Στις 18 Μαΐου τα Αρχαιολογικά, τα Βυζαντινά, τα Λαογραφικά, τα Εθνολογικά, τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, τα Μουσεία Καλών Τεχνών, τα Ιστορικά, τα Υπαίθρια, τα Οικολογικά και τα Οικομουσεία, τα Μουσεία-κήποι και φυσικά πάρκα, τα Μουσεία Οπτικοακουστικών Μέσων, τα ιδιωτικά και κρατικά, τα μεγάλα και τα περιφερειακά, στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο, γιορτάζουν.
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), που ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1946 ως μη κυβερνητικός οργανισμός από λίγους αρχικά επαγγελματίες των μουσείων - αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, μουσειολόγους, συντηρητές κ.ά.- που αγωνιούσαν για την τύχη της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς, μετά τις καταστροφές που είχε υποστεί στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, καθιέρωσε από το έτος 1977, τη 18η Μαΐου, ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Την ημέρα αυτή, παράλληλα με το γενικότερο μήνυμα του εορτασμού, διερευνάται σ' όλες τις χώρες-μέλη του ICOM, με ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις, ένα ειδικό θέμα που συνδέεται με τα μουσεία και τον πολιτισμό.
Για φέτος επέλεξε το θέμα «Μουσεία για την Κοινωνική Αρμονία».
Με την επιλογή του θέματος αυτού, το ΙCOM επιθυμεί να καταδείξει τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζουν τα Μουσεία στη διαφύλαξη της πολιτιστικής πολυμορφίας και της βιο-ποικιλότητας ως κοινής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως διαβάζουμε σε σχετική ανακοίνωση: Το μέλλον της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένο με την περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική αειφορία. Τα Μουσεία μπορούν να συμβάλουν στην αρμονική συνύπαρξη, προωθώντας τον αμοιβαίο σεβασμό, τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, λαών και πολιτισμών.
Για παράδειγμα, μέσα στο σύγχρονο Μουσείο το επιστημονικό-τεχνολογικό επίτευγμα ή αντικείμενο, αλλά και το έργο τέχνης γίνεται προσπάθεια να γίνουν κατανοητά με τη λογική και αντιληπτά με το συναίσθημα, μέσα από τη σωστή έκθεσή τους και την επαρκή παροχή πληροφοριών.
Η άποψη που έχουμε για ένα αντικείμενο, αλλά και το ίδιο το αντικείμενο είναι προϊόντα ιστορικής διαδικασίας. Οι πληροφορίες που παρέχονται αποβλέπουν στην ένταξη του αντικειμένου στο ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιό του, έτσι ώστε να προβάλλεται στο σύνολό του ένας πολιτισμός. Παίρνοντας ο επισκέπτης πληροφορία για τον αισθητικό, τον ψυχολογικό και τον κοινωνιολογικό ρόλο κάθε αντικειμένου, αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχουν πολιτισμοί καλύτεροι ή χειρότεροι, ωραίοι ή άσχημοι, αλλά υπάρχουν πολιτισμοί διαφορετικοί.
Γιατί ο ρόλος του Σύγχρονου Μουσείου δεν είναι να αξιολογεί, αλλά να εξηγεί.
Τα Mουσεία σήμερα έχουν πάψει ν’ αποτελούν θησαυροφυλάκια του υλικού τους, και έχουν αναδειχτεί σε ζωντανά ιδρύματα εκπαίδευσης και καλλιέργειας του κοινού.
Σήμερα είναι πλέον ξεπερασμένη η άποψη ότι «τα αριστουργήματα μιλάνε μόνα τους» κι επικρατεί η θέση να έχουν τα μουσεία εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι είναι με τέτοιο τρόπο οργανωμένα, ώστε ο επισκέπτης αφού πρώτα αποκτήσει τη γνωριμία της θεματικής περιοχής, που αποτελεί το αντικείμενό τους, θα του γεννηθεί η επιθυμία να θελήσει να ξαναέρθει ή να διευρύνει και με άλλους τρόπους αυτήν τη γνωριμία.
