δεν έχει χρηματοδοτηθεί για φέτος από κανέναν δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα και η μοναδική πηγή εσόδων του, τα εισιτήρια, τα τελευταία χρόνια βαίνουν, όπως θα δείτε παρακάτω συνεχώς μειούμενα.
            Σε θεωρητικό επίπεδο το ότι ο Πoλιτιστικός Τουρισμός αποτελεί εφαλτήριο για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, είναι μία θέση, που ιστορικά τουλάχιστον έχει τεκμηριωθεί, αφού η υπογραφή το 1976 στις Βρυξέλλες της «Χάρτας του Πολιτιστικού Τουρισμού», από τη Διεθνή Οργάνωση Μνημείων και Τόπων (International Cultural Tourism Charter: ICOMOS), φανερώνει ότι η σχέση και η δυναμική που συνδέει Πολιτισμό και Τουρισμό είναι τόσο στενή, που γεννήθηκε η ανάγκη και παγκόσμια να διατυπωθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τις σχέσεις τους.
            Έτσι, το θέμα που καλούμαστε εμείς ν’ απαντήσουμε, δεν είναι εάν ο Πoλιτιστικός Τουρισμός ευνοεί την ανάπτυξη του νησιού μας, (αυτό προβάλλει σαν αυταπόδεικτο μαθηματικό αξίωμα), αλλά το αν εμείς το έχουμε αντιληφθεί και είμαστε σαν κοινωνία πολιτών έτοιμοι να απαντήσουμε στο ερώτημα για το είδος του Τουρισμού που θέλουμε.
Εάν συμφωνήσουμε ότι είμαστε εγκλωβισμένοι στον Τουρισμό των all inclusive πακέτων, υποταγμένοι στα μνημόνια των tour operators, υποδεχόμενοι μόνο τους τουρίστες με τα βραχιολάκια, τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η συζήτηση για τον Πολιτιστικό Τουρισμό πρέπει να κλείσει άμεσα.
            Γιατί τι νόημα πραγματικά έχει η αναγνώριση της δυναμικής του φαινομένου από τη Διεθνή Oργάνωση για την Προστασία Μνημείων και Τόπων (το γνωστό ICOMOS), η οποία συμπεριέλαβε το 1999 στις ειδικές επιτροπές της, τη «Διεθνή Επιτροπή Πολιτιστικού Τουρισμού»; Αντικείμενο μάλιστα της επιτροπής είναι η προάσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, παγκόσμιας, εθνικής ή τοπικής, στις περιπτώσεις εμπλοκής της με τον τουρισμό. Στην επιτροπή αυτή, ανατέθηκε η αναθεώρηση της Χάρτας του 1976 και η Νέα Χάρτα διατυπώθηκε σε τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά και επικυρώθηκε στη Γενική Συνέλευση του ICOMOS στο Μεξικό το 1999.
Για να τελειώσουμε όμως μια και καλή με τους ορισμούς, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα είδος τουρισμού ως πολιτιστικό, όταν η συμμετοχή σε πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες ή εμπειρίες που αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά, αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα του ταξιδιού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως Πολιτιστικός Τουρισμός είναι το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολιτιστικό τουρισμό έχουμε όταν, ο επισκέπτης θέλει να κατανοήσει και να εκτιμήσει το βασικό χαρακτήρα ενός τόπου και τον πολιτισμό του ως σύνολο, περιλαμβάνοντας:
-την ιστορία και την αρχαιολογία
-το λαό και τον τρόπο ζωής του
-την πολιτιστική εξέλιξη
-τις τέχνες και την αρχιτεκτονική
-το φαγητό, το κρασί και την τοπική παραγωγή
-την κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή
-τη μορφολογία της περιοχής
-τα διάφορα φεστιβάλ και εκδηλώσεις

