Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Οι τετραήμερες εκδηλώσεις της Γκιόστρας της Ζακύνθου του 2012 ξεκινούν φέτος την Πέμπτη 31 Μαΐου, στις 8.30 το βράδυ, στο πλάτωμα της ιστορικής εκκλησίας της Κυρίας των Αγγέλων της πόλης μας, με την Προκήρυξη της Γκιόστρας, την παράδοση του νέου καπίτουλου (λάβαρου) του Σωματείου, την παρουσίαση τοπικών χορών και τις επιδείξεις από διάφορες ομάδες, που έχουν προσκληθεί για να παρευρεθούν στις ιππικές αναμετρήσεις του νησιού μας.
Η επιλογή αυτή, βέβαια, δεν ήταν καθόλου τυχαία. Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante”, εκτός των άλλων, στους χαλεπούς και ισοπεδωτικούς καιρούς, που ζούμε, αναζητά τις ρίζες μας και προσπαθεί ν’ ανασυστήσει την ταυτότητά μας. Έτσι, εκτός από την επαναφορά των έφιππων αγώνων, την οποία ερευνά ιστορικά και παρουσιάζει και στις δύο της μορφές, αυτήν του Αρίγκου και της Πλατείας Ρούγας και την άλλη του Αγίου Γεωργίου του Πετρούτσου, επιδιώκει να αναδείξει και να κάνει ν’ αποφύγουν της λησμοσύνης όλα αυτά τα ελάχιστα πια μνημεία, που διασώθηκαν από την θεομηνία του Αυγούστου του 1953 και σήμερα κινδυνεύουν από την αδιαφορία μας.
Η Κυρία των Αγγέλων είναι, αναμφίβολα, ένα από αυτά και πιθανόν κρατά τα σκήπτρα. Στο ύψος ή στο βάθος, αν προτιμάτε, της παλιάς μας πόλης, της πριν από τις προσχώσεις της καταστροφής, στέκει εκεί, στην σκοντράδα της Μητρόπολης, μπρος από το αρχοντικό – μουσείο της οικογένειας Ρώμα, έχοντας οικοδεσπότες και φύλακες στην φατσάδα της την έφορό της, την Βρεφοκρατούσα Θεοτόκο και τον Αρχιστράτηγο Μιχαήλ, οι οποίοι υπομονετικά περιμένουν τον προσκυνητή και καρτερούν να του διηγηθούν παμπάλαιους θρύλους και ξεχασμένες ιστορίες.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας διασώζουν οι διάφοροι, τοπικοί μας ιστορικοί και προπάντων ο Ζώης και ο Κονόμος, στα 1684 ο ευγενής Ναθαναήλ Βολτέρας πήγε στο νοδάρο Κωνσταντίνο Νοβάκο και δώρισε ένα οικόπεδο, όπου είχε στην συνοικία του Αγίου Νικολάου των Ξένων, για να γίνει εκεί εκκλησία. Τρία χρόνια αργότερα, το 1687, ο ναός χτίζεται, από τον ιερωμένο Φιλάρετο Καλογερόπουλο ή Λαμπούδη και αφιερώνεται στα Εισόδια της Παναγίας. Το 1715 ο κτήτορας της εκκλησίας, περιμένοντας πιθανόν το τέλος του, κάνει την διαθήκη του και αφιερώνει την κτητορική του εκκλησία στη σκόλα (συντεχνία) των Νοδάρων (συμβολαιογράφων). Ίσως, μάλιστα, να μην ήταν τυχαίο, που ο δωρητής του οικοπέδου, ο Αναδάλες Βολτέρας, ήταν κι αυτός μέλος της σκόλας, από τις 25 Ιουνίου 1659, έως και την 1 Μαΐου 1687, όταν χτίστηκε ο ναός.
Την εκκλησία κόσμησαν σημαντικά έργα τέχνης, από τα οποία μνημονεύουμε μόνο, σαν σπουδαιότερη, την δεσποτική εικόνα του τέμπλου της, η οποία παριστάνει τον Χριστό, σαν μεγάλο Αρχιερέα και είναι πόνημα του μεγάλου θεμελιωτή της Επτανησιακής Σχολής Παναγιώτη Δοξαρά. Μια αγαθή τύχη, μάλιστα, θέλησε, το έργο αυτό να επιδιορθωθεί αργότερα από τον κορυφαίο αυτής της σχολής, τον ζωγράφο και σατιρικό ποιητή Νικόλαο Κουτούζη και να συνενώσει, έτσι, τις δύο μεγάλες εικαστικές μορφές του ντόπιου πολιτισμού.
Επίσης πρέπει να αναφέρουμε και τα δύο σημαντικά θωράκια της παραπάνω ξυλόγλυπτης και επιχρυσωμένης προσπετίβας, από τα οποία το ένα, το οποίο εικονίζει την συμβολική συνάντηση της Θεοτόκου και της Ελισάβετ, είναι έργο του Σπυρίδωνος Στέντα και το άλλο, με την θεραπεία των Δέκα Λεπρών, αγνώστου δημιουργού, έχει την χρονολογία 1723.
Μα δεν είναι μόνο η ιστορία και η τέχνη, που κάνουν σημαντική και αξιοπρόσεκτη την ιερή αυτή στέγη της πόλης μας. Υπάρχει και το ποιητικό όνομά της, το οποίο στάθηκε αφορμή για μια ακόμα τζαντιώτικη ιδιορρυθμία. Την ημέρα της γιορτής της, στις 21 Νοεμβρίου, κατά παλαιά παράδοση, γιορτάζουν στη Ζάκυνθο όσες γυναίκες έχουν το όνομα «Αγγελική», ενώ αλλού γιορτάζουν στην μνήμη των Αρχαγγέλων, κυρίως, στις 8 Νοεμβρίου ή και στις 25 Μαρτίου, επέτειο του Ευαγγελισμού της Θεομήτορος. Αυτό δίνει μια άλλη διάσταση και αξία στην εκκλησία.
Οι εκδηλώσεις της Γκιόστρας 2012, λοιπόν, αρχίζουν από το πλάτωμα της ιστορικής και ποιητικής Κυρίας των Αγγέλων και το σημαντικό αυτό μνημείο ετοιμάζεται να μας υποδεχτεί.
«Των αγγελικών ταγμάτων υπερτέραν ως Κυρίαν τούτων σε προτρέπω σέβειν», έγραψε κάποτε, έγκλειστος στο λοιμοκαθαρτήριο του νησιού, ο πολύς Αναστάσιος Γόρδιος, αφιερώνοντας το επίγραμμά του αυτό, στην δική μας Κυρία των Αγγέλων, όπως έκανε και με όλες τις άλλες εκκλησίες της πόλης μας.
Εμείς ανταποκρινόμαστε στην προτροπή του και σεβόμεθα το μνημείο και την ιστορία του.
Το στερνό εκείνο βράδυ του Μαΐου, υποδεχόμενοι και το Καλοκαίρι, ξεκινάμε τις εκδηλώσεις της Γκιόστρας από την αυλή του. Τα τύμπανα και οι σάλπιγγες, που θα ηχήσουν δεν θα σημάνουν μόνο την προκήρυξη της ιπποτικής αναμέτρησης, αλλά θα ξυπνήσουν και τις υποχρεώσεις μας. Το καπίτουλο, που θα ξεδιπλωθεί, θα μας υπενθυμίσει την ευθύνη μας. Η φωνή του κήρυκα θα μας βγάλει από τον λήθαργο. Θα είναι μια αρχή, για να βγει νικητής ο τόπος μας από την αναμέτρηση.
Ας είμαστε όλοι εκεί.