© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

Σχολικές επισκέψεις σε μουσεία στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Εντυπώσεις από την παρακολούθηση μιας Ημερίδας



Της Κατερίνας Δεμέτη

Στην εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης και της παράλληλης έξαρσης των ζητημάτων ταυτότητας, τα ερωτήματα που τίθενται για τον ρόλο του Σύγχρονου Μουσείου, ως φορέα διαχείρισης της μνήμης και ως ένα άλλου τύπου «Ανοιχτό Σχολείο» είναι πολλά, και ισορροπούν πάνω στον προβληματισμό που καταθέτει ο Στέλιος Ράμφος στο άρθρο του, «Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!», στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012).
            Ο διανοητής, διατυπώνοντας τα συμπεράσματά του από μία συνάντηση στις Βρυξέλλες, ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπέι, για το ζήτημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας και για επιμέρους πτυχές του, αναφέρει ότι: «…για να κατορθώσουμε την ευρωπαϊκή ταυτότητα πρέπει να ξεπερασθούν οι πολιτισμικές εντάσεις μεταξύ των κρατών- μελών, εντάσεις των οποίων η διαχείριση επιτάσσει εντελέστερη πνευματική εμβάθυνση και στέρεη πολιτική λύση.…Οι Έλληνες οφείλουμε να σταθούμε αξιόμαχα στο ύψος της υπερηφάνειας μας, δηλαδή με σεβασμό για τον εαυτό μας και γενναιοδωρία για τους άλλους. Η αποδοχή ενός μέλλοντος χρόνου που επελαύνει χωρίς να μας ρωτά, κάνει να αρπαζόμαστε από το παρελθόν εναγώνια και να αργοπεθαίνουμε στην παιδικότητά μας. Όμως το μέλλον δεν έρχεται μόνο και μόνο επειδή αύριο θα ξημερώσει άλλη μέρα. Το μέλλον υπάρχει και σήμερα στην ενεργό προσδοκία μας. Έτσι δεν έχει νόημα να το μαντεύουμε ή να το υφιστάμεθα. Νόημα έχει να το σχεδιάζουμε, οπότε το «προβλέπουμε» στις υπεύθυνες πράξεις και επιλογές μας. Να ξετρυπώνουμε, χρειάζεται, όχι να θάβουμε το μέλλον
            Με αυτές τις σκέψεις και με τη διάθεση να «ξετρυπώσουμε» τρόπους, προκειμένου τα μουσεία, να σκεφτούν νέες στρατηγικές για την παραγωγή νοήματος, και μουσειολογικές λύσεις που αρμόζουν στη διασφάλιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των σύγχρονων πολιτισμικών εντάσεων, που παράγονται από την παγκοσμιοποίηση, παρακολουθήσαμε στην Αθήνα, το Σάββατο 19 Ιανουαρίου, την Ημερίδα με θέμα: «Σχολικές επισκέψεις σε μουσεία στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης».
            Η Ημερίδα ήταν ένα υποέργο ενός μεγάλου έργου πανελλήνιας εμβέλειας που αφορά στην εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών. Ο βασικός στόχος του έργου είναι η βελτίωση των σχολικών επιδόσεων στο ελληνικό σχολείο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η κατά το δυνατόν ισότιμη εκπαίδευση και η κοινωνική τους ένταξη. Απευθύνεται δε στα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας που συγκεντρώνουν πληθυσμό αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών πάνω από 10%.
            Η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2010 και ολοκληρώνεται το Δεκέμβριο του 2013. (Ιστοσελίδα: http://www.diapolis.auth.gr Ηλεκτρονική διεύθυνση: diapolis-drasi2@lists.auth.gr)