Πολιτιστικός τουρίστας είναι αυτός που θέλει πραγματικά να καταλάβει έναν τόπο, που θέλει να νιώσει την ιστορία του. Είναι αυτός που θέλει να αισθανθεί ότι ζει μέσα σε έναν άλλο πολιτισμό, που θέλει την εμπειρία μιας πολιτιστικής «περιπέτειας». Είναι αυτός που θέλει να συγκρίνει το σήμερα με το χθες, να κατανοήσει τους λόγους των αλλαγών και της εξέλιξης.
Η αναθεωρημένη «Χάρτα του Πολιτιστικού Τουρισμού», που προαναφέραμε, που στοχεύει στον περιορισμό των κινδύνων και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων του τουρισμού στην κληρονομιά και στα πολιτιστικά αγαθά, αυτό ακριβώς το προφίλ του τουρίστα υποδεικνύει, αφού με τις έξι αρχές της υπογραμμίζει:
1.       Την επίτευξη δυνατότητας για προσπέλαση και κατανόηση της σημασίας του τόπου,
2.      Την επίτευξη μιας βιώσιμης σχέσης μεταξύ των εν δυνάμει αντιτιθέμενων αξιών του τουρισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς,
3.      Τη διασφάλιση μιας εποικοδομητικής εμπειρίας για τον επισκέπτη,
4.      Την εμπλοκή της κοινότητας που φιλοξενεί (στις διαδικασίες της διατήρησης των πολιτιστικών αγαθών του τόπου της και της τουριστικής πρακτικής σ' αυτόν),
5.      Τα οφέλη για την κοινότητα που φιλοξενεί και τέλος
6.      Τη χρήση των μέσων προβολής για την ανάδειξη της κληρονομιάς.
Ένας ακόμα στόχος της είναι να εξισορροπήσει τις αντικρουόμενες προθέσεις ή τις αντιπαραθέσεις των παραγόντων του τουρισμού και των συντελεστών της προστασίας της κληρονομιάς. Εκφράζει, εντέλει, μια πρόθεση διαχείρισης καλής πρακτικής και επιχειρεί να υπαγορεύσει στους τουριστικούς παράγοντες και τους επισκέπτες έναν «κώδικα συμπεριφοράς» απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου που προσελκύει το τουριστικό ενδιαφέρον.
Εάν θελήσουμε να διερευνήσουμε το πώς οι αρχές αυτές εφαρμόζονται στο νησί μας, στο οποίο τα ήθη και έθιμα, οι λαϊκές τέχνες, οι παραδόσεις, τα μοναδικά έργα τέχνης, τα παραδοσιακά στοιχεία τοπικής αρχιτεκτονικής, η λαϊκή μουσική, αποτελούν κομμάτια ενός σπουδαίου πολιτισμικού μωσαϊκού και κατ’ επέκταση αποτελούν σπουδαία πηγή τουρισμού, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει πραγματικά μεγάλο πρόβλημα.
Το ένα πρόβλημα αφορά στην έλλειψη υποδομών.
            Ένα παράδειγμα: Στην τοπική εφημερίδα ΕΡΜΗΣ, στο φύλλο της  25ης-5-2010, ο τότε Υφυπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Ναυτιλίας, Μάρκος Μπόλαρης, που επισκέφτηκε το νησί μας, με αφορμή τον επίσημο εορτασμό της Ένωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα, βλέποντας το κρουαζιερόπλοιο που έφευγε, ένα χρονίζων πρόβλημα για το νησί, είπε:
          «Η υπόθεση του τουρισμού είναι και πρέπει να είναι αιχμή για την ελληνική οικονομία και η πρόκληση για τον ελληνικό τουρισμό, είναι η πρόκληση της ποιότητας που σέβεται τον τόπο, την ιδιαιτερότητα, την γεωμορφολογία του και δεν αλλοιώνει αυτό που διατηρήθηκε ανά τους αιώνες. Αν μπούμε σε αυτή τη λογική, μπορούμε να ελπίζουμε πως θα έχουμε την καλύτερη δυνατή ποιότητα του τουρισμού στον κόσμο! Η Ελλάδα με τα πανέμορφα νησιά αποτελεί μια πρόκληση. Για την πρόκληση αυτή όμως θα πρέπει να έχουμε και τις υποδομές. Πρέπει να υπάρχει ένα δίκτυο μαρίνας στο Αιγαίο και στο Ιόνιο, προκειμένου να προσελκύσουμε το θαλάσσιο τουρισμό, που είναι ακριβός τουρισμός για να στηριχθεί η οικονομία. Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξουν υποδομές προσέλκυσης και ελλιμενισμού των κρουαζιεροπλοίων. Η πρόκληση για τον ελλιμενισμό αυτό στη Ζάκυνθο είναι γνωστή, την ξέρω από χρόνια, μέσα από τις ατελέσφορες προσπάθειες που υπήρχαν, αλλά και τις εκκρεμότητες τις σημερινές …Στο τέλος αδικούνταν και οι τουρίστες που βρίσκονταν πάνω στο πλοίο, αλλά και η τοπική οικονομία του νησιού. Η κατασκευή προβλήτας είναι μια πρόκληση στην οποία πρέπει να απαντήσουμε μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή». 

