© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Κυριακή 11 Απριλίου 2010

"Υμνωδίας ο καιρός…"

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ


Στο προηγούμενο κείμενό μας είχαμε ασχοληθεί, κυρίως, με την πολλά προσφέρουσα εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στην ιστορική εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Μόλου το εισαγωγικό εκείνο βράδυ της Μεγάλης Δευτέρας. Θα ήταν, όμως, σίγουρα παράλειψή μας αν δεν αφιερώναμε την σημερινή μας σελίδα σε μιαν άλλη, παρόμοια συναυλία, όπου έγινε την προηγούμενη ημέρα, το εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων, στην επίσης ιστορική εκκλησία της Φανερωμένης της πόλης μας -Χώρας, θα ήταν το σωστότερο- οργανωμένη, όπως πάντα τα τελευταία χρόνια, από την ομώνυμη χορωδία, η οποία ψάλλει σ’ αυτόν τον ιερό και συναισθηματικά φορτισμένο χώρο, συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων και πολύ συχνά εκπροσωπεί τον τόπο μας και εκτός συνόρων, συντελώντας στο να ακούγεται το πάλαι ποτέ φημισμένο «Φιόρο του Λεβάντε» και η προ του νεοεξελληνισμού της «Φλωρεντία της Ανατολής» και για καλούς λόγους και όχι μόνο για συμφορές και προβλήματα.

Το βράδυ, λοιπόν, εκείνο, όταν ήδη, με τον πρώτο, λεγόμενο, Νυμφίο τα δοξαστικά φοινικόκλαδα της τοπικής μας λαϊκής καλλιτεχνίας είχαν αντικατασταθεί με το γενικό πένθος των ναών, για το επερχόμενο και εκείνες τις στιγμές αρχόμενο Πάθος, η γνωστή αυτή χορωδία, σαν προεισαγωγή στο μοναδικό και πολύπλευρα συγκινητικό και κατανυκτικό κλίμα των ημερών, μας χάρισε ύμνους της εορταστικής αυτής περιόδου, προϊδεάζοντάς μας για το τι θα είχαμε να απολαύσουμε τις ώρες και τις ημέρες όπου θα ακολουθούσαν, αλλά και τονίζοντάς μας πως η σύμπραξη της μελωδίας με τον υψηλής τέχνης λόγο, μπορεί να λυτρώσει και να κάνει την ζωή μας ομορφότερη και ποιοτικότερη.

Αν ο Άγιος Νικόλαος του Μόλου, της άλλης μουσικής εκδήλωσης, έχει την πολυτέλεια του πατιναρίσματος του χρόνου και την ευλογία της λιτότητας της γνώσης, η νέα Φανερωμένη δείχνει τον σεβασμό στην οικεία παράδοση και την υποχρέωση της συνέχισης. Έτσι ενώ είναι στις μέρες μας διακοσμημένη, δεν ακολουθεί την ατυχία των άλλων ιερών στεγών της πολύπαθης, μετασεισμικής Ζακύνθου, αλλά έχει την δική της προσωπικότητα και τον δικό της ξεχωριστό προβληματισμό, σεβόμενη την τοπική αρχιτεκτονική και προσπαθώντας να συνεχίσει την αισθητική της επτανησιακής σχολής στην αγιογράφησή της. Ως εκ τούτου η επιλογή του χώρου για την εκδήλωση, δημιουργεί πανάριστες προϋποθέσεις και η επιβολή του, παρ’ ότι δεν έχει πια τον θρύλο του Δοξαρά ή το προνόμιο του αναζητούμενου καλλιτέχνη, ο οποίος ιστόρισε τους εις το Μουσείο διασωθέντες από την φωτιά και τον σεισμό Προφήτες της, είναι αναμφισβήτητη και αναγκάζει τον κάθε επισκέπτη της σε ικετήρια προσευχή.