Στην προσπάθεια αυτή έρχεται να προσφέρει τις ευεργετικές υπηρεσίες της η σύγχρονη Τεχνολογία: τόσο σε θέματα διάρθρωσης των λειτουργιών των μουσείων, όσο και σε θέματα που αφορούν την καταγραφή του υλικού τους, τη συντήρηση, τη διάσωση και την τεκμηρίωσή του, αλλά κυρίως την οργάνωση της πληρέστερης παρουσίασής του για χάρη των επισκεπτών.
Όπως προκύπτει άλλωστε από το άρθρο 3 του Καταστατικού του Διεθνούς Συμβουλίου: «Μουσείο είναι ένα ίδρυμα μόνιμο, μη κερδοσκοπικό, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της εξέλιξής της. Είναι ανοικτό στο κοινό, για να δει και να καταλάβει την ιστορία του, με τη βοήθεια των αντικειμένων (υλικός πολιτισμός) που δημιούργησαν οι κοντινοί και μακρινοί πρόγονοί του. Κάνει έρευνες σχετικές με τα υλικά τεκμήρια του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του, τα συλλέγει, τα διαφυλάττει, τα συντηρεί, τα κοινοποιεί και ιδίως τα εκθέτει για μελέτη, παιδεία και ψυχαγωγία».
Έτσι τα μουσεία μπορούν να γίνουν φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών «με σκοπό την ανάπτυξη της μόρφωσης, την αμοιβαία κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών».
Για να εκπληρώσει και να έχει λόγο ύπαρξης ένα Σύγχρονο Μουσείο, θα πρέπει η σχέση που χτίζει με τον επισκέπτη να μην είναι απρόσωπη, αλλά να στηρίζεται στη διαπροσωπική επικοινωνία και στον αλληλοσεβασμό. Τα αντικείμενα που κρύα και απρόσωπα χωρίς πληροφορίες είναι κλεισμένα μέσα σε βιτρίνες, απωθούν. Και ο χωρίς σεβασμό και δεκτικότητα επισκέπτης, που περνά το κατώφλι του μουσείου, δεν μυείται στο περιεχόμενό του.
Στη Ζάκυνθο, το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, τα τελευταία χρόνια έχει καταφέρει να έρθει στην πρωτοπορία των μουσείων της χώρας μας με τις διάφορες δράσεις που αναπτύσσει προς αυτή την κατεύθυνση, συνεργαζόμενο με τα αντίστοιχα τμήματα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, όπως με τη Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τη Διεύθυνση Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Παράλληλα το σύστημα της ηλεκτρονικής ξενάγησης των επισκεπτών, που εφαρμόζει, ελκύει τους επισκέπτες και κάνει το περιεχόμενό του πιο προσιτό, ειδικά για τη νέα γενιά.
Είναι πολύ σημαντικό σε μια εποχή που ο πολιτισμός τείνει να γίνει παγκόσμιος, οι εθνικές ή τοπικές διαφορές αμβλύνονται και οι παραδόσεις σιγά σιγά χάνονται, τα μουσεία ν’ αποτελέσουν τις απαραίτητες δεξαμενές πολιτιστικής μνήμης, απ’ όπου μπορεί να αντληθεί η αναγκαία για την εξέλιξη της ζωής και των κοινωνιών ποικιλομορφία.
Ο σημερινός εορτασμός λοιπόν αποτελεί τόσο μια υπενθύμιση στους υπευθύνους των Μουσείων, του ρόλου τους, όσο και ένα κάλεσμα σε κάθε πολίτη της τοπικής κοινωνίας να επισκεφτεί, τα μουσεία της περιοχής του.
Για φέτος τιμώμενα Ιδρύματα είναι το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας, το Βυζαντινό Μουσείο Αντιβουνιώτισσας Κέρκυρας, το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας, το Μουσείο Μπενάκη - Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης και το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος.
Η κεντρική εκδήλωση του εορτασμού θα γίνει στην Αθήνα, στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ ποικίλες εκδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί για το διάστημα από 11 έως 26 Μαΐου σε όλη τη χώρα.
Την Τρίτη, 18 Μαΐου, το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων περιμένει όσους θέλουν να το επισκεφτούν και να πλοηγηθούν με το ηλεκτρονικό σύστημα περιήγησης των επισκεπτών.