            Έτος 2014, Κυρίες και Κύριοι:  η προβλήτα της Ζακύνθου είναι  ένα θέμα που πονάει, καθώς βρίσκεται ακόμα στα χαρτιά και εμείς βλέπουμε τα κρουαζιερόπλοια να μας χαιρετούν από  μακριά.

            Το άλλο πρόβλημα αφορά στο είδος του τουρισμού που καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια. Γιατί αν τα νούμερα ανθούν στις αεροπορικές εταιρείες και στις κλίνες των ξενοδοχείων, δεν συμβαίνει το ίδιο και στα Μουσεία μας.



Και ας πάρουμε την περίπτωση του Μουσείου Σολωμού (θέμα της σημερινής μας εισήγησης), η κίνηση των επισκεπτών του οποίου τα τελευταία πέντε χρόνια διαμορφώνεται ως εξής:
·        Κατά το έτος 2009 επισκέφθηκαν το Μουσείο 7.304 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου (4€) και 6.180 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου (2€).
·        Κατά το έτος  2010, 4.991 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 4.569 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.
·        Κατά το έτος  2011, 4.393 επισκέπτες αντιστοίχως ισόποσοι.
·        Κατά το έτος 2012, 3.235 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 3.137 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.
·        Κατά το έτος 2013 επισκέφθηκαν το Μουσείο 3.309 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 2.907 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.

Επίσης το Μουσείο επισκέφτηκαν και πολλά σχολεία, σε ομαδική επίσκεψη, χωρίς αντίτιμο εισόδου, καθώς από την ίδρυση του Μουσείου, η είσοδος των μαθητών στους χώρους του είναι ελεύθερη.

            Αντιλαμβανόμαστε, Κυρίες και Κύριοι, ότι το πρόβλημα που ανακύπτει είναι σύνθετο.
Όταν λοιπόν μιλάμε για «το είδος του Πoλιτιστικού Τουρισμού που παράγουμε σήμερα», είναι αυτονόητο, ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψη μας πολλές πραγματικότητες:
·        από το γεωγραφικό χώρο στον οποίο ζούμε,
·        τα κοινωνικά σχήματα που μας δεσμεύουν και κατευθύνουν τη ζωή μας,
·        τις πολιτικές αποφάσεις που υλοποιούνται ή μένουν στο συρτάρι,
·        μέχρι τις ηθικές επιταγές, στις οποίες συνειδητά ή ασυνείδητα συμμορφωνόμαστε,
·        και τις φιλοσοφικές,
·        ακόμα και τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις.

Ο λεγόμενος «Επτανησιακός Πολιτισμός», άλλωστε, που αναπτύσσεται στα Ιόνια Νησιά, δημιούργημα εντάσεων, συγκρούσεων και διαφόρων εκφράσεων (στη Ζωγραφική, στη Μουσική, στην Αρχιτεκτονική, στην Ποίηση, στη Λογοτεχνία), συμπυκνώνει όλα εκείνα τα άυλα και υλικά στοιχεία, και συμπορεύεται τελικά με την ίδια τη μακρά διάρκεια, αφού μέσα από διαδοχικές κοινωνίες, εξακολουθεί να επιβιώνει, και δεν επιτρέπει παρά μόνον ελάχιστες και σταδιακές παρεκκλίσεις από την πορεία του.
Αυτό θα έμοιαζε μοιρολατρικό και θα ερχόταν σε αντίθεση με την συνέχεια, έκφραση της οποίας αποτελεί και η σημερινή Ημερίδα, που πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του νησιού μας.
Η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού δεν μπορεί να γίνει απλώς με πρωτοβουλία κάποιων τουριστικών επιχειρηματιών που σχεδιάζουν μεμονωμένες δραστηριότητες.

·              Απαιτεί τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα σε τοπική βάση.
·              Απαιτεί έναν οργανωμένο σχεδιασμό από την κοινότητα με ενεργοποίηση όλων των τοπικών παραγόντων.