Εκείνο το εορταστικά πένθιμο βράδυ η ανθρώπινη καλλιφωνία κάποιων ευαίσθητων συμπατριωτών μας, οι οποίοι, παρά την ραγδαία πτώση, συνεχίζουν να επιμένουν, ευτυχώς, αμετανόητοι, ύμνησε με τον μοναδικό, δικό τους και δικό μας τρόπο «τα πάθη τα σεπτά», όπου και πάλι «ως φώτα σωστικά» ανέτειλαν «τω κόσμω», «αναπέμποντες» στον Ελκόμενο Λόγο «αίνεσιν, μεγαλωσύνην και δόξαν», γνωρίζοντας άριστα πως «των παθών του Κυρίου τας απαρχάς, η παρούσα ημέρα λαμπροφορεί» και πως η τέχνη μπορεί να μας κάνει συνοδοιπόρους και κοινωνούς τους και στον Γολγοθά και στον Τάφο, αλλά προ πάντων στην Ανάσταση.

Οι ύμνοι που ακούστηκαν, με το μοναδικό τους κατανυκτικό μέλος και την υψηλή τους ποίηση, δεν έδωσαν μόνο χρώμα στην επί τας θύρας μας εορταστική περίοδο του χρόνου, αλλά υπενθύμισαν και την ευθύνη μας σαν μουσικού ή μουσικόφιλου λαού, την στιγμή, μάλιστα, που, χωρίς κανένα προβληματισμό, εγκαταλείπουμε τα πάτρια, για να μιμηθούμε και να μηρυκάσουμε.

Πολλά ακούστηκαν εκείνο το βράδυ και πολλά μας θύμισαν οι χορωδοί. Ιδιαίτερα, όμως, ας σταθούμε στο υπέροχο εκείνο «Κύριε, αναβαίνοντός σου εν τω Σταυρώ…», το οποίο αποδόθηκε σωστά και έτσι όπως το έχει συνηθίσει η ακοή μας, μα και όλες οι άλλες μας αισθήσεις, το μοναδικό εκείνο βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, κατά την διάρκεια της μακροσκελούς, αλλά μελωδικότατης και ποιητικότατης ακολουθίας του όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής, η οποία είναι γνωστή στον λαό μας σαν τα «Δώδεκα Ευαγγέλια».

Το περίφημο, για πολλούς λόγους, δοξαστικό των αποστίχων της μεγάλης γιορτής, ακούγεται στο νησί μας λίγο πριν την έξοδο από το Ιερό του αναγεννησιακού μας Εσταυρωμένου, η οποία, ως γνωστόν δεν γίνεται, όπως στην υπόλοιπη ορθοδοξία, πριν το έκτο ευαγγέλιο, αλλά πριν το δωδέκατο, έχοντας μάλιστα ένα δικό του τυπικό και μια ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια, η οποία αποτελεί και ένα συγκινητικό, θρησκευτικό δρώμενο.

Για τον λόγο αυτό το ποίημα αυτό έχει μελοποιηθεί άριστα στην ιδάζουσα τοπική μας εκκλησιαστική μουσική, από άγνωστο, μέχρι στιγμής, μουσικό και αποδίδεται με πολύ χαρακτηριστικό και κατανυκτικό τρόπο, για να μας προετοιμάσει για την μεγάλη στιγμή και για να κρατήσει, κατά τον υμνογράφο, «τας αισθήσεις ημών καθαράς». Είναι και αυτό ένα επιπλέον δείγμα της τζαντιώτικης βίωσης του Θείου Πάθους και μια ευαίσθητη προσπάθεια για την συμμετοχή ενός λαού κυριολεκτικά ευαίσθητου στο Πάσχα του Σταυρού.

Το ότι το περιέλαβαν στην εκδήλωσή τους οι υπεύθυνοι της χορωδίας « Η Φανερωμένη» είναι πολύ σημαντικό και πιστεύουμε πως σιγά-σιγά πρέπει και αυτό να γίνει γνωστό, όπως τα άλλα σχετικά δημιουργήματα των ημερών.

