Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Αρχή της Άνοιξης στις 21 Μαρτίου και
παγκόσμια ημέρα της ποίησης. Το νησί, λοιπόν, του Φώσκολου, του Κάλβου και του
Σολωμού, αλλά και τόσων άλλων, που προετοίμασαν το έδαφος για τους παραπάνω
κορυφαίους ή κράτησαν τη συνέχεια και την παράδοση, θα έπρεπε να γιορτάζει.
Η
Ζάκυνθος είχε την μοναδική τύχη να είναι η «μητρική γη» των μεγαλύτερων
δημιουργών της νεοελληνικής γραμματολογίας και να χαρίσει στην τέχνη του λόγου
τα σπουδαιότερα ονόματα της μεστότητάς του. Οι δύο από αυτούς, ο «Πρωτόκλητος
και Πρωτοψάλτης» εμπνευστής των «Ωδών» και ο Εθνικός μας, όπως χαρακτηρίστηκε,
όχι αδίκως, Βάρδος, κοιμούνται «εις την πατρίδα». Ο άλλος, ο εμπνευστής των
«Τάφων», με «αδάκρυτη ταφή», συντροφεύει τους μεγάλους του πνεύματος και της
τέχνης στην εκκλησία του Τιμίου Σταυρού της πολύκροτης Φλωρεντίας. Αλλά και
πλειάδα άλλων υπάρχει, οι οποίοι κάτω από τη σκιά των προηγούμενων έρχονται
«δεύτεροι», αλλά είναι και αυτοί σημαντικοί και σπουδαίοι και σ’ άλλο τόπο, με
μικρότερη παράδοση, ίσως να ήταν από τα πρώτα αναστήματα.
Ποιον να πρωτοθυμηθείς, αλήθεια; Τους Μαρτζώκηδες, τον Ιωάννη Τσακασιάνο,
τον Μαρίνο Σιγούρο, τον Αντώνιο Μαρτελάο, έτσι για να αναφερθούμε σε λίγα,
ενδεικτικά ονόματα, όπως πρόχειρα μας ήρθαν στο μυαλό ή σε όλους αυτούς, που
πολύ εύστοχα ο Διον. Ρώμας χαρακτήρισε σ’ ένα χρονογράφημά του «χαμωλόγους»,
αξιοποιώντας άριστα μια λέξη της ζακυνθινής υπαίθρου, στους οποίους πολλά
χρωστάμε και η παρουσία τους είναι η περίτρανη απόδειξη για μια ποιότητα ζωής
και έναν μεγάλο πολιτισμό.
Για τους μεγάλους μας έχουν γραφτεί πολλά και μέλει να γραφτούν
περισσότερα. Μα και οι «ελάσσονες» αξίζουν την προσοχή και την αναφορά μας.
Αυτοί συχνά είναι οι λίθοι, που στηρίζουν το οικοδόμημα.
Σαν παράδειγμα θα αναφέρω κάποιον από αυτούς, ο οποίος αληθινά με ένα
και μόνο ποίημά του, παρότι έχει γράψει και άλλα αξιόλογα, έχει κερδίσει μια
θέση, στην τοπική, τουλάχιστον, γραμματολογία και ο λόγος του έχει κάνει μάτια
και μάτια να δακρύσουν, κάτι που είναι η βασική επιδίωξη του κάθε δημιουργού,
συχνά πιο σημαντική και από τα καλύτερα κριτικά κείμενα.
Πρόκειται για τον Ιωάννη Τσιλιμίγκρα, ο οποίος έγραψε «Το θαύμα», ένα
ποίημα εμπνευσμένο από την ίαση του τυφλού γιού της Κόμισσας Καπνίση, από τον
Προστάτη και Πολιούχο του νησιού μας, τον Άγιο Διονύσιο.
Θα μπορούσα να γράψω πολλά γι’
αυτό το ποίημα, το οποίο εκφράζει άριστα την ζακυνθινή ιδιοσυγκρασία και είναι
η ταυτότητα του κάθε Τζαντιώτη, αλλά, επειδή μιλάμε για ποίηση και μάλιστα
γνήσια, θα σταθώ σ’ ένα περιστατικό, που ο ίδιος έζησα και πιστεύω πως είναι η
πιο μεγάλη ένδειξη για την αξία των επτανησιακών αυτών στίχων.
Ήταν λοιπόν η εποχή που έκανα ραδιόφωνο και μάλιστα στην πολυδιάστατη
και πρωτοποριακή, τότε, Ε.Ρ.Ζ. Παραμονή της μεγάλης, χειμωνιάτικης γιορτής του
Αγίου μας και –μην μπορώντας να γίνει αλλιώς– η εκπομπή θα έπρεπε να είναι
δικαιωματικά αφιερωμένη στον Άγιό μας. Διάλεξα, γι’ αυτό, κάποια ποιήματα, από τα πολλά, όπου του έχουν
αφιερώσει (ανάμεσά του τα τρία του Σολωμού και απαραίτητα το επικολυρικό του
Ανδρέα Μαρτζώκη: «Ο Γούμενος της Αναφωνητρίας») και επειδή πάντα μου άρεσε και
«Το Θαύμα» του Τσιλιμίγκρα.
Το αποτέλεσμα: όταν ακουγόταν, ο ηχολήπτης μου, ένα μοντέρνο παιδί της
σύγχρονης ζωής και πραγματικότητας, δάκρυσε στο άκουσμά του και γυρίζοντας μου
είπε: «Τι ωραίο ποίημα!». Αυτό, αναμφίβολα, ήταν η πιο σπουδαία αναγνώριση του
δημιουργού του.
Μα και ξεφυλλίζοντας παλιά περιοδικά και εφημερίδες του νησιού, μπορείς
να βρεις αληθινά διαμάντια της ποίησης, γραμμένα από ονόματα, που δεν είναι
τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό, αλλά έχουν δώσει την ψυχή τους στην λεπτότητα του
λόγου. Είναι «ο οβολός της χήρας» του Ευαγγελίου ή κάτι περισσότερο; Δεν έχει
σημασία. Η ουσία είναι πως και μ’ ένα μονάχα ποίημα, ίσως και μ’ ένα μόνο καλό
στίχο μπορείς να κερδίσεις τον παράδεισο.
Μα και σήμερα υπάρχουν στο νησί πολλοί και αξιόλογοι ποιητές, που
συνεχίζουν την παράδοση και αντισταθμίζουν την κακοδαιμονία μας. Στο χώρο αυτό
η Ζάκυνθος καλά κρατεί ακόμα.
Να γιατί η χθεσινή ημέρα, η 21η Μαρτίου, θα έπρεπε να ήταν ξεχωριστή για
τον τόπο μας.
Οι ποιητές μας (παλιότεροι και νεότεροι) είναι οι πιο αξιόπιστοι ικέτες
μας. Αν τους αγνοήσουμε, θα γίνουμε παροικία.
Ας τους μνημονεύουμε κάθε που μας βρίσκει το κακό, όπως συμβουλεύει ένας
σύγχρονος ομότεχνός τους, ο Οδυσσέας Ελύτης.
Έτσι θα σταθούμε στα πόδια μας.