Ο σχεδιασμός αυτός, όμως, μπορεί και πρέπει να ενισχυθεί κεντρικά με κύριους φορείς τον ΕΟΤ και το Υπουργείο Πολιτισμού, ιδιαίτερα στην παραγωγή πολιτιστικών τουριστικών προϊόντων.
Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ότι απαραίτητες προϋποθέσεις ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού είναι :

            1) Η προώθηση της δικτύωσης τόπων, εκδηλώσεων, φορέων και προσώπων που ασχολούνται με τον πολιτιστικό τουρισμό.
            Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων συμμετέχει, από το 2008, στην Πανελληνία εκστρατεία «Περιβάλλον και Πολιτισμός».
            Κάθε χρόνο επιλέγεται από το Υπουργείο Πολιτισμού ένα στοιχείο της φύσης: το νερό, η γη, η φωτιά ή ο αέρας.
            Το Μουσείο που συμμετέχει στην δράση, επιλέγει κάποια εκθέματα από το μουσειακό του υλικό, που σχετίζονται με το φυσικό αυτό στοιχείο. Στη διαφάνεια βλέπουμε τη συμμετοχή του Μουσείου τη διετία που δουλέψαμε με το στοιχείο του νερού, κατά την οποία τη μία χρονιά επιλέχθηκαν τα χειρόγραφα του Εθνικού Ποιητή που είχαν αναφορά σε λίμνη και ποτάμι, ενώ την επόμενη χρονιά τα δύο ακρόπρωρα που έλαβαν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571).
            Εκατοντάδες παιδιά συμμετείχαν στο πρόγραμμα από τα σχολεία του νησιού μας, αλλά και από σχολεία, που είχαν έρθει για την ετήσια εκπαιδευτική τους εκδρομή, καθώς είχαν ενημερωθεί από την επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, στην οποία είχε αναρτηθεί η συμμετοχή μας. Στη διαφάνεια η αφίσα της εκδήλωσης στην οποία το όνομα του Μουσείου Σολωμού βρίσκεται ανάμεσα στα ονόματα των υπόλοιπων Μουσείων της πατρίδας μας.

            2) Η διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, με την προβολή μέσα στα τουριστικά πακέτα του ετήσιου προγράμματος φορέων, όπως το Μουσείο Σολωμού, το οποίο κάθε χρόνο συμμετέχει στο επίσημο πρόγραμμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και γιορτάζει τη Διεθνή Ημέρα των Μουσείων, την 18η Μαΐου, με εκδηλώσεις που προβάλλουν πρόσωπα, μνημεία και σημαντικές επετείους, ενεργοποιώντας κάθε φορά εικαστικούς δημιουργούς, ποιητές, λογοτέχνες, καλλιτεχνικά σχήματα και μεγάλο αριθμό από τη μαθητική κοινότητα όλων των βαθμίδων του νησιού μας. 
            Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι σ’ έναν ομοιογενή κόσμο  δεν θα υπήρχαν κίνητρα για ταξίδια!!!


            Στη διαφάνεια τα παιδιά μέσα στο Μουσείο κατά τη συμμετοχή μας στον εορτασμό της 18ης Μαΐου που το 2010 είχε σαν θέμα: «Μουσεία για την κοινωνική αρμονία».

            Το Μουσείο Σολωμού συμμετέχει επίσης τα τελευταία χρόνια στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς,  Για τη διετία 2009-2011 είχε θέμα «Η Μαγεία στο χώρο και το χρόνο».
            Το 2009 το Μουσείο συμμετείχε στο εορτασμό με ομότιτλη Ημερίδα, που πραγματοποίησε στο παλιό κτήριο του ΤΕΙ επί της πλατείας Κάλβου, ενώ το 2010 με διάλεξη στο Πνευματικό Κέντρο, με ομιλητή το φιλόλογο κ. Διονύση Σέρρα και θέμα: «H Mαγεία και η παρουσία της στο έργο του Διονύση Ρώμα».

            3) Η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων-δρωμένων που παίρνουν το χαρακτήρα πολιτιστικών θεσμών, όπως η αναβίωση του δρώμενου της Γκιόστρας.
            Το Μουσείο Σολωμού αξιολογώντας την αξία του συγκεκριμένου δρωμένου, συνδιοργάνωσε μαζί με την αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία Giostra di Zante, που είναι υπεύθυνη τα τελευταία χρόνια για την αναβίωσή του, Ημερίδα, με θέμα «Η Γκιόστρα στη Ζάκυνθο», στις 25 Απριλίου 2010 καθώς επίσης και διαγωνισμό ζωγραφικής στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.



            Εδώ βλέπουμε μερικά από τα έργα των παιδιών που συμμετείχαν στο διαγωνισμό ζωγραφικής που οργάνωσε το Μουσείο για το ιππικό δρώμενο της Γκιόστρας.

