Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Στην σημερινή, θλιβερή τις περισσότερες φορές, πραγματικότητα του νησιού μας λίγες είναι οι ανάσες και οι γνήσιες στιγμές, όπου μας προσφέρονται και σε πείσμα της φθοράς μας κάνουν να ελπίζουμε και να ευελπιστούμε. Είναι μέσα στο τόσο ψέμα και την επικράτηση του εφήμερου και του επίφοβου οι ελάχιστες επιμονές της αλήθειας και - γιατί όχι - και οι ευλογημένες εμμονές για ό,τι δημιουργικό και ψυχωφελές. Γιατί, όπως ακούγαμε παλιότερα, όταν τα τραγούδια είχαν ακόμα διάρκεια και δεν κυκλοφορούσαν, όπως αυτόν τον καιρό, με ημερομηνία λήξεως, «η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα». Εμείς όμως, με την κατάρα του «μωραίνει Κύριος» κάναμε «την τρίχα, τριχιά» και κομπορρημονούμε κυριολεκτικά τραγουδώντας κενότητα, ενώ τα πάντα γύρω μας καίγονται και γίνονται στάχτη, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Γιατί καταδικασμένοι σε μια συνεχή και δίχως επιστροφή πτώση, στηρίζουμε το εφήμερο - στηρίζοντας αυτούς που το στηρίζουν - και, για «να μην χαλάσει η πιάτσα» - συγχωρήστε μου την λαϊκή πτώση - κυνηγάμε το σωστό και απορρίπτουμε το μεγάλο, μια και - σαν την κολοβή αλεπού του αισώπειου μύθου - ερμηνεύουμε κατά το δοκούν τον μύθο και πιστεύουμε στην ισοπεδωτική ισότητα.
Μια από αυτές τις ανάσες στον χώρο του πολιτισμού ήταν παλιότερα και ο πολιτιστικός χώρος «Κρύπτη» στο ριζοχώρι Μαχαιράδο, όπου δημιουργήθηκε από την αγάπη και την ευαισθησία του γνωστού συμπατριώτη μας ζωγράφου Διονύση Παπαδάτου, ο οποίος αφού έκανε μια ζηλευτή καριέρα εκτός νησιού - κανένας προφήτης δεν δοξάζεται στον τόπο του - επέστρεψε στην γενέθλια γη και στο πατρικό του κτήμα δημιούργησε μια όαση καλλιτεχνικής εστίας, όπου συχνά έφερνε τους από παντού πυρπολούμενους Ζακύνθιους σε επαφή με την αληθινή και γνήσια τέχνη, κυρίως στην εικαστική της έκφραση, αλλά όχι μόνο, και τους γνώριζε το πού βρίσκεται σήμερα και το πόσο έχει προχωρήσει η δημιουργική ελευθερία.
Ο κόσμος, αυτοί που ακόμα αντιστέκονται και επιμένουν και φαίνεται να είναι πολλοί, περισσότεροι σίγουρα απ’ ότι περιμέναμε και ελπίζαμε, αγκάλιασε την προσπάθεια και την πλαισίωσε με στοργή και αγάπη. Είναι σημαντικός και παρήγορος ο αριθμός αυτών που βρήκαν σ’ αυτήν καταφυγή και αποτελεί δείγμα παρηγοριάς το ότι τόσοι παρέμειναν άφθοροι και ζήτησαν στον φιλόξενο και φιλότιμο αυτό χώρο όχι μόνο διαφυγή δροσιάς από τους καυτούς μήνες του Καλοκαιριού, αλλά και προστασία από τους ανίερους βομβαρδισμούς αυτών που μιλούν για πολιτισμό και «έχουν μπερδέψει τα σώβρακα με τις γραβάτες», πιστεύοντας πως οι λικνισμοί στην πίστα και το τηλεοπτικό γυαλί μπορεί να ονομαστούν πολιτιστική δημιουργία.
Ο απλός κόσμος στήριξε την «Κρύπτη», αυτοί όμως που έχουμε εκλέξει να κάνουν κουμάντο στον τόπο μας και τη ζωή μας και είμαστε εντελώς υπεύθυνοι για την ύπαρξη και την επικράτησή τους, αδιαφόρησαν και γύρισαν αλλού την προσοχή τους, προωθώντας ό,τι βολεύει και ό,τι πραγματικά αποκοιμίζει. Έτσι μέσα στον γλυκό, γι’ αυτό και επίφοβο, βαθύ μας ύπνο, δεν καταλάβαμε πώς έγινε και ο πολύπλευρος αυτός χώρος έκλεισε, αναγκάζοντας τον δημιουργό του, σαν γνήσιο καλλιτέχνη, να ζητήσει αλλού διαφυγή και οδηγούμενος, ίσως, από ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης, να επιστρέψει στους χώρους που τον ενέπνεαν και τον βοηθούσαν να συνεχίσει την αναζήτηση και την έκφρασή του.
