Της Κατερίνας Δεμέτη
Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Φίλοι,
Τρεις μήνες πέρασαν κιόλας από τότε που το Art Studio ΙΡΙΔΑ, του Διονύση
και της Μάντη, άνοιξε και παρουσίασε στο
ζακυνθινό κοινό την πρώτη έκθεση ζωγραφικής.
Τότε του ευχηθήκαμε ολόψυχα να συνεχίσει το ταξίδι
του στα βαθιά νερά της πολιτιστικής θάλασσας του νησιού μας, με την ελπίδα ότι,
η διαδρομή που θα χαράξει θα είναι γεμάτη από φωτεινούς καλλιτεχνικούς
σταθμούς, που θα ενδυναμώσουν την πνευματική μας ένδεια και θα λειτουργήσουν
εκπαιδευτικά για τους νεώτερους και παραμυθητικά για όλους.
Η αποψινή έκθεση, σε συνέχεια της πρώτης, κάνει τη
δική της πρόταση στα πολιτιστικά δρώμενα του καλοκαιριού, παρουσιάζοντας για
πρώτη φορά στη Ζάκυνθο το ζωγραφικό έργο του Διονύση Κωνσταντόπουλου.
Οι περισσότεροι, γνωρίζετε το Διονύση, από την
ενασχόλησή του με την αρχιτεκτονική και τα κοινά, αφού σπούδασε Αρχιτέκτων
Μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης και εκλέχθηκε Γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του Τεχνικού
Επαγγελματικού Επιμελητηρίου το
2010, μετά τη μετεγκατάστασή του στη Ζάκυνθο, το 2005. Οι πιο στενοί γνωρίζετε
ότι είναι μέλος της Παγκόσμιας Εταιρείας Εικονογράφησης Παιδικού και Εφηβικού
Βιβλίου "Αίσωπος", την οποία υπηρέτησε από τη θέση του Γενικού
Γραμματέα.
Και δεν είναι τυχαίο ότι βάζω τις δύο αυτές
ιδιότητες, την επαγγελματική και την πολιτική, πριν ξεκινήσω την προσέγγισή μου
στο έργο του.
Οι ιδιότητες αυτές, του αρχιτέκτονα και του
πολιτικού όντος, είναι που αντικατοπτρίζονται στο έργο του, το καθορίζουν, το
μορφοποιούν και τον βοηθούν να το μεταπλάσει στην εικαστική γλώσσα.
Με άριστη γνώση της τεχνικής στη σχεδιαστική αποτύπωση και με έντονη
κοινωνική συνείδηση, παρατηρεί και καταγράφει, πρώτα και κύρια με το
μολύβι-ραπιδογράφο του, τις σεισμικές δονήσεις που του προκαλούν οι τεκτονικές
αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας.
Γιατί ο Διονύσης, ως καλός αγωγός της εποχής μας,
διαισθάνεται ότι μόνο με την ταχύτητα της σχεδιαστικής αποτύπωσης θα καταφέρει
να αποκρυσταλλώσει τις αλλεπάλληλες
κρίσεις που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος.
Με την εμπειρία που αποκόμισε από το χώρο των
κόμικς (έχει λάβει άλλωστε μέρος σε τρεις συνολικά Bienalle: στη Θεσσαλονίκη το
1986, στη Βενετία το 1990 και στη Λισσαβόνα το 1994), αποτυπώνει με ταχύτητα τις ιδέες του πάνω
στο χαρτί και τους προσδίδει αφηγηματικό χαρακτήρα.
Οι ιστορίες του βγαίνουν με ευκολία, αφού έχει
χρόνια θητεύσει ως εικονογράφος, συνεργαζόμενος με το Κέντρο Εκπαιδευτικών
Προγραμμάτων και Επικοινωνίας (ΚΕΠΕ) του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ
εργάστηκε ως καλλιτεχνικός διευθυντής στην εταιρεία γραφικών τεχνών «Μπάστας-Πλέσσας» και ως δημιουργικός διευθυντής στην ιστορική
εταιρεία "Πάλλης ΑΒΕΕ".