            Οι υπεύθυνοι για τον Τουρισμό στο νησί μας με σχετικά μικρό κόστος, θα μπορούσαν να προβάλλουν αυτές τις δράσεις και να ελκύσουν και άλλους τουρίστες, πιο «ποιοτικούς», που θέλουν να ξέρουν πού θ’ αποφασίσουν ν’ αφιερώσουν κάποιον χρόνο, και τι επιλογές έχουν για να τον γεμίσουν.
            Σήμερα, μια βολτούλα στον κεντρικό δρόμο της διαδικτυακής γειτονιάς της Ζακύνθου θυμίζει μια γειτονιά γεμάτη με ταμπέλες, «ενοικιαζόμενα» και «rooms to let». Η πρώτη σελίδα στην αναζήτηση στο Google, φέρνει δέκα sites φορτωμένα με ξενοδοχεία και βίλες.
Εντυπωσιακή πράγματι η πληθώρα των καταλυμάτων, αλλά η Ζάκυνθος είναι μόνο αυτό; Δεν υπάρχει πουθενά κάτι που να μας ταυτοποιεί και που κυρίως μπορεί να ενδιαφέρει τον ψαγμένο επισκέπτη του νησιού μας, τον τουρίστα που αναζητά κάτι περισσότερο από το Ναυάγιο;
            Μήπως μ’ άλλα λόγια πρέπει ν’ αναζητήσουμε ένα νέο ύφος, στην αναζήτηση του επισκέπτη του νησιού μας, έτσι ώστε στις μηχανές αναζήτησης να δείξουμε ένα νέο πρόσωπο;
Και μήπως το πλάνο δράσης μας για προσέλκυση πολιτιστικού τουρισμού δεν πρέπει πλέον ν’ αναλώνεται στο να τρέχουμε στις διάφορες τουριστικές εκθέσεις, παρακαλώντας για μαζικό τουρισμό;

            Η Ζάκυνθος, Κυρίες και Κύριοι, με την πολυμορφία των στοιχείων ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος που παρουσιάζει, μπορεί να δώσει το έναυσμα για προγράμματα ερμηνείας, διατήρησης και υγιούς τουριστικής ανάπτυξης, στην οποία και η αποτίμηση της αξίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και η αντικειμενική συγκριτική εκτίμηση της σημασίας της, θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχική ενέργεια.
            Πρόσφατη άλλωστε μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών με τίτλο «Η πολιτιστική κληρονομιά ως παράγων ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας», που πραγματοποίησε το Γραφείο Οικονομικών Υποθέσεων της Ακαδημίας, απέδειξε ότι η ανάπτυξη του Πολιτιστικού Τουρισμού μπορεί να τροφοδοτήσει μακροχρόνια την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, δημιουργώντας νέες προοπτικές απασχόλησης και άμβλυνσης της εποχικότητας της εργασίας στον τουρισμό, ενισχύοντας κατ' επέκταση το εισόδημα και την περιφερειακή συνοχή της χώρας.
Στα συμπεράσματα της μελέτης αυτής, που  διήρκεσε ένα έτος, υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά ότι, η αντιμετώπιση επερχόμενων δυσκολιών στον τουριστικό τομέα είναι δεδομένη, γι’ αυτό ο πολιτιστικός τουρισμός πρέπει να αναδειχθεί ως βασική μορφή εναλλακτικού τουρισμού και σε πυλώνα στήριξης της ελληνικής τουριστικής οικονομίας.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο Πολιτισμός χρειάζεται τον Τουρισμό και το αντίστροφο, γιατί ο πρώτος χρειάζεται χρηματοδότηση των συχνά ελλειμματικών και οικονομικά ατελέσφορων προϊόντων του, ενώ ο δεύτερος έχει ανάγκη την ποιότητα και τους ανοικτούς ορίζοντες που του εξασφαλίζουν οι πολιτιστικές δράσεις. Για να επιτευχθεί η συνεργασία αυτή, οι δύο τομείς θα πρέπει να ορίζουν από κοινού τους σκοπούς τους και να ελαττώνουν τα σημεία τριβής.
Και είναι πρόκληση για κάθε τοπική κοινωνία η επίτευξη του στόχου αυτού με την ανάληψη δράσεων, όπως η σημερινή, που όχι μόνο κεντρίζουν την κεντρική εξουσία ν’ αναλάβει τις ευθύνες της, αλλά και αφυπνίζουν τους μετέχοντες στα τουριστικά δρώμενα του τόπου ν’ αναλογιστούν ότι η εποχή των παχιών αγελάδων είναι προσωρινή και πρέπει να εστιάσουν σε νέες, πιο ποιοτικές μορφές του τουριστικού προϊόντος.