Στην Ημερίδα παρουσιάστηκαν τα κάτωθι θέματα:
1. Βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, Δημήτρης Μαυροσκούφης,   Καθηγητής Α.Π.Θ.
2. Συνάντηση σχολείου - μουσείου: Και τώρα τι κάνουμε; Ερωτήσεις και απαντήσεις, Σταύρος Γρόσδος, Σχολικός Σύμβουλος Δασκάλων, Επιστημονικός συνεργάτης υποδράσης 9.5                               
3. Υποδράση «Εκπαιδευτικές Επισκέψεις Μαθητών»: Παρουσίαση, σχόλια, οδηγίες, Ελισσάβετ Μυρογιάννη, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων
4. «Τέρατα του αρχαίου κόσμου»: Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με διαπολιτισμική προσέγγιση, Παναγιώτα Κουτσιανά, Αρχαιολόγος, Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, Τεκμηρίωσης, Εκδόσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και Ευαγγελία Γιάπρου, Εκπαιδευτικός, 64ο Νηπιαγωγείο Αθηνών
5. «Εδώ κι εκεί - εγώ κι εσύ»: Ένα διαπολιτισμικό πρόγραμμα για το έργο της Γκιουλσούν Καραμουσταφά Η πολυκατοικία, από τις κυρίες: Μαρίνα Τσέκου, Ιστορικό Τέχνης – Επιμελήτρια Εκπαίδευσης, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και Χριστίνα Βαλκανά, Ιστορικό Τέχνης – Επιμελήτρια Τεκμηρίωσης, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και τις Εκπαιδευτικούς Αφροδίτη Τουτουδάκη και Ραχήλ Σακκή, από το 2ο Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ελληνικού                                                             
6. Καλές πρακτικές συνεργαζόμενων σχολείων και μουσείων κατά το σχολικό έτος 2011-2012, Θεοδώρα Σεϊτανίδου, Αρχαιολόγος – Παιδαγωγός, Επιστημονική συνεργάτιδα υποδράσης 9.5
7. Συγκρότηση ομάδων – γνωριμία μελών και Σχεδιασμός εργασιών και Παρουσίαση εργασιών.


Το βασικότερο συμπέρασμα της Ημερίδας ήταν ότι η σημασία ενός μουσείου δεν έγκειται μόνο στις συλλογές του, αλλά και στις σκέψεις και τους στοχασμούς που μπορεί να προκαλέσει γύρω από τα αντικείμενα, τη γνώση που προσφέρει και τις πολλαπλές θεάσεις και ερμηνείες που προσφέρει γύρω από την κληρονομιά που φροντίζει. Η ικανότητά του να ξεδιπλώσει αφηγήσεις και να συναγάγει συμπεράσματα τού επιτρέπει να λειτουργεί σαν μια πλατφόρμα στοχασμού πάνω σε συστήματα γνώσεων, παραδοχών, αξιών και στάσεων.


