Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Μια φωτογραφία, λένε, πως είναι ισοδύναμη με χίλιες λέξεις. Και είναι αλήθεια. Τονίζοντας, επίσης, ο πολύς Ιωάννης ο Δαμασκηνός την αξία της εικαστικής έκφρασης, έλεγε πως «οι εικόνες είναι τα βιβλία των αγραμμάτων», θέλοντας, έτσι, να τονίσει το πόσο η κάθε απεικόνιση είναι πολυδιάστατη και πολυλάλητη και το τι μεγάλη αξία επηρεασμού έχει η οπτική διδασκαλία.
Μια φωτογραφία, λένε, πως είναι ισοδύναμη με χίλιες λέξεις. Και είναι αλήθεια. Τονίζοντας, επίσης, ο πολύς Ιωάννης ο Δαμασκηνός την αξία της εικαστικής έκφρασης, έλεγε πως «οι εικόνες είναι τα βιβλία των αγραμμάτων», θέλοντας, έτσι, να τονίσει το πόσο η κάθε απεικόνιση είναι πολυδιάστατη και πολυλάλητη και το τι μεγάλη αξία επηρεασμού έχει η οπτική διδασκαλία.
Μια φωτογραφία, λοιπόν, θα μας απασχολήσει στο σημερινό μας κείμενο και μέσα από αυτή θα προσπαθήσουμε να δούμε και να πληροφορηθούμε. Πρόκειται για μια μαυρόασπρη δημιουργία, η οποία μας ήρθε από το άλλο όμαιμο και ομοούσιο νησί των Επτανήσων, την σε πρώτου βαθμού συγγένειας με μας τους Ζακυνθινούς Κέρκυρα και έχει αποτυπώσει σαφέστατα μια σημαντική στιγμή των εκδηλώσεων της Γκιόστρας Ζακύνθου 2012 και συγκεκριμένα την με ιστορικά σωστό και με πατροπαράδοτο τρόπο διδασκαλία της κλασσικής «Ομιλίας» μας «Η Χρυσαυγή», από τον λαϊκό θίασο του πολιτιστικού συλλόγου Αγκερυκού «Ο Μαρτελάος».
Δημιουργός της η Ευτυχία Καρύδη, μια καλή φίλη, η οποία, μαζί με πολλούς άλλους, ήρθε στο νησί μας, ως εκπρόσωπος των Κορυφών και σαν μέλος του εκεί παραρτήματος του Λυκείου των Ελληνίδων, για να δώσει στις τετραήμερες εκδηλώσεις μας και πανεπτανησιακό χαρακτήρα.
Η σκηνή, που έχει με απόλυτη επιτυχία απαθανατισθεί και έχει ξεφύγει της ανελέητης λησμοσύνης διαδραματίζεται στην ιστορική πλατεία του Αγίου Μάρκου, εκεί που πάνω στις πολύτιμες πλάκες της, που τώρα είναι προεκτάσεις Café, όχι μόνο παίχτηκαν οι κυριότερες «Ομιλίες» του ντόπιου θεάτρου δρόμου από τους πιο ονομαστούς λαϊκούς μας θεατρίνους, αλλά εκτυλίχτηκε όλη, σχεδόν, η ιστορία του νησιού μας.
Τα πρόσωπα σταθερά, αλλά αεικίνητα. Βουβά, μα πολλά διηγούμενα. Δεν είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές, ο Αλέξης και η Χρυσαυγή, αλλά δευτερεύοντα σε σημασία, μα χαρακτηριστικές μορφές της ντόπιας κοινωνίας και εκπρόσωποι στιγμών της ιστορίας της.
Ο Ξάνθιππος σε πρώτο πλάνο, μαζί με την γυναίκα του, φαίνεται να συνομιλούν, όχι τόσο για το μη αναμενόμενο αποτέλεσμα της δίκης, όσο για την αλλαγή, που έρχεται και την ανατροπή των δεδομένων. Οι καιροί έχουν αλλάξει και οι τάξεις σιγά – σιγά φαίνεται να εξομοιώνονται. Δεν δικαιώθηκε ο ισχυρός πατέρας, αλλά η νιότη και ο έρωτας. Ανατροπή ρόλων και τάξεων, όπως ακριβώς στον περίφημο και σημαδιακό πολυδιάστατα «Βασιλικό» του Αντωνίου Μάτεση.