Σας ευχαριστώ.

Τρίτη 25 Μαρτίου 2014

Άννας Τσουκαλά Κουφού: ΘΑΡΘΕΙ; (ποίημα)

[C. Pissaro, O  θερισμός. 1882. Τhe Bridgestone Museum. Tokyo]

Τον Άχρονον υμνώ
δεν φείδομαι την αγέλαστη πέτρα
και λιάζω την  μουχλιασμένη υπομονή μου.

Κρατώ στην καρδιά μου την Άνοιξη
που έκτισε  περίτεχνη φωλιά στο μπαλκόνι μου
ανατολικά της ελπίδας.

Το δοξαστικό του αύριο
ο δολομίτης ο Βοριάς
το απεργάζεται δωσίλογος
αμετανόητος.

Απαλλοτριώνονται μνήμες και μνημόνια
όλα τα νηπενθή στο σφυρί.

Μήπως εχάθηκε η αιδώς κ’ η οδύνη βασιλεύει;

Θάρθει ο καιρός του θερισμού σ’ αυτόν τον τόπο;

Σάββατο 22 Μαρτίου 2014

Απόστολου Θηβαίου: ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ (ποίημα)


Μα ο θάνατος είναι άνοιξη. Είναι μια λέξη και μια γιορτή, κλεισμένη στα στόματα, κλεισμένη στα χέρια σου όταν ανοίγεις τα παράθυρα της καινούριας μέρας. Και σκορπάνε οι άνθρωποι της νύχτας και ακόμα πετούν στους ανέμους τα παράνομα φυλλάδια που λένε πως ο θάνατος είναι άνοιξη. Είναι ο κόσμος μέσα απ' το φύλλωμα της αρχαίας καρυδιάς, είναι τα θαμμένα ερείπια, τ' αγάλματα από πορώδες μάρμαρο, η γωνία ενός χεριού, τ' ακέφαλο αγόρι του βοιωτικού κάμπου. Είναι οι λέβητες των ματιών σου, τα υπερώα του στήθους σου και τ' αρχαίο, κομματιασμένο σύμπαν. Ο θάνατος είναι άνοιξη, είναι οι πρωινοί εργάτες που παρελαύνουν στις οδούς και ότι καινούριο γεννήθηκε πάνω στα κλαδιά. Ο θάνατος είναι άνοιξη στην Κόρινθο, στην Σαντορίνη, στα πόδια των Αθηνών και τους ρημαγμένους οικισμούς. Είναι το πρόσωπό σου και τα λατομεία ανάμεσα στους μηρούς σου που κρύβουν την αρχαία τύχη. Στον πλεχτό πίνακα του Ισθμού είναι άνοιξη. Έτσι καθισμένη στα καράβια εσύ γελάς, είσαι φεγγάρι και απ' τις φλέβες σου πόνοι και ιστορίες. Ο θάνατος είναι άνοιξη και το σώμα σου οι φωνές και το σχήμα των αγέννητων παιδιών. Ο θάνατος είναι άνοιξη. Μια αλήθεια χαμένη στους αιώνες και τους θορύβους.

Κυριακή 16 Μαρτίου 2014

ΝΕΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ / ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΙΜΠΕΡ ΠΡΟΚΟΦΙΕΦ / ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ 