Φαίνεται, όμως, πως ο Διονύσης Παπαδάτος, σαν γνήσιος ζακυνθινός σπουργίτης, έτσι όπως συνέλαβε τον χαρακτηρισμό ο Γιάννης Τσακασιάνος, αγαπά πραγματικά τον τόπο του και όσο και αν έχει αναγνωριστεί και αγαπηθεί εκτός του, σ’ αυτόν θέλει να προσφέρει και να δώσει.
Έτσι, για το καλό αυτού του νησιού, που για την παράδοση και την ιστορία του και μόνο, δικαιούται μια καλύτερη και πιο ουσιαστική καθημερινότητα, επέστρεψε στην γη του και ξανάνοιξε τον χώρο του και χώρο μας, για μια αντίσταση και πάλι και μια ελπίδα σωτηρίας στον επικείμενο χαμό του 4 Χ 4.
Το βράδυ της Κυριακής, λοιπόν, 18 Ιουλίου και ενώ το Καλοκαίρι είχε για καλά σταθεροποιηθεί και προχωρήσει, εκεί στην ρίζα του Βραχιώνα έγινε η παλιννόστηση της «Κρύπτης» και ο χώρος απέκτησε και πάλι ζωή και διάρκεια.
Αυτό που πέρυσι τον Σεπτέμβρη παρουσιάστηκε στην αποκτώσα, τελευταία ζωή Πάτμο, η οποία εκμεταλλεύεται δημιουργικά την ιστορία της, σε αντίθεση με μάς, επέστρεψε στον χώρο της δημιουργίας του και εκτέθηκε εκεί ακριβώς όπου έγινε η σύλληψη και η εφαρμογή του. Κυρίαρχο σύμβολο της βραδιάς και πρωταγωνίστρια η πανάρχαια και πολυπρόσωπη σπείρα και αυτή από όλες σχεδόν τις εκφράσεις της εικαστικής αναζήτησης κυριάρχησε και προβλημάτισε όλους αυτούς που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και δεν έχασαν σε κενότητες και εφήμερες καταστάσεις τον χρόνο τους.
Για μια ακόμα φορά ο Διονύσης Παπαδάτος απέδειξε πως ο κάθε αληθινός δημιουργός, σε αντίθεση από τον απλό καλλιτέχνη, μπορεί να νεάσει ελπιδοφόρα, δίχως να σοκάρει και να προκαλέσει ειρωνείες παλιμπαιδισμού και πως η ανανέωση είναι αυτή που συντηρεί τη ζωή και αναγκάζει όσους την ακολουθούν να διασώζονται και να ξεφεύγουν.
Η Ζάκυνθος, δίχως καμιά αμφιβολία, στον χώρο της τέχνης έχει μια μεγάλη και πλούσια παράδοση, που κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει. Ακόμα και αυτοί που της προσάπτουν δυτική επιρροή, δεν μπορούν να την αρνηθούν και γνωρίζοντας την παγκοσμιότητα της τέχνης, απλά και μόνο τονίζουν την αμάθειά τους με την εμμονή τους στον περιορισμό της εφήμερης αντίδρασης. Σταυροδρόμι ρευμάτων και εκφράσεων, χωνευτήρι απόψεων και πολιτισμών, επιβίωσε στον χώρο της και ταυτόχρονα διεκδίκησε και κέρδισε μια διεθνή συνύπαρξη.
Αυτό, μεταξύ άλλων, προσπαθεί να επαναφέρει και η «Κρύπτη». Γνωρίζοντας το μεγαλείο του χθες, αλλά και το επίφοβο της στείρας και δίχως σκοπό επανάληψής του, μπολιάζει αυτό που δικαιωματικά υπάρχει με την σύγχρονη αναζήτηση και ελπιδοφόρα κοιτάζει το μέλλον, που μπορεί να γίνει και πάλι δημιουργικό και αξιοσημείωτο, αν ξανά μπορέσει να παντρέψει, να συνενώσει και να συνεχίσει. Να γιατί πρέπει να αγκαλιαστεί απ’ όλους, να διατηρηθεί και να επιβιώσει. Γιατί η ύπαρξή της δεν είναι θέμα δικό της, αλλά δικό μας και η παρουσία της δεν αποτελεί θέμα αυταρέσκειας, αλλά αιτία και δικαιολογία της προσωπικής μας συντήρησης.
Ο έλληνας Πατροκοσμάς έλεγε πως «όταν κλείνει ένα σχολείο, ανοίγει μια φυλακή». Εγώ σαν συνειδητός Επτανήσιος θα παραλλάξω πως όταν σφραγίζει ένας χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας, ανεπαίσθητα καβαφικά τείχη υψώνονται γύρω μας και η ζωή μας γίνεται περισσότερο ασφυκτική.
Και έχουμε ανάγκη από αιτίες ζωής. Ας τις διατηρήσουμε.