Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Θυμάμαι, όταν πριν μερικά χρόνια αναβιώσαμε για πρώτη φορά την ιστορική και φημισμένη Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, μια χαρακτηριστική σκηνή, που συνέβη όταν τα τύμπανα πήγαιναν, βαδίζοντας στην Πλατεία Ρούγα, προς την θέση της προσεισμικής εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου του Πετρούτσου (οδός Κάλβου σήμερα), για ν’ αρχίσουν από εκεί οι εκδηλώσεις.

   Μια γιαγιά, λοιπόν, σαν άκουσε την μουσική, βγήκε στο μπαλκόνι και ρώτησε την απέναντι, τηρώντας την παλιά, πατροπαράδοτη μέθοδο ενημέρωσης: «Τι γίνεται; Πού πηγαίνουν;». Και η απάντηση δόθηκε χαρακτηριστική και ουσιαστική: «Δεν το άκουσες, καημένη; Ξαναγίνεται η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, όπως παλιά. Δεν την θυμάσαι;». Κι αυτή η τελευταία ερώτησε δικαίωσε την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante”, η οποία είχε την πρωτοβουλία της επαναφοράς.

   Αυτό συμβαίνει όταν εκείνοι που θέλουν να κάνουν πολιτισμό, γνωρίζουν καλά την ιστορία και την ιδιοτυπία του μέρους τους, ξέρουν σωστά την τοπική τους παράδοση και μπορούν να την συνεχίσουν.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού αποτελεί παρακαταθήκη αιώνων για το νησί μας και γινόταν στην παραπάνω, γνωστή, τότε, εκκλησία, κάθε χρόνο την ημέρα του πανηγυριού της, μέχρι και την καταστροφική χρονιά του 1953, που η Ζάκυνθος ποικιλότροπα ισοπεδώθηκε.

   Ήταν, στην ουσία, μια λαϊκή εκδοχή της άλλης, της μεγάλης ιπποτικής αναμέτρησης των Ευγενών, που γινόταν στο κέντρο της πόλης και είχε δεθεί στενά με την λατρεία του Τροπαιοφόρου Μεγαλομάρτυρα, ο οποίος θεωρείται παγκόσμια προστάτης των αλόγων και των ιππέων.

   Είχε μείνει στην μνήμη των παλιότερων και η θύμησή της ήταν κάτι το ξεχωριστό γι’ αυτούς που μια μέρα του Αυγούστου έγιναν σε μια στιγμή ανέστιοι, αλλά καμιά θεομηνία δεν μπόρεσε να τους αποκόψει από τις ρίζες και την παράδοσή τους.

   Βέβαια η ιστορική εκκλησία του νότιου άκρου της πόλης, μια από τις πιο φημισμένες της «Όξω Μερίας», άντεξε από τους σεισμούς, ξέφυγε της φωτιάς, αλλά δεν μπόρεσε ν’ αποφύγει και την ανθρώπινη αδηφαγία και αδιαφορία. Έτσι ανατινάχτηκε από τους άσχετους και ανιστόρητους και εξαφανίστηκε από το πρόσωπο της γης από τους κοντόφθαλμους, που δεν σεβάστηκαν ούτε την ιερότητα του χώρου, ούτε την παράδοση των αιώνων.

   Λένε ακόμα και σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής πως κανείς δεν μπόρεσε να κατοικήσει στο σπίτι που κτίσθηκε πάνω στο Άγιο Βήμα της. Το βράδυ, όπως διηγούνται, άκουγαν ποδοβολητά και παράξενους ήχους. Έτσι εγκατέλειπαν την εστία τους και κατέφευγαν αλλού. Αλήθεια ή ψέματα, δεν γνωρίζουμε, αλλά συχνά ο θρύλος είναι ανώτερος από την ιστορία. Έτσι ο απλός λαός εκφράζει την αγανάκτησή του και τιμωρεί όλους αυτούς που χάλασαν την ταυτότητα του νησιού μας, μετά την βιβλική καταστροφή του 1953 και προσπάθησαν, ηθελημένα ή αθέλητα, να μας αποκόψουν από την ιστορία μας.