[Ο συνθέτης Γιάννης Αγγελάκης]
Όσο ακούγαμε τη σύνθεση του Γιάννη Αγγελάκη (γεν. 1988) Υ-87-ΧΙΙ13, Τρόμος και Σιγή, Ανάμεσά τους μια φλόγα, στις 7-3-2014 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σκεφτόμαστε πόσο οι νέοι τολμούν να αποδεσμευτούν από τις παλαιές παραδοσιακές φόρμες πράγμα που υποδηλώνει την ύπαρξη ενός δυνατού κύματος ορμητικότητας, που χαρακτηρίζει τα νέα βλαστάρια όλων των εποχών, υποδηλώνει όμως εν πολλοίς  και την επίδραση που ασκεί η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, την οποία ο νέος καλείται με το έργο του να καταγράψει και να την καταθέσει με τη μορφή της τέχνης στην αιωνιότητα. Πόσοι όμως από εμάς γνωρίζουμε τους κώδικες για να τις αναγνώσουμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους; Τι είναι αυτό που κάνει ένα νέο συνθέτη να απαρνιέται τη σιγουριά του εναρμόνιου μουσικού λόγου  και να ανατρέχει στην απαρχή του ήχου,  εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν ο λόγος και η μουσική; Ποιες είναι οι σκέψεις του πίσω από τις νότες; Το υπερβατικό, θα μας πει ο ίδιος κι εμείς θα τολμούσαμε να συμπληρώσουμε ότι η τρικυμία του πνεύματος και της ψυχής συναντιέται  με εκείνη του κοινωνικού, και όχι μόνο, γίγνεσθαι για να δώσει ήχους   που δεν επιδέχονται καμιά ερμηνεία αφού της τέχνης το παράλογο δεν είναι τίποτα άλλο παρά η έκφραση αυτού της ζωής που ζούμε. Πριν όμως, ο νέος συνθέτης, φτάσει στο Υπερβατικό, εξερευνά τον ήχο μέσα από τον εσωτερικό κόσμο της ψυχής. Μια εσώτερη καταβύθιση, θα λέγαμε, για να γεμίσει ενέργεια και να εκραγεί φτάνοντας  στην κορυφή όπου ανακαλύπτει με δέος το αχανές, το απόκοσμο, το ασύλληπτο! Ο Αγγελάκης,  ανιχνεύοντας το μυστήριο και εξερευνώντας το άρρητο,  φέρει κάτι νέο και οδηγεί τον ακροατή του σε  άγνωστα απάτητα, προς το παρόν, μονοπάτια.

Ο κόσμος είναι άπειρος και εν πολλοίς άγνωστος, η ανθρώπινη ψυχή άβυσσος και της τέχνης τα όρια εκτείνονται στο χώρο του απείρου και στο αβυσσαλέο της ψυχής. Ο Σεφέρης λέγει ότι δεν μπορείς να χαράξεις τα όρια της Τέχνης και να τη διατάξεις να μην τα ξεπεράσει. Κι όπως ο άνθρωπος εξερευνά τον κόσμο γύρω του ή μέσα του έτσι εξερευνά τις διάφορες μορφές της τέχνης. Το «γνώθι σ’ αυτόν» στον μουσικό επεκτείνεται από το μυαλό στον ήχο. Ο ήχος γίνεται τοπίο αυτογνωσίας, καθώς ο κόσμος της γνώσεως  πάλλεται ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα, στη φιλοσοφία των εννοιών  και των ήχων. Η Σιγή γίνεται Ιερή Σιγή για να γεννηθεί η φλόγα, η φλόγα της υπέρβασης αλλά και της προσγείωσης, η φλόγα της ανόδου αλλά και της πτώσεως. Παραφράζοντας τον λόγο του Νίκου Καζαντζάκη, που ο Αγγελάκης φαίνεται να αρπάζεται από το νήμα της γραφής του για να οδηγηθεί στην «Τελείωση», θα λέγαμε: Έχεις τις νότες, έχεις τα ηχοχρώματα, ανασύνθεσε τον Κόσμο και αποκάλυψέ τον. Δύσκολο, ομολογουμένως, έργο, ερμηνευμένο με ιδιαίτερη φροντίδα, δύναμη και στοχασμό από τον αρχιμουσικό Λουκά Καρυτινό και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

