ΜΕ
ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ
ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
Με
την Grand Opèra
του Giuseppe Verdi,
Aida, πραγματοποιήθηκε
η έναρξη του Φεστιβάλ Αθηνών στις 10
Ιουνίου του 2016, στο Θέατρο Ηρώδου του
Αττικού, από την Εθνική Λυρική Σκηνή
και το Φεστιβάλ Όπερας της Ταορμίνας,
σε μια λαμπερή παράσταση, με ένα εκλεκτό
επιτελείο Μονωδών, υπό την μπαγκέτα του
αρχιμουσικού Μύρωνα Μιχαηλίδη και την
ευρηματική σκηνοθεσία του Ενρίκο
Καστιλιόνε, ο οποίος υπογράφει τα
σκηνικά, τους φωτισμούς και τις εκπληκτικές
προβολές βίντεο που μεταμόρφωσαν το
θέατρο του Ηρωδείου στη χώρα των Φαραώ.
Στην επιτυχημένη ανάπλαση της ατμόσφαιρας
συνέβαλαν τα μέγιστα, αφενός τα
εντυπωσιακά κοστούμια της Ιταλίδας
ενδυματολόγου Σόνιας Καμμαράτα, εμπνευσμένα από τα βαρύτιμα βασιλικά
και ιερατικά ενδύματα των αρχαίων
Αιγυπτίων, με τα λεπτά υφάσματα να
αναδεικνύουν το κάλλος των γυναικών
και να βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με
τη λιτότητα της φορεσιάς των ανθρώπων
του λαού και των σκλάβων και αφετέρου
η εμπνευσμένη χορογραφία του Φώτη
Διαμαντόπουλου, από τους άριστα
καθοδηγημένους χορευτές. Άριστη υπήρξε
και η Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
υπό την διεύθυνση του Αγαθάγγελου
Γεωργακάτου.
Η
Aida, όπερα σε τέσσερις
πράξεις του Giuseppe
Verdi,{1813-1901}, γράφτηκε ύστερα
από παραγγελία του Χεδίβη της Αιγύπτου
Ismail Πασά. Ο Πασάς όντας
κάτοχος ευρωπαϊκής παιδείας και θέλοντας
να πλαισιώσει με εκδηλώσεις πολιτιστικές
τα εγκαίνια της μεγαλόπρεπης Όπερας
του Καΐρου (1Νοεμβίου 1869) και της Διώρυγας
του Σουέζ (17 Νοεμβρίου 1869) , αλλά και για
να τονώσει το πατριωτικό συναίσθημα
του λαού του, επιθυμούσε το θέμα
της όπερας να είναι εθνικό, για τούτο
ανέθεσε στον Auguste Mariette,
διάσημο Γάλλο αιγυπτιολόγο που ανακάλυψε
το Σεράπειο και ίδρυσε το Μουσείου του
Καΐρου, να ερευνήσει στην ιστορία για
να βρει ένα θέμα από το ένδοξο παρελθόν
των Αιγυπτίων που θα αποτελούσε το μύθο
μιας όπερας. Τα Αιθιοπικά του
Ηλιοδώρου ήταν η πηγή από την οποία,
ο εντολοδόχος, άντλησε το σύντομο
σενάριο, με βάση το οποίο ο Antonio
Ghislazoni επεξεργάστηκε το
ποιητικό λιμπρέτο του έργου. (Να
σημειώσουμε εδώ ότι για λόγους ανωτέρας
βίας το σχέδιο του Πασά δεν πραγματοποιήθηκε
και τα εγκαίνια της Όπερας έγιναν με
τον Rigoletto). Η Aida
γράφτηκε από τον Verdi
μέσα σε τέσσερις μήνες, παίχτηκε στις
24 Δεκεμβρίου του 1871 στην Όπερα του Καΐρου
και έκτοτε υπήρξε η πιο πολύ παιγμένη
όπερα του διεθνούς ρεπερτορίου.
Η
εντυπωσιακή δραματική υπόθεση της
Όπερα, εκτυλίσσεται στην Μέμφιδα και
στις Θήβες, δυο σημαντικές πόλεις της
αρχαίας Αιγύπτου κατά την εποχή των
Φαραώ. Δύο πριγκίπισσες, η Aida
και η Amneris, η πρώτη αιχμάλωτη
από την Αιθιοπία και σκλάβα, στην
αυλή της δεύτερης, κόρης του Φαραώ,
αγαπούν και διεκδικούν, τον ίδιο άνδρα,
τον αρχιστράτηγο των Αιγυπτίων Radames,
ο οποίος επιστρέφει θριαμβευτής από
τον νικηφόρο πόλεμο κατά των Αιθιόπων.