Όσο για την πρωτοβουλία της διοργάνωσης καλλιτεχνικών και πνευματικών εκδηλώσεων στους χώρους των διαφόρων εκκλησιών θα επανέλθουμε και σήμερα, υπερθεματίζοντας και χαιρετίζοντας αυτήν την πρωτοπορία. Οι ιεροί αυτοί χώροι είναι βέβαια τόποι προσευχής και λατρείας, αλλά ποια καλύτερη προσέγγιση του θείου, εκτός της ικεσίας της τέχνης και της υμνωδίας της δημιουργίας; Για την επιβεβαίωση των παραπάνω ας θυμηθούμε μόνο την προτροπή του τρισμέγιστου Προφητάνακτος, η οποία είναι σίγουρα πιο θεόπνευστη από την μιζέρια κάποιων «φαιά φορούντων» και στην ουσία επίφοβων. «Αινείτε αυτόν», προτρέπει, «εν ήχω σάλπιγγος, αινείται αυτόν εν ψαλτηρίω και κιθάρα. Αινείτε αυτόν εν τυμπάνω και χορώ, αινείτε αυτόν εν χορδαίς και οργάνω». Και ήταν και βασιλιάς και προφήτης!

Το ότι υπάρχει η χορωδία της Φανερωμένης στον τόπο μας είναι μια πραγματική τύχη και μια ουσιαστική ευλογία. Το ίδιο σημαντική είναι και η ετήσια, τον τελευταίο καιρό, εισαγωγή της και εισαγωγής μας στο μεγαλοβδομαδιάτικο κλίμα, όπου μας έχει συνηθίσει.

Η πεφανερωμένη στα θαλασσινά βούρλα της τοπικής μας παράδοσης μικρή εικόνα της Παναγίας χάθηκε οριστικά τον κακοθύμητο εκείνο Αύγουστο του 1953, τότε που η αρχοντιά άρχισε να χάνεται, δίνοντας την πρωτιά στο νεοπλουτισμό και την επικράτηση του κιτς. Η επαναφορά της είναι δύσκολη, αν όχι ακατόρθωτη. Κάποιες, όμως, εκδηλώσεις, σαν αυτή του βραδινού της Κυριακής των Βαΐων, μπορούν να μετριάσουν το κακό και να απαλύνουν τον πόνο. Μας θυμίζουν πως τα δαχτυλίδια μπορεί να έπεσαν, αλλά μένουν τα χέρια, όπου μπορούν και πάλι να κοσμηθούν, για την συμμετοχή μας στον «νυμφώνα».

Βέβαια την ημέρα εκείνη λίγα ή πιο σωστά ελάχιστα δάχτυλα φορούσαν το πατροπαράδοτα πλεγμένο δαχτυλίδι με το ευλογημένο το πρωί από τον παπά βαΐ. Ελάχιστοι, μάλιστα, είναι και αυτοί που γνωρίζουν να τα φτιάχνουν, όπως τους «ήλιους», τις «βαγιοφόρες», τα «αλογάκια», τα «ψαράκια» και τους «σταυρούς». Όμως πάντα υπάρχει η ελπίδα της επαναφοράς τους, μια και δεν έχουν ακόμα οριστικά χαθεί.

Η συναυλία της Φανερωμένης μας δίνει πάντα μια υπόσχεση. Ελπίζουμε πως θα γίνει θεσμός. Στην άπνοια που επικρατεί έχουμε απόλυτη ανάγκη από ανάσες και μια τέτοια ήταν και αυτή η εκδήλωση.
Ας είναι όσοι την διατηρούν καλά και ας έχουν το κουράγιο να συνεχίσουν. Η αντίστασή τους στην κακογουστιά που μας μαστίζει είναι, όπως θα έλεγε και ο πρωτοκορυφαίος ποιητής, «μια κάποια λύση».

Τους περιμένουμε και του χρόνου, για να χαρεί ξανά ο σύλλογος των, έστω και σε αντιγραφή, Προφητών.
Related Posts with Thumbnails