Ο Ξάνθιπος θυμίζει και λίγο Δαρείο Ρονκάλα και η γνωστή «Ομιλία», μια από τις πιο αγαπημένες του λαού μας, ως την στιγμή της τηλεοπτικής λαίλαπας και επιδρομής, διεκδικεί αναμφίβολη συγγένεια αίματος με το ουσιώδες θεατρικό έργο του φίλου του Διονυσίου Σολωμού, δείχνοντας, έτσι, το πώς οικοδομείται ο πολιτισμός και πώς τα πάντα επηρεάζονται σ’ έναν τόπο, που δημιουργεί και προχωρεί, στηριγμένος στην παιδεία όλων των κατοίκων του.
Η γυναίκα του δίπλα, συγγένισσα της Ρονκάλαινας και αυτή, δεν μιλά, αλλά φαίνεται να δικαιώνεται. Η κρυφή της επιθυμία γίνεται πράξη και η καταπίεση αρχίζει να σταματά. Η κόρη της παίρνει πια και μάλιστα με επίσημη απόφαση αυτόν που αγαπά και παύει να είναι υποχείριο του πατέρα – αφέντη. Το ότι ο δικηγόρος είναι στη φωτογραφία κρυμμένος από την ίδια δεν είναι καθόλου τυχαίο, ούτε πως δεν φαίνεται το πρόσωπό του, αλλά μονάχα τα τυλιγμένα της υπόθεσης χαρτιά, στο χέρι του.
Η σκηνή, την οποία αποθανάτισε περίτεχνα η Ευτυχία Καρύδη, είναι ενός απογεύματος του Ιουνίου του 2012, αλλά θα μπορούσε να προέρχεται από μιαν άλλη, προγενέστερη εποχή ακμής του λαϊκού μας θεάτρου. Ο γνώστης, κάπου εκεί, θα μπορούσε ν’ αναζητήσει τον φημισμένο για τα τελαλήματά του στις «Ομιλίες» Γεράσιμο Πανά ή και τον χαλκέντερο Κ. Πορφύρη, να χαίρεται που τα πορίσματα της έρευνάς του δεν πήγαν χαμένα σε παραστάσεις, που μάχονται το λαϊκό και ισοπεδώνουν την παράδοση με ασεβή νεωτεριστικά στοιχεία, τα οποία είναι ξένο σώμα και κίνδυνος, ως εκ τούτου, θανάτου.
Φόντο της σκηνής της ομιλούσης φωτογραφίας η είσοδος του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, που στεγάζει όχι μόνο ό,τι απέμεινε από την πολλαπλή θεομηνία, αλλά και την ουσία του πολύμορφου νησιού μας. Οι καμάρες του είναι φόντο φυσικό και τα όσα συμβαίνουν στις πατημένες από χιλιάδες προγόνους πλάκες της Πάνου Πλατείας, προεκτάσεις των πιο πολλών εκθεμάτων του.
Η πρόσφατη παράσταση της «Ομιλίας» «Η Χρυσαυγή», όπως έχουμε ξαναγράψει, ήταν μια πρόταση της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “Giostra di Zante” για την επαναφορά του λαϊκού μας θεάτρου, των σημαντικών «Ομιλιών», στην πρωταρχική τους έκφραση και την μη μασκαρεμένη και τραυματισμένη μορφή τους. Η Κερκυραία φίλη μας κατάφερε με μια φωτογραφία της να δώσει σε εικόνα αυτήν την πρόταση. Την ευχαριστούμε από καρδιάς.
Κρατάμε αυτήν την φωτογραφία, για να θυμόμαστε.
Μας τονίζει το μεγαλείο της απλότητας.
Μακάρι να δούμε και άλλες τέτοιες παραστάσεις.