Ο αιχμάλωτος Αιθίοπας βασιλιάς, Amonasro,
πατέρας της Aida, γνωρίζοντας
τα βαθιά συναισθήματα του αρχιστρατήγου
για την θυγατέρα του, της υποδεικνύει
να του υποκλέψει ένα σημαντικό στρατιωτικό
μυστικό∙ το πέρασμα που θα ακολουθήσει
ο Αιγυπτιακός στρατός στην εκστρατεία
κατά των Αιθιόπων, για να μπορέσει να
σώσει το λαό του. Η ηρωίδα ύστερα
από εσωτερική πάλη ανάμεσα στο καθήκον
της κόρης προς τον γονιό και την πατρίδα
και σε εκείνο προς τον άνδρα που αγαπά,
εκτελεί την εντολή του πατέρα της. Η
διαρροή του μυστικού εξοργίζει την
πριγκίπισσα της Αιγύπτου που καταλαμβάνεται
από ανεξέλεγκτη ζήλια για τη σκλάβα
και αντίζηλό της και κατηγορεί τον
Radames για προδοσία. Σαν σε
αντίστιξη, στη βάσανο των παθών των
τριών ηρώων, ο συνθέτης παραβάλει τις
εκπληκτικές θριαμβικές σκηνές του
πλήθους. Με την ελπίδα, η πριγκίπισσα
Amneris, να κερδίσει τον άνδρα
που αγαπά, του υπόσχεται, να γίνει
βασιλιάς της Αιγύπτου και διάδοχος του
Φαραώ, αν απαρνηθεί την Aida
και συνδέσει μαζί της τη ζωή του. Παράλληλα
καταβάλει κάθε προσπάθεια για να τον
σώσει από την βαριά καταδίκη που επισύρει
η πράξη του. Μάταια, γιατί ο ήρωας θα
επιμείνει στην επιλογή του και το
Ιερατείο θα τον καταδικάσει στην εσχάτη
των ποινών∙ να ενταφιαστεί ζωντανός
σε υπόγεια κρύπτει κάτω από το βωμό του
θεού Ηφαίστου που προσέβαλε. Εκεί θα
οδηγηθεί, και εκεί θα ανταμώσει την
Aida, η οποία εισήλθε, κρυφά,
στον τάφο από σεβασμό στη ζωή του
αγαπημένου της που για χάρη της στερείται
και για να θυσιαστεί μαζί του στο βωμό
της αγάπης. Το ζευγάρι αγκαλιασμένο
αποχαιρετά τον κόσμο και χάνεται για
πάντα, ενώ η Amneris προσεύχεται
για την ψυχή του Radames.
Η
Ερμηνεία των καλλιτεχνών, στο σύνολό
της, γεμάτη συγκίνηση και δραματικό
πάθος, ανέδειξε την υπεροχή και την
πεμπτουσία της αγάπης. Το πρωταγωνιστικό
τρίο, η υψίφωνος Τσέλια Κοστέα, Aida,
ο τενόρος, Βάλτερ Φρακκάρο, Radames
και η μεσόφωνος Έλενα Γκαμπούρι, Amneris,
έδωσε σημαντικές ερμηνείες. Ο Ιταλός
τενόρος Βάλτερ Φρακκάρο, αν και
αντικατέστησε την τελευταία στιγμή τον
ασθενή Μάριο ντι Βιέτρι στο ρόλο του
Radames, ανέδειξε τον ηρωικό
και ερωτικό χαρακτήρα του ήρωα αλλά
και τη δραματικολυρική πλευρά του. Σε
υψηλό επίπεδο στάθηκε η ερμηνεία του
βαρύτονου Άρη Αργύρη στο ρόλο του
Amonasro. Με ωραία, καλοδουλεμένη
φωνή και δυναμική παρουσία πρόβαλε
το αγωνιστικό, πλην ανολοκλήρωτο, πνεύμα
του αιχμάλωτου βασιλιά. Εξαιρετικός
στο ρόλο του Ramfis, ο
βαθύφωνος Τάσος Αποστόλου, με μεγάλη
άνεση στη σκηνή, με μουσικότητα και
θεατρικότητα, υποδήλωνε τον άκαμπτο
χαρακτήρα του Αρχιερέα. Η υψίφωνος Λένια
Ζαφειροπούλου, ευγενική μορφή ως Ιέρεια,
ερμήνευσε με μουσικότητα και θρησκευτική
επιβλητικότητα το ρόλο της. Στο ύψος
ενός Φαραώ, στάθηκε ο βαθύφωνος Δημήτρης
Κασιούμης, καθώς και ο τενόρος Χαράλαμπος
Βελισσάριος στο ρόλο του Αγγελιαφόρου.
Οι
εντυπωσιακές σκηνές του πλήθους
αναδείχθηκαν μέσα από την θαυμαστή
θεατρική δομή του έργου και την εξαίσια
μουσική ατμόσφαιρα. Το πολεμικό ανάκρουσμα
των σαλπίγγων προϊδέαζε για το
αριστουργηματικό, θριαμβικό, πολυφωνικό
φινάλε. Για να αποκαλυφθούν, τέλος, μέσα
από την πυκνή μουσική αρμονία, η αγωνία,
τα πάθη και η πάλη των συναισθημάτων
των ηρώων, με αποκορύφωμα το θρίαμβο
της νίκης του έρωτα.
Πρωταγωνιστής
ανάμεσα σε πρωταγωνιστές ο αρχιμουσικός
Μύρων Μιχαηλίδης με την Ορχήστρα της
Εθνικής Λυρικής Σκηνής, έκανε διακριτή
από την αρχή την ισορροπία της μουσικής
του Verdi ανάμεσα στον
Ιταλικό ρομαντισμό και στη μεγαλοπρέπεια
της Γαλλικής Όπερας. Στήριξε δυναμικά
τους μονωδούς και τη Χορωδία, ενώ
αξιοποίησε τη δεξιότητα της
ορχήστρας σε κάθε σόλο (όμποε, άρπα,
φλάουτο), σε κάθε σύνολο και ανέδειξε
το περίφημο, "Αιγυπτιακό", εξωτικό
χρώμα, καθώς και τα μουσικοδραματικά
στοιχεία με τα οποία εμπλουτίζει το
έργο του ο συνθέτης. Τέλος υπερασπίστηκε
με νηφαλιότητα τη σκηνοθετική γραμμή
του Καστιλιόνε, και δημιούργησε μια
καθ' όλα θαυμάσια παράσταση!