© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2012

Η Γκιόστρα και η Κουλούρα της


Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

΄
Την Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου, στις 7.30 το απόγευμα, στην αίθουσα της Λέσχης «Ο Ζάκυνθος», η Γκιόστρα τής Ζακύνθου, όπως κάθε χρόνο, θα κόψει την χριστουγεννιάτικη κουλούρα της, κάνοντας συγχρόνως και μια πρόταση και αντιστεκόμενη σε όλους αυτούς τους συλλόγους, που ενώ θέλουν να στηρίξουν τον πολιτισμό του νησιού μας, μιμούμενοι απαίδευτα τα όσα βλέπουν στην φτηνή τηλεόραση, έχουν εισαγάγει στον τόπο μας την ξενόφερτη βασιλόπιτα.

   Όπως σε κάθε της εκδήλωση  η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante” δεν κάνει κάτι για να το κάνει, όπως δυστυχώς συχνά συμβαίνει, αλλά με σκοπό και επιδιώξεις, προγραμματισμό και γνώση, προσπαθεί να βρει αυτές τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τον Ζακυνθινό ειδικότερα και τον Επτανησιακό γενικότερα πολιτισμό, να τον γνωρίσει στο σήμερα και να θεμελιώσει μ’ αυτόν το αύριο, το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο στον δικό μας εαυτό και όχι στην φωτοτυπική απομίμηση.

   Στα πλαίσια αυτά κινείται και η αποψινή της εκδήλωση. Τίποτα δεν είναι τυχαίο και όλα έχουν το σκοπό και τον συμβολισμό τους. Πρώτα απ’ όλα η επιλογή της αίθουσας έχει την δική της σημασία. Το ιστορικό «Ρωμιάνικο Καζίνο» κουβαλά μιαν ιστορία και είναι αναπόσπαστη πτυχή του πολιτισμού μας. Στο χώρο του έχουν συμβεί πολλά, τα οποία έχουν στιγματίσει την ιστορία μας. Στον ίδιο χώρο, λοιπόν, πρέπει να συμβαίνουν και όλα αυτά, που συνεχίζουν και διατηρούν τον πολιτισμό μας. Και κάτι άλλο: το κόψιμο της κουλούρας είναι μια καθαρά οικογενειακή και ζεστή υπόθεση. Γι’ αυτό το λόγο δεν γίνεται σε ταβέρνες ή κέντρα διασκέδασης, αλλά σε «εστιακούς» χώρους. Διαφορετικά θα είναι αντιγραφή βασιλόπιτας και αυτό που λέει ο Καβάφης: «εν μέρει εθνικός, εν μέρει χριστιανίζων».

   Επίσης η κοπή και η όλη διαδικασία (σπονδή με λάδι και κρασί, σταύρωμα, φωτιά κ.τ.λ.) γίνεται από το νοικοκύρη, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο πρόεδρος του Σωματείου και όχι από άλλο πρόσωπο, όποια θέση και αν κατέχει. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που μας διασώζει η παράδοση και θέλει στο σπίτι του καθενός να προηγούνται ιεραρχικά πρώτα τα μέλη της οικογένειας στην σειρά του μερισμού και μετά ν’ ακολουθούν οι καλεσμένοι, ακόμα και αν είναι πρόσωπα με τίτλους και υψηλές θέσεις. Αυτό είναι όρος απαράβατος και τιμά την φαμίλια, που γιορτάζει την ενανθρώπιση του Θεού της. Πρέπει και εμείς να τον συνεχίζουμε να τον τηρούμε με θρησκευτική ευλάβεια.

   Η κουλούρα, εξάλλου, δεν μπορεί να φύγει από την εορταστική περίοδο, που μεσολαβεί μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, γιατί διαφορετικά χάνει το νόημά της και θυμίζει περιπτώσεις νεοελληνικών συλλόγων, που συχνά, μεσούντος του Τριωδίου, κόβουν την πίτα τους.

   Τέλος πρέπει να τονιστεί πως η κουλούρα έχει μέσα «ήβρεμα» και όχι «φλουρί», όπως συχνά από μιμητισμό και στη φούρια λέγεται. Η ντόπια ονομασία του τυχερού νομίσματος, μάλιστα, έχει μιαν ιδιαίτερη σημασία, μια και ποιητική είναι και πολυδιάστατη. Δεν συμβολίζει απλά τον «παρά», αλλά την τύχη και την αιώνια ευημερία. Γι’ αυτό και οι εκφράσεις: «το έχει για ήβρεμα» και «ήβρεμά σου, χάρισμά σου». Είναι η σοφία ενός λαού, του λαού μας και η πληρότητα μιας γλώσσας, της γλώσσας μας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να την προδίδουμε με επιπολαιότητα.

   Μα μην ξεχνάμε και τους συμβολισμούς, οι οποίοι παραπέμπουν σε λαό με πολιτισμό και γνώση. Η ίδια η κουλούρα συμβολίζει το οδηγητικό άστρο των Μάγων στην Βηθλεέμ. Τα ξύλα που καίνε από κάτω της τον Αδάμ και την Εύα, που για το πρωπατορικό τους αμάρτημα τιμωρούνται στις φλόγες της κολάσεως. Γι’ αυτό και το ένα κούτσουρο είναι από θηλυκό φυτό και το άλλο από αρσενικό. Η αναζωπύρωση της φωτιάς, που γίνεται με το λάδι, που πέφτει από την τρύπα του καλοζυμωμένου και εύγεστου εδέσματος, εικονίζει την λύτρωση των Πρωτοπλάστων, κατά την Ανάσταση. Το ήβρεμα, τέλος, αντικαθιστά τον μικρό, νεογέννητο Χριστό της φάτνης και γι’ αυτό όποιος το βρει και τον βρει είναι ο τυχερός των ημερών.

   Μα μην ξεχνάμε και την εκδίκηση του κακού, η οποία στην περίπτωσή μας είναι η καταδίκη του Ηρώδη, ο οποίος κατέσφαξε όλα τα νήπια της περιοχής, για να κρατηθεί στον θρόνο του. Την ώρα της κοπής ένας από τους άντρες του σπιτιού βγαίνει στο παράθυρο και ρίχνει σμπάρα με το τουφέκι του, λέγοντας: «για τον Ηρώδη».

   Για όλα αυτά ο κατεξοχήν ζακυνθινός ποιητής Ιωάννης Τσακασιάνος γράφει στους μοναδικούς «Σπουργίτες» του:

«Πού αλλού σε κόβουν με χαρές, με σμπάρα και με ούρα
Χριστοπαραμονιάτικη του τόπου μας κουλούρα».

  Για όσους τον κατανοούν είναι προδοσία η μη τήρηση των δικών μας εθίμων. Γι’ αυτό η Γκιόστρα επιμένει Ζακυνθινά. Ευχή σε όλους να κερδίσουν το ήβρεμα. Στους καιρούς μας είναι περισσότερο πολύτιμο από άλλες φορές. Ίσως μας σώσει!
Related Posts with Thumbnails