   Παρ’ όλα αυτά τα ποδοβολητά των αλόγων ακούγονται ξανά και στις μέρες μας, όχι πια εκδικητικά και νύχτα, από τις οπλές του αλόγου του  Έφιππου Μεγαλομάρτυρα, αλλά δημιουργικά και με το στερνό φως του ήλιου, από τα πέταλα των νεαρών Ζακυνθινόπουλων, που συνεχίζοντας την συνήθεια των προγόνων τους μαζεύονται στον τόπο της παλιάς εκκλησίας και μεταφέρουν στο σήμερα το χθες, προεκτείνοντάς το.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι – Γιωργιού επανήλθε σταθερά στην καθημερινότητα των κατοίκων του νησιού μας. Φέτος μάλιστα για πρώτη φορά θ’ αναβιώσει και το λαϊκό πανηγύρι της εκκλησίας. Μετά το πέρας της ιππικής επίδειξης η μυρωδιά του παστελιού και της φ(ρ)ιτούρας, καθώς και του ψητού, θα σμίξει με την ευωδία της φρεσκοκομμένης μερτίας και η σκοντράδα θα πάρει και πάλι ζωή, ξεπερνώντας την εγκατάλειψή της και την αδιαφορία και αδηφαγία του κέντρου.

   Βοηθοί και εμψυχωτές της διοργανώτριας Εταιρείας σε όλη αυτή την προσπάθεια οι κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι αγκάλιασαν με αγάπη την πρωτοβουλία. Οι παλιοί αδελφοί και ενορίτες, όσοι ζουν ακόμα, αλλά και όσοι πρόσφατα κατοικούν την γειτονιά θα συμβάλουν στην γιορτή και θ’ αποδείξουν πως και με τα λίγα γίνεται πολιτισμός, αλλά και ανθρώπινη συναναστροφή. Ίσως αυτό είναι ένα από τα καλά της κρίσης. Η άλλη όψη του χρεοκοπημένου νομίσματος.

   Ο Άγιος Γεώργιος του Πετρούτσου, που ξενοδοχείται τελευταία στον Άγιο Λάζαρο, θα ξεφύγει από την καθέδρα του εκείνο το δειλινό, θα τραβήξει τα γκέμια του αλόγου του και θα περιφέρεται κάπου εκεί, όχι μόνο συμμετέχοντας στην ιπποτική επίδειξη, αλλά και πανηγυριστής ο ίδιος στην αδικοχαμένη ιερή του στέγη, που τα καλλιτεχνικά έργα της άλλα διαμερίστηκαν σε νεότερες εκκλησίες και μουσεία και άλλα χάθηκαν οριστικά.

  Θα είναι η μνήμη που θα ζωντανέψει και η παράδοση που θα συνεχιστεί. Μια ανάσα στην σύγχρονή μας κακογουστιά και στον στηριγμένο σε άγνοια –τις περισσότερες φορές– πολιτισμό μας.

   Ας είμαστε όλοι εκεί.

Απόστολου Θηβαίου: ΟΡΙΑΝΑ (ποίημα)

Την είδαν λέει, πάνω στα ψηλά πλατώματα. Φορούσε το λευκό μανδύα της θρησκευτικής σκηνογραφίας και όλη τη νύχτα ιστορούσε παραμύθια, ξέρναγε χρησμούς.

 Το επόμενο πρωινό με όλο το χρυσάφι του κόσμου στα χέρια, τα ωραία παιδιά της πόλης Φάτιμα φάνηκαν στο χωριό. Μαρτύρησαν το θαύμα τα ωραία παιδιά της πόλης Φάτιμα, μίλησαν για τις οπτικές επαναστάσεις με όλο το νόημα του φυσικού συμβολισμού τους, δίχως διευκολύνσεις. Έπειτα γυρίσαν στις κορφές και δεν φάνηκαν ποτέ ξανά στους απογευματινούς περιπάτους της πολιτείας. Οι παλαιότεροι τους θυμούνται στις μουσειακές φωτογραφίες. Τα πρόσωπά τους αποτυπωμένα με το χονδρό, πολυγνώτιο χρώμα των αρχαϊκών χρόνων. Μήτε χιόνια στα μαλλιά, μήτε τίποτε για τα ωραία παιδιά της Φάτιμα.