Εξαιρετικό ήταν το παράδειγμα που αναπτύχθηκε στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Κτίριο Ωδείου Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β΄ 17 -19 και Ρηγίλλης, Αθήνα), με αφορμή το έργο της διεθνούς Τουρκάλας καλλιτέχνιδας Γκιουλσούν Καραμουσταφά με τίτλο The Apartment Building (Η πολυκατοικία), το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο από τις 26 Ιανουαρίου 2012.
            «Η πολυκατοικία», είναι μια μακέτα ύψους 2 μέτρων και αναπαριστά λεπτομερώς το εξωτερικό του κτιρίου το οποίο ανήγειρε το 1931, ο Γρηγόρης Βασλαματζής, ιδιοκτήτης ενός από τα πρώτα εργοστάσια γκαζόζας. Το διάσημο, μάλιστα και πολύ αγαπητό ποτό, στην δεκαετία του '40 και του '50 «Olimpos Gazozu» είχε πάρει το όνομά του από την αγαπημένη κόρη του ιδρυτή του, Ολυμπία. Στο επιβλητικό αυτό κτίριο της οδού Τζιχανκίρ αρ. 28, έμενε η ελληνική οικογένεια Βασλαματζή, όπως επίσης και Ιταλοί της Πόλης, αλλά και ο διάσημος Τούρκος ζωγράφος Χικμέτ Ονάτ. Η οικογένεια Βασλαματζή αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το κτίριο, με προορισμό την Ελλάδα, μετά τα δραματικά γεγονότα του Σεπτέμβρη 1955, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες. 
            Η καλλιτέχνης μετακόμισε σε ένα διαμέρισμα της πολυκατοικίας Βασλαματζή, το 1991. Η μοίρα το έφερε κι από έναν λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος στο όνομα του πρώην ιδιοκτήτη να ξεκινήσει την έρευνά της, η οποία την οδήγησε τελικά στη δημιουργία του έργου της.
            Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για το συγκεκριμένο έργο αναδεικνύει την ουσιαστική δυνατότητα για αυθεντική συνάντηση των ανθρώπων και για επικοινωνία μεταξύ των πολιτισμών. «Η ικανότητα της Καραμουσταφά», όπως αναφέρει ο εγγονός του ιδρυτή του κτιρίου, ψυχίατρος Γρηγόρης Βασλαματζής, ο οποίος γεννήθηκε και κατοίκησε στα παιδικά του χρόνια στο σπίτι της οδού Τζιχανκίρ, «έγκειται στο να αναζητά και να εντοπίζει θέματα που συνδέουν τις ζωές των ανθρώπων και ίσως μέσα από αυτά να ανοίγει τη δυνατότητα για επούλωση των τραυματικών εμπειριών αποχωρισμού που κατά κανόνα τις βασανίζουν. Η προσπάθειά της αυτή αντιστρατεύεται την άρνηση, την απόκρυψη και το κουκούλωμα των ζητημάτων που υπάρχουν και συντηρούν πληγές. Αν ο θεατής αφεθεί σε μια τέτοια διαδρομή τότε η τέχνη έχει πετύχει το θαύμα της: έχει δημιουργήσει νέες ατραπούς για την θεώρηση των πραγμάτων και αυτό είναι το ζητούμενο».
            Οι ανθρώπινες σχέσεις, ο ξεριζωμός, τα δυσδιάκριτα όρια μεταξύ απουσίας και παρουσίας, παρελθόντος και παρόντος, ζωής και τέχνης, είναι έννοιες στις οποίες τα παιδιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, μπορούν να αναγνωρίσουν, αφού και πολλά από αυτά έχουν ακολουθήσει αντίστοιχες διαδρομές. Είναι δε εκπληκτικός ο χάρτης που ζωγραφίζουν, χαρτογραφώντας τη δική τους διαδρομή μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα!
            Αυτή άλλωστε είναι και η ουσία της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, όπου σαν όρος δηλώνει μια δυναμική διαδικασία αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας αναγνώρισης και συνεργασίας ανάμεσα σε άτομα διαφόρων εθνικών- μεταναστευτικών ομάδων.
            Εν κατακλείδι επειδή ενστερνιζόμαστε την άποψη ότι τα μουσεία μπορούν να συνεισφέρουν στη διαδικασία του διαπολιτισμικού διαλόγου, ως μεταφορικές «ελεύθερες ζώνες» που είναι, θα πρέπει να έρθουν ακόμα πιο κοντά με τη σχολική κοινότητα και να αναπτύξουν εξειδικευμένες δράσεις σε συνεργασία με αυτή, αποδεχόμενα τις βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης που δεν είναι άλλες από την αποδοχή και το σεβασμό της διαφορετικότητας, την παροχή ίσων ευκαιριών, την αλληλοαποδοχή, την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη.
            Για να «ξετρυπώσουμε» και τον λόγο του Ελύτη από το Άξιον Εστί:
Βλέπεις, είπε, είναι οι Άλλοι
Και δεν γίνεται αυτοί χωρίς Εσένα…
η μορφή σου αν θέλεις ανεξάλειπτη
να’ ναι και να μείνει αυτή.

Βιβλιογραφία
  1. Στέλιου Ράμφου, «Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!», εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012 http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=490829.
  2. ΥΠ.Ε.Π.Θ. και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Μεθοδολογικός Οδηγός γα τη χρήση σχολικών βιβλίων του Γυμνασίου, Η διαπολιτισμική διάσταση στη διδασκαλία, Θεσσαλονίκη 2008.
  3. ΥΠ.Ε.Π.Θ. και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Οδηγός Επιμόρφωσης, Διαπολιτισμική εκπαίδευση και αγωγή, Θεσσαλονίκη 2008.
  4. ΥΠ.Ε.Π.Θ. και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Διδασκαλία και μάθηση στο πολυπολιτισμικό σχολείο: Διδακτικές προσεγγίσεις & εκπαιδευτικό υλικό, Πρακτικά Ημερίδας Θεσσαλονίκη 10 και 11 Δεκεμβρίου 2007, Θεσσαλονίκη 2008.