Έχει εικονογραφήσει και επιμεληθεί πάνω από σαράντα πέντε τίτλους λευκωμάτων και παιδικών βιβλίων για τους εκδοτικούς οίκους
"Περίπλους", "Αδάμ", "Ίνδικτος" και "Φυτράκης",
ενώ το 2002, σε συνεργασία με την ηθοποιό Βυζαντία Πυριόχου Guy και το Εθνικό
Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, εικονογραφεί το κόμικ "Χελωνιόνιος
Καρέττας", εκδόσεις "ΣΤΙΓΜΑ".
Τα έργα του, που θα χαρακτηρίζαμε
«σεισμογραφήματα», εκφράζουν την ανάγκη του για εικονογραφική αποτύπωση της
σύγχρονης πραγματικότητας, ενώ συγχρόνως έχουν την ικανότητα να πλάθουν
ιστορίες, μέσα από πληθώρα εικονογραφικών μοτίβων.
Όπως στις συνεργασίες του, από το 1987 έως το 2005,
που δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά και τις εφημερίδες Τέταρτο, Βαβέλ, Παρά Πέντε, Επόμενη Μέρα, Μετρό, Περίπλους, Αντιλήψεις, Diva, Status, Έψιλον, Τα Νέα, Ελευθεροτυπία, 9, Καθημερινή, που το επίκαιρο σχολιάζεται με τον δικό του
ιδιαίτερο εικαστικό τρόπο, έτσι και τα έργα που βλέπουμε για πρώτη φορά στην
αποψινή έκθεση, σχολιάζουν την σύγχρονη πραγματικότητα, που χαρακτηρίζεται από
την πλήρη αποτυχία της τεχνοκρατικής αντίληψης του κόσμου.
Έχουν μάλιστα τέτοια εσωτερική συνοχή μεταξύ τους,
που μοιάζουν σαν να παίρνουν από το χέρι το θεατή και τον ξεναγούν στον δικό
τους ιδιαίτερο κόσμο, ακολουθώντας ένα εικονοποιημένο σενάριο ή διαφορετικά ένα
θεατροποιημένο κόμικ.
Ο τίτλος άλλωστε της έκθεσης: «ΑΝΘΡΩΠΟΠΟΙΗΣΗ - HUMANIZATION», υπαινίσσεται την επίπτωση της επιγενόμενης καταστροφής στον άνθρωπο ή
με άλλα λόγια τον εξανθρωπισμό του ζόφους που βιώνουμε σήμερα.
Γιατί, Αγαπητοί Φίλοι, ο κόσμος μας δεν πάει καλά.
Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Πέρα από τις
«ελπιδοφόρες» εξαγγελίες για έξοδο από την κρίση, για τουριστική ανάκαμψη, για
οικονομικές επιτυχίες και για συμφέρουσες συμφωνίες στο εξωτερικό, η ανεργία
μεγαλώνει, οι αυτοκτονίες πληθαίνουν και το μαύρο μας τυλίγει και απλώνει τα
φτερά του σε κάθε έκφανση της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής.
Με άλλα λόγια, αυτός ο κόσμος τελειώνει και μαζί
του τελειώνει ό,τι είχαμε γνωρίσει για το δομημένο αστικό και φυσικό
περιβάλλον.
Κι εδώ έρχεται η πρόταση του Διονύση
Κωνσταντόπουλου.
Όπως αναφέραμε πιο πριν, οι σπουδές του στην
αρχιτεκτονική και η επαγγελματική του εμπειρία από την εικονογράφηση εκδόσεων
και κόμικ, τον διευκολύνει να πάρει ως πρώτο μέσο καταγραφής της βιωμένης
πραγματικότητας, το μολύβι – ραπιδογράφο, που του δίνει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει
με ταχύτητα την ήδη αποκτημένη γνώση της τεχνικής.
Έτσι επιτυγχάνει χωρίς χάσιμο χρόνου την φουτουριστική
αποτύπωση της πρώτης ιδέας πάνω στο ριζόχαρτο, το οποίο, στη συνέχεια,
ψηφιοποιεί και τυπώνει, στη διάσταση που τον ενδιαφέρει, είτε σε καμβά είτε σε
ειδικό χαρτί για ζωγραφική. Μετά την εκτύπωση, επεμβαίνει στη σύνθεση με χρώμα,
ζωγραφίζοντας τις συνθέσεις του με παστέλ ή ακρυλικά. Εάν δεν μείνει
ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα, ξαναψηφιοποιεί το έργο, το ξανατυπώνει, και
αξιοποιεί βοηθητικά και την τεχνική του κολάζ, για να εντάξει στη συνέχεια σε
αυτό, αποκόμματα εφημερίδων, ράχες και εσωτερικά παλιών βιβλίων, λήμματα
λεξικών, συνθήματα.