[Η σολίστ Θεοδώρα Ιορδανίδου]
Το 1890, εκτός από το Γάλλο συνθέτη Jacques Ibert [1890-1962], γεννιούνται οι: Egon Schiele, Boris Pasternak, Charles De Gaulle, Dwight Eisenhower,  Αγκάθα Κρίστι, ενώ πεθαίνουν ο Vincent Van Gogh και ο Ερρίκος Σλήμαν. Την ίδια χρονιά γράφονται Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι (Όσκαρ Ουάιλτν), ο Σιρανό ντε Μπερζεράκ (Εντμόντ Ροστάν), η Σονάτα του Κρόιτσερ (Τολστόι), ο Πρίγκιψ Ιγκόρ (Μποροντίν), η Καβαλερία Ρουστικάνα (Μασκάνιν). Ο Ibert, εκλεκτικός στην εποχή του, δεν έχει προσχωρήσει σε καμιά μουσική σχολή καθώς πιστεύει ότι όλες έχουν κάποια αξία. Έχει κερδίσει το Βραβείο της Ρώμης, ωστόσο, η μουσική του απαγορεύτηκε από την Κυβέρνηση του Vichy και ο ίδιος, μετά από την απομόνωσή του στην Antibes, έφυγε για την Ελβετία, για να επιστρέψει στο Παρίσι μετά από πρόσκληση του Στρατηγού De Gaulle. Έχει γράψει Όπερες, μουσική Μπαλέτου, τραγούδια, χορωδιακά, μουσική δωματίου, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, όπως για τον Macbeth του Orson Welles και  Πρόσκληση σε Χορό του Gene Kelly. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι το Divertissement, το Escales και το Κοντσέρτο για Φλάουτο και Ορχήστρα, το οποίο,  η σολίστ Θεοδώρα Ιορδανίδου, παρά το γεγονός ότι την τελευταία στιγμή υποχρεώθηκε να το ερμηνεύσει κάνοντας χρήση ξένου μουσικού οργάνου -το δικό της είχε σπάσει πριν από λίγο- το απέδωσε με θαυμάσιο τρόπο και ανέδειξε το λυρισμό και τη μελωδικότητα της γραφής του συνθέτη. Ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός ισορρόπησε στοιχεία πολλές φορές αντίθετα και απέσπασε ωραίο, διαυγή ήχο από την Ορχήστρα, αφήνοντας στη νεαρά σολίστ την ελευθερία που χρειαζόταν για να εκδηλώσει τα λεπταίσθητα, μέσα από το φλάουτο, συναισθήματα του συνθέτη και να αναπτύξει τη δεξιοτεχνική της ικανότητα με κορυφαία στιγμή την εκρηκτική ερμηνεία της  στην cadenza.

Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο Ραχμάνινοφ και o Σκριάμπιν μεσουρανούν στη  Ρωσία, ο Sergei Prokofiev (1891-1953), σπουδάζει στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης και χαρακτηρίζεται ταλαντούχος ακόμα και ιδιοφυής. Πλάσμα χαρισματικό, από πολύ νωρίς δείχνει την ευκολία του στο πιάνο και την κλίση του στη σύνθεση. Δε θα αργήσει να καταξιωθεί ως ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες του 20ου αιώνα.  Από τα πιο γνωστά έργα του αναφέρουμε τα πέντε κοντσέρτα και τις εννέα σονάτες για πιάνο, τις επτά συμφωνίες του, τη σουίτα «ο Λοχαγός Κιγιέ», τον «Πέτρο και το Λύκο» το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», την «Αγάπη για τα τρία πορτοκάλια», καθώς και μουσική για τον κινηματογράφο, όπως για την ταινία Αλέξανδρος  Νιέφσκυ του Αϊζενστάιν.

Η Συμφωνία αρ. 5 σε σι ύφεση μείζονα, έργο 100, γράφεται κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέσα σε ένα μήνα στο Ιβάνοβο, οργανωμένο καταφύγιο από το Σοβιετικό κράτος για τη φιλοξενία καλλιτεχνών. Ο ίδιος ο Συνθέτης λέει για το έργο του ότι είναι ένας ύμνος στον ελεύθερο ευτυχισμένο άνθρωπο, στις δημιουργικές του ικανότητες, στο αγνό και ευγενικό πνεύμα του που διεκδικεί να εκφραστεί και λέει ακόμα ότι η μουσική ωρίμασε μαζί μου, γέμισε την ψυχή μου.

Η συμφωνία παίχτηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1945 στο Κονσερβατουάρ της Μόσχας από την Κρατική Ορχήστρα, με διευθυντή τον ίδιο το Συνθέτη, ενώ οι Ρώσοι γιόρταζαν έξω στους δρόμους το πέρασμα του Κόκκινου Στρατού από τον ποταμό Βιστούλα. Έκτοτε η Πέμπτη Συμφωνία έμελλε να γίνει μία από τις δημοφιλέστερες  του Συνθέτη. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου ο Serge Koussevitzky την ερμηνεύει στην Αμερική με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης, με την οποία και την ηχογραφεί.

Ο Αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός, με την καθοριστική συμβολή της Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, μέσα από την λαμπερή ερμηνεία του, τη γεμάτη ενάργεια, ανέδειξε το όραμα του συνθέτη, ύμνο για το ανθρώπινο πνεύμα. Ανανέωσε το ντελικάτο «γαλλικό χρώμα» του Προκόφιεφ, έδωσε έκφραση στην αισιοδοξία, στην ευτυχία που γίνεται σχεδόν εμμονή με έναν λεπτό υπαινιγμό να υπερίπταται σαν κάτι το οδυνηρό να κρύβει.

[Ο Λουκάς Καρυτινός]

Related Posts with Thumbnails