Το συμβούλιο της καθολικής εκκλησίας προέβη, μόλις προσφάτως,  στην αγιοποίηση των παιδιών. Η υπόθεση λησμονήθηκε ολότελα και μόνοι οι πιστοί που συρρέουν κατ’ έτος υπενθυμίζουν το όμορφο θαύμα. Πάει να πει, το καλοκαίρι σκοτώθηκε οριστικά μες στα σταφύλια. Πάει να πει, άγριες, ψιλές φωνές πουλιών πάνω από τους αρχαίους ώμους και τα σκεύη. Δηλαδή εξαντλήθηκε μια για πάντα το ευλογημένο μέτρο μιας κάποιας βαθύτητας. Μιλώ μονάχα για μνημειώδεις, νερένιες απεικονίσεις, καθώς στη ζωγραφική συνήθεια ενός Κλωντ Λορέν.

JOHN LENNON [ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ] ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ» ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Και είπεν έκαστος προς τον αδελφόν αυτού: Ιδού ο ενυπνιαστής εκείνος έρχεται. Νυν ουν δεύτε αποκτείνωμεν αυτόν.  Και ρίψωμεν αυτόν εις ένα των λάκκων.  Και οψόμεθα τι έσται τα ενύπνια αυτού.

ΓΕΝΕΣΙΣ 37,19-20

Με το παραπάνω απόσπασμα από τη Γένεση αρχίζει η παράσταση στο Θέατρο «Αγγέλων Βήμα», «John Lennon, Ears on a Beatle, Το σκαθάρι και τα μάτια σας», του Αμερικανού συγγραφέα Mark St. Germain, που σκηνοθέτησε και επεξεργάστηκε το κείμενο η Αθανασία Καραγιαννοπούλου. Μια θαυμάσια παράσταση, συμπύκνωση της ζωής ενός ειδώλου, αστέρα της Ροκ Μουσικής, που διέτρεξε σαν κομήτης την ανθρωπότητα. Έγινε σύμβολο Ειρήνης, Αγάπης και Ελευθερίας. Αντιμιλιταριστής, τάχθηκε κατά του πολέμου του Βιετνάμ, ακτιβιστής, μα πάνω απ’ όλα μουσικός. Το τραγούδι του “Give Piece a chance” το υιοθέτησαν οι καταπιεσμένοι λαοί κι έγινε σύμβολό τους, παράλληλα δε  τραγουδήθηκε  από  παιδιά και υψώθηκε ως αίνος.

Στις 31 Αυγούστου του 1971 ο Lennon εγκαταλείπει την πατρίδα του και εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη. Δε θα επιστρέψει ποτέ στο Λονδίνο. Στην ηγεσία του FBI είναι ο επί 50 χρόνια διαβόητος αρχηγός της Edgar Hoover, που κινεί τα νήματα της τρομερής υπηρεσίας του και καθορίζει την πολιτική ζωή και την ιστορία των ΗΠΑ. Ο φόβος και ο τρόμος των εκάστοτε προέδρων της Αμερικής, αφού γνώριζαν τις ίντριγκες και τις χθόνιες δολοπλοκίες των υπηρεσιών του.

Οι προεδρικές εκλογές πλησιάζουν και ο Lennon στην καθόλου «αθώα» αυτήν εποχή, μάχεται για μια ουτοπία και επηρεάζει αρνητικά τα πλήθη των θαυμαστών του για την εκλογή του Νίξον, τον οποίο και αποκαλεί “Tricky Dicky”. Ο Hoover δίδει εντολή στους πράκτορές του να βρουν στοιχεία εναντίον του, για να μπορέσει να τον απελάσει, λες και γνώριζε τη δύναμη της Μουσικής.  Να θυμίσουμε ορισμένα από τα αστέρια της εποχής: Jim Morrison, Jimi Hendrix  και τα δύο μεγάλα είδωλα της αμφισβήτησης Joan Baez και Bob Dylan .

Στο έργο του, ο Αμερικανός συγγραφέας, έχοντας μελετήσει το φάκελο του Lennon από το άνοιγμα των αρχείων του FBI προσπαθεί να ρίξει φως στην ιστορία μέσα από τη ματιά των δύο πρακτόρων που παρακολουθούν στενά τον Lennon και μας  αποκαλύπτουν τους μηχανισμούς της παραπληροφόρησης των μυστικών υπηρεσιών της Αμερικής.