Εάν στεκόμασταν, Αγαπητοί Φίλοι, στην περιγραφή της
τεχνικής του Διονύση, θα ήταν σαν να διαβάζαμε τα συστατικά μιας συνταγής
μαγειρικής χωρίς να την γευτούμε!
Και απόψε ήρθαμε εδώ για την βρώση της τροφής που ο
Κωνσταντόπουλος παρασκευάζει ή με άλλα λόγια για την θέαση των έργων του. Γιατί
εδώ κατά τη γνώμη μου υπάρχει το ζουμί…
Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη:
Ο Κωνσταντόπουλος μαγειρεύει-ζωγραφίζει καλά γιατί
αξιοποιώντας στο έπακρο τις τεχνικές του γνώσεις καταφέρνει να κάνει μία
πρόταση.
Η πρότασή του που διατυπώνεται με νεορεαλιστικά
στοιχεία, αναγνωρίσιμα από το θεατή, εμπεριέχεται στην εξής φράση. ΕΙΜΑΣΤΕ
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΙ. ΕΧΟΥΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. ΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΖΟΦΕΡΟ ΠΑΡΟΝ. ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΟΜΩΣ
ΝΑ ΧΤΙΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ.
Η ελπίδα για το καλύτερο αύριο, το μήνυμα του έργου
του, μόνο υπαινικτικά διατυπώνεται και αυτό είναι κατά τη γνώμη μου, Αγαπητοί
Φίλοι, η ίδια η έκθεση.
Αν
έρθουμε πιο κοντά στα έργα του, που ξεκινούν με το τετράπτυχο με τις τρεις
Μοίρες, τη Λάχεση, που όριζε τη διάρκεια της ζωής του κάθε ανθρώπου μετρώντας
με το ραβδί της, την Κλωθώ,
που έκλωθε με τη ρόκα της το νήμα της ζωής του, το πεπρωμένο που τον συνόδευε
μέχρι το θάνατο, και την Άτροπο, που αντιπροσώπευε το παρελθόν και εκφράζει το
αναπόφευκτο, το μοιραίο και κόβει τη ζωή των ανθρώπων με τα τρομερά ψαλίδια της,
θα διαπιστώσουμε ότι, μέσα από αυτά, τίποτα δεν είναι για μας τους σημερινούς
ανθρώπους φανερά προαποφασισμένο. Οι Μοίρες το ξέρουν. Εμείς όμως όχι. Γι’ αυτό
εμείς μπορούμε να δράσουμε για ν’ αλλάξουμε τη μοίρα μας.
Ο μοναχικός Άνδρας που περιφέρεται στο σταθμό του
Θησείου, διαπιστώνει την καταστροφή που συμβαίνει γύρω του, ιδίως την
οικολογική, με τους καπνούς και τα κίτρινα πυροσβεστικά αεροπλάνα, αλλά μέσα
από τις σκέψεις του φαίνεται να βγαίνει ένα άσπρο περιστέρι.
Στην περιπλάνησή του συναντά έναν σύγχρονο άστεγο, μπροστά
από το ιστορικό διατηρητέο κτίριο της δεκαετίας του '30, του Εθνικού Αρχείου
Μνημείων, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, στο Θησείο (οδός Αγ.
Ασωμάτων 11), που δεν είναι άλλος από τον κυνικό φιλόσοφο Διογένη
(412 ; π.Χ. - 323 π.Χ.), ο οποίος χρησιμοποιούσε το λογοπαίγνιο ως μέσο για τα
διδάγματά του και δίδασκε ότι η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη φυσική ζωή,
που μόνο με την αυτάρκεια, τη λιτότητα, την αυτογνωσία και την άσκηση μπορεί
κανείς να εξασφαλίσει. Παρ’ όλη την δεινή του κατάσταση, καπνίζει πούρο,
σύμβολο αυτοσαρκασμού και ακουμπά σε μια βαλίτζα, που θα τη δούμε και σε άλλα
έργα, η οποία συμβολίζει τις μνήμες που κουβαλάμε οι άνθρωποι.