Ο Τροπαιοφόρος και η πανούκλα

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Ο Άη Γιώργης, δια χειρός Ν. Μπιάζη-Σεντή
Η 30ή Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί σαν ημέρα τιμής των Τριών Ιεραρχών, προστατών της παιδείας κι έτσι έχει αποτυπωθεί στην μνήμη μας. Όσοι ανήκουν, μάλιστα, στην δικιά μου γενιά, που ακόμα αντιστεκόταν με την ντόπια νοοτροπία της, θα θυμούνται τον κοινό εκκλησιασμό στην εκκλησία του Αγίου μας κι εκείνα τα μικρά, στρογγυλά ψωμάκια, που μοιράζονταν στο τέλος της λειτουργίας σε όλους μας, σε αντίθεση με τα κομμάτια του άρτου των δασκάλων και καθηγητών μας. Ήταν η αιτία να ξυπνήσουμε πρωί-πρωί, να μπούμε στη γραμμή και ν’ ανεχτούμε ψαλμωδίες και πανηγυρικούς! Η ανάμνησή τους, αναμφίβολα, όλους μάς συνοδεύει!
   Μα ιστορικά η μέρα αυτή, η προτελευταία του πρώτου μήνα του χρόνου, ήταν αφιερωμένη στο νησί μας και σ’ έναν άλλο, μεγάλο Άγιο, από τους πιο αγαπητούς του λαού μας, αλλά και όλης της χριστιανοσύνης, τον Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο, τον οποίο τιμούσε ξανά η Ζάκυνθος, ξέχωρα από τις γιορτές της μνήμης του και της μετακομιδής του λειψάνου του, σε ανάμνηση της σωτηρίας του νησιού από την επιδημία της πανούκλας, που πολλές φορές στο παρελθόν είχε απειλήσει τους κατοίκους του και ήταν αιτία να χαθούν πολλές ανθρώπινες ψυχές.
   Και να πώς έχει η ιστορία.
   Όταν το 1669, μετά την πτώση του Χάνδακα και την υποταγή του στους Τούρκους, ήρθαν στον τόπο μας οι Κρήτες πρόσφυγες, έφεραν μαζί τους, μεταξύ των άλλων πολυτίμων, και την εικόνα του Αγίου Γεωργίου του Καμαριώτη, την οποία στην αρχή την κατέθεσαν στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου του Κόλα, η οποία προσεισμικά βρισκόταν στην αρχή του Ψηλώματος, στην οδό Φιλικών, εκεί όπου σήμερα ένα μικρό προσκυνητάρι, στην άκρη μιας πολυκατοικίας, θυμίζει την ύπαρξή της.
   Κάποιοι ιερόσυλοι, όμως, ένα βράδυ την έκλεψαν, αφήρεσαν τα πολυτελή της αναθήματα και την έριξαν μέσα σ’ ένα τράφο. Η κλοπή αυτή έγινε, σύμφωνα με τον λόγιο, ιερωμένο Νικόλαο Γαβριηλόπουλο, ο οποίος μας διέσωσε και το περιστατικό, «εις τους χιλίους εξακοσίους ογδοήντα οκτώ, Νοεμβρίου δεκατρείς, ημέρα Τρίτη, οπού ήτον εορτή του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου».
   Ο ίδιος κληρικός, σε άλλο σημείο του χρονικού του, μας εξιστορεί τη συνέχεια: «Δύο δε νέοι προς το ξημέρωμα πηγαίνοντας να κυνηγήσουν, κατά τύχην απέρασαν από την στράτα των Αγίων Αναργύρων και καθώς εδιάβαιναν κοιτάζοντας από το ένα εις το άλλο μέρος βλέπουν την Εικόνα του Αγίου Γεωργίου εις τον τράφον, όλην καταλασπωμένην και καταφρονεμένην, ωσάν να ήτον τίποτες πράγμα άχρηστον. Γυρίζουν παρευθύς οπίσω, τρέχουν εις την εκκλησίαν του Αγίου Δημητρίου, λέγουν του εφημερίου πως ευρέθη η Εικόνα και καταλεπτώς του διηγούνται τον τρόπον και τον τόπον οπού την ηύραν».
   Διαβάζοντας το ίδιο κείμενο γνωρίζουμε πως στη συνέχεια συνάχθηκε όλο το ιερατείο, με επικεφαλής τον Πρωτοπαπά του νησιού και με λαμπάδες και θυμιάματα πήγαν στον τόπο που ήταν πεταμένