ΜΕ
ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ
ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
Από
το θαυμάσιο Γερμανικό σύνολο, Balthasar
Neuman Choir and
Enseble, ένα από τα είκοσι
καλύτερα διεθνώς, σύμφωνα με το περιοδικό
Gramophone, είχαμε την τύχη να
ακούσουμε Τα Κατά Ιωάννην Πάθη του
Johan Sebastian
Bach (1685-1750), υπό την μπαγκέτα
του ιδρυτή και διευθυντή του Συνόλου,
Thomas Hengelbrock,
την Κυριακή των Βαΐων, στις 9-4-1917, στο
πλαίσιο του Κύκλου «Adajio»,
του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Το
πρώτο από τα δύο διασωθέντα Ορατόρια
του Bach, Τα Κατά
Ιωάννην Πάθη, γράφτηκαν την πρώτη
χρονιά της παραμονής του συνθέτη στη
Λειψία και πρωτοπαίχτηκαν την Μεγάλη
Παρασκευή, στις 7 Απριλίου του 1734, στο
Ναό του Αγίου Νικολάου, έναν από τους
παλαιότερους και μεγαλύτερους Ναούς
της Σαξονίας, λίγες ημέρες μετά τα
γενέθλια του συνθέτη, παρά το γεγονός
ότι η επιθυμία του ίδιου ήταν να ακουστεί
το Ορατόριό του στον Ναό του Αγίου Θωμά.
Τα
Κατά Ματθαίον Πάθη, το δεύτερο
μεγαλειώδες Ορατόριο του Bach,
στην αφάνεια για περίπου πενήντα χρόνια,
γίνεται ευρύτερα γνωστό το 1829, όταν ο
Felix Mendelssohn
το παρουσιάζει στο Βερολίνο και αποκαθιστά
το μουσικό μνημείο του Μεγάλου Κάντορα.
Εις Τα Kατά
Ιωάννην Πάθη προγενέστερα των
Κατά Ματθαίον Παθών, ήταν δικαιολογημένο
να έχει επισημάνει ο συνθέτης τυχόν
αδυναμίες και ως εκ τούτου να έχουν
αποφευχθεί στο επόμενο έργο, κάτι τέτοιο
όμως δεν συμβαίνει. Απ' εναντίας στέκουν
και τα δύο σε ισοϋψή βάθρα, αφηγούμενα
κατά τρόπο αξιοθαύμαστο, όχι μόνο το
Θείο Δράμα, αλλά και την ιδιαιτερότητα
των Ευαγγελιστών που τα έγραψαν.
Ο
Bach υφαίνει τη μουσική του
πάνω στα κεφάλαια 18 και 19 από το Κατά
Ιωάννην Ευαγγέλιο της Λουθηρανής
Βίβλου και φέρει τον Ευαγγελιστή
άλλοτε να αφηγείται και άλλοτε να
ψάλλει ακριβώς το λόγο της Βίβλου. Τα
πρόσθετα ποιητικά μέρη είναι αγνώστου
ποιητή. Επίσης από Τα Κατά Ματθαίον
Πάθη επιλέγει και προσθέτει τη σκηνή
του θρήνου του Πέτρου μετά την
προδοσία και τη σκηνή της Σταύρωσης,
όταν σχίζεται το καταπέτασμα του Ναού.
Η πρώτη σκηνή του Ορατορίου διαδραματίζεται
στην Κοιλάδα των Κέδρων (Kidrom
Valley) και η δεύτερη στο
Παλάτι του Καϊάφα. Το δεύτερο μέρος
αποτελείται από τρεις σκηνές. Η πρώτη
εκτυλίσσεται στο παλάτι του Πόντιου
Πιλάτου, η δεύτερη στο Γολγοθά και η
τρίτη στο σημείο της Ταφής. Από τις
τέσσερις αναθεωρημένες εκδοχές του
Bach παρακολουθήσαμε την
δεύτερη που έγινε το 1725. Η Ορχήστρα
έπαιξε σε όργανα εποχής και υπήρχαν δύο
σολίστ (Ευαγγελιστής, Ιησούς), ενώ μέλη
της Χορωδίας ερμήνευσαν τις Άριες
και τα πρόσωπα που πλαισιώνουν τον Ιησού
στον δρόμο του Μαρτυρίου.
Η,
με ιστορική προσέγγιση, εξαίσια μουσική
διεύθυνση του Ορατορίου από τον
Αρχιμουσικό, Thomas Hengelbrock,
δημιούργησε από την αρχή, ατμόσφαιρα
αυστηρά προκλασική, γεμάτη κατάνυξη.
Υπό την μπαγκέτα του η δραματικότητα
έφτασε στην κορύφωση, καθώς η τραγικότητα
του μαρτυρίου ως την Σταύρωση, τον
επιτάφιο θρήνο και την Ανάσταση, επέτεινε
συνταρακτικά τις συναισθηματικές
εναλλαγές για τον Πάσχοντα Ιησού.
Ιδανικός
και απέριττος Ευαγγελιστής, ο
Γερμανός τενόρος, Daniel
Behle, προετοίμασε το λόγο
του Ιησού με ιερότητα και αφηγηματική
ταπεινότητα. Ο Αυστριακός βαρύτονος
Markus Butter,
άριστος στον ρόλο του Ιησού, βάδισε
με ευγένεια, σεμνότητα και καρτερικότητα
τον προδιαγεγραμμένο, δρόμο του μαρτυρίου.
Εντυπωσιακός ο Πόντιος Πιλάτος και
συγκλονιστική η συνομιλία του με
τον Ιησού, μέσα από τις κραυγές του
αλαλάζοντος πλήθους. Εξαιρετικοί και
οι σολίστ της Χορωδίας που απέδωσαν τον
Πέτρο, τους Υπηρέτες και τις
Άριες. Εκπληκτική η άνεση της
Χορωδίας και της Ορχήστρας (B-N-C),
με τη σπάνια, χαρακτηριστική της
μουσικότητα, που φώτισε και αποκρυπτογράφησε
το "αληθές" της αριστουργηματικής,
ιερής σύνθεσης. Ερμηνεία κατανυκτική,
με παλλόμενο θρησκευτικό πάθος,
δημιούργησε ρίγη συγκίνησης με αποκορύφωμα
το τελικό Κοράλ που έμοιαζε σαν
προσευχή και θρηνητικό νανούρισμα προς
τον Κύριο!