Μνήμες από καλές στιγμές και μνήμες από κακές,
ενυπάρχουν ωστόσο μέσα μας και είναι η μαγιά γι’ αυτό που θα αποφασίσουμε να
χτίσουμε από εδώ και πέρα.
Στα επόμενα έργα μαθαίνουμε για τις ιστορίες που ο
άστεγος Διογένης διηγείται στον περιπλανώμενο Άνδρα. Του μιλάει για ζώα φτερωτά
που ζουν ανάμεσά μας, για τον άγγελο με τα κόκκινα μαλλιά, που ερωτεύεται μια σκηνοθέτιδα και αποφασίζει να
απεμπολήσει την αθανασία του και να κόψει τα φτερά του για να ζήσει τον έρωτά
του, μας μιλάει για τις φτερωτές Νίκες και τους Ερωτιδείς, που κυκλοφορούν
ανάμεσά μας, μας μιλάει για την θεά
Άρτεμη με το προϊστορικό μαχαιρόδοντα, που τώρα έχει πια εξαφανιστεί, μας
μιλάει για το μωρό – Πάντα, που πρέπει να το σώσουμε, ζωγραφισμένο πάνω από τη
βενετσιάνικη βαρδιόλα, αναφορά στην επτανησιακή ιστορία.
Στα έργα που βγαίνουν από αυτές τις διηγήσεις, ο
Κωνσταντόπουλος αφήνει μια αχαλίνωτη φαντασία να μας ταξιδέψει μοναδικά στον
δικό του φαντασιακό κόσμο, εμποτισμένο από τις λαϊκές δοξασίες, τους θρύλους
και τη φιλοσοφία των αρχαιότερων πολιτισμών.
Ο ελληνικός και ανατολικός πολιτισμός, στους
οποίους εντοπίζει κοινά στοιχεία μέσα από τη φιλοσοφία των: Ηράκλειτου –
Πλάτωνα –Λάο Τσε, αποσπάσματα των ρήσεων των οποίων εντάσσει σε περισσότερα από
ένα έργα του, αναδεικνύονται οι κυρίαρχοι, με βάθος και πληρότητα, που ξεπερνά
το ρηχό δυτικό, τεχνοκρατικό πνεύμα, που κυριαρχεί και μας καταδυναστεύει
σήμερα.
Αν με ρωτούσατε, εάν τα έργα του Κωνσταντόπουλου θα
μπορούσαν να μπουν σε ένα μουσείο, θα σας απαντούσα με ειλικρίνεια ότι ναι, θα
μπορούσαν να μπουν, και όχι μόνο για την πρωτοτυπία της τεχνικής τους.
Θα έμπαιναν γιατί εμπεριέχουν διαχρονικούς
συμβολισμούς και φιλοσοφικές ενορχηστρώσεις, που ξεπερνάνε χρονικούς
περιορισμούς, αφού μάς διδάσκουν ότι η πολυπλοκότητα της ιστορικής μας διαδρομής σαν λαού, δεν μπορεί
και δεν επιτρέπεται να κλείσει τόσο άδοξα όσο φαίνεται ότι γίνεται σήμερα.
Και αυτό θα γίνει με πολλούς τρόπους: εάν ενσκήψουμε
στον κρυπτικό λόγο του Ηράκλειτου (504 π.Χ. - 484 π.Χ.), που μας μιλάει για τη
Φύση, που σήμερα την κακοποιούμε, θα γίνει εάν αφουγκραστούμε το θρόισμα από
τις φτερούγες των φτερωτών που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, θα γίνει εάν
αποδεχτούμε ότι είμαστε κομμάτι ενός όλου, που ξεκινάει από την προϊστορική
εποχή με τους μαχαιρόδοντες και φτάνει μέσα από τη μαγική περιπέτεια της
Τέχνης, εδώ, απόψε, στα εγκαίνια της έκθεσης Ζωγραφικής του Διονύση
Κωνσταντόπουλου, στο Art Studio ΙΡΙΔΑ, του Διονύση
και της Μάντη.