Με τη σκηνοθεσία της, η  Αθανασία Καραγιαννοπούλου, τις εξαίσιες μουσικές επιλογές της, το video-wall, που, μέσα από τα αποσπάσματα της ζωής του μεγάλο παρόντα-απόντα καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, έδωσε το περίγραμμα μιας αμαρτωλής εποχής και δημιούργησε μια άκρως ενδιαφέρουσα παράσταση γεμάτη συγκίνηση, φαντασία, σπουδαίες ερμηνείες, με απορίες και ερωτήματα που ακόμα αναζητούν τις απαντήσεις τους.

Η  Σκηνοθέτης, μελετώντας και την τελευταία λεπτομέρεια της παράστασης, δεν άφησε τίποτα ανεκμετάλλευτο και κέρδισε από τις ικανότητες των συνεργατών της, τους οποίους ανέδειξε όλους μαζί και καθέναν ξεχωριστά. Όπως τη μετάφραση της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα-Καλογήρου, τη λιτή σκηνογραφία της Ιωάννας Πέτρα Τσαντάκη με τις ενδυματολογικές μεταμφιέσεις, τις σχεδιασμένες για τους δύο πράκτορες που υπογράμμιζαν το ύφος και έδιδαν το στίγμα της σκληρής αυτής εποχής.

Τους δύο ήρωες του έργου, που θα ήταν άδικο να τους ξεχωρίσουμε γιατί είχαν και οι δύο τη γοητεία του ρόλου τους και τη βαρύτητα του λόγου τους σε ένα καθηλωτικό ρεσιτάλ ηθοποιίας!

Ο Χάουαρντ (Κώστας Τριανταφυλλόπουλος), απέδωσε την ωριμότητα και διορατικότητα του ήρωα και ο Ντάνιελ (Λευτέρης Βασιλάκης), τη νεανική ορμή  και την εύλογη απορία του για τα τεκταινόμενα. Κράτησαν και οι δύο καλλιτέχνες εξαιρετικές ισορροπίες στις εκρήξεις τους και άφηναν τη συγκίνησή τους, καθώς εμπλέκονταν και οι ίδιοι και γίνονταν ένα με τον ήρωα της ιστορίας να αιωρείται μέσα σε μια μαγική, θεατρική ατμόσφαιρα που τους εξασφάλισε με τους φωτισμούς του ο σπουδαίος διευθυντής φωτογραφίας και ασύγκριτος στο είδος του Λευτέρης Παυλόπουλος.

Εξαιρετική η συμμετοχή του δημοσιογράφου Σωτήρη Δανέζη στην επεξεργασία και στην εκφώνηση των ειδήσεων πριν από κάθε σκηνή, του διαφημιστή Θόδωρου Τσεκούρα και των ηθοποιών που δάνεισαν τη φωνή τους: Παναγιώτας Βλαντή, Νίκου Νίκα, και Βασίλη Ρίσβα αλλά και της Έφης Κόντου, που εκτός από βοηθός σκηνοθέτη, επιμελήθηκε και επεξεργάστηκε μεθοδικά τα κείμενα του προγράμματος, διανθισμένα με τις εξαιρετικές φωτογραφίες του Γιάννη Πρίφτη.  

8 Δεκεμβρίου 1980. Συγκλονιστική η στιγμή όταν ακούγεται η σφαίρα του Chapman που χτυπά πισώπλατα τον ήρωα με μόνο μια  φωνή να τον θρηνεί. Σ’ αυτή την ελάχιστη νεκρική σιγή πόσοι αδικοσκοτωμένοι δεν πέρασαν μπροστά μας: John Kennedy, Robert Kennedy, Martin Luther King. Πόσοι ακόμα δεν έπεσαν νεκροί, από μια σφαίρα για την τόλμη τους να αντιτάξουν το ΟΧΙ τους στο άδικο, αναρωτηθήκαμε πικρά και δακρύσαμε, θαρρώ, όλοι μέσα στην αίθουσα. 

«Ο John αγαπούσε και προσευχόταν για την ανθρωπότητα. Παρακαλώ προσευχηθείτε το ίδιο για εκείνον».

11 Δεκεμβρίου 1980. Στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης 100.000 άνθρωποι τηρούν δέκα λεπτών σιγή και θρηνούν! 

Κρατώντας και εμείς σιγή, γοητευμένοι από το θαύμα αυτής της παράσταση αποχωρήσαμε από το «Αγγέλων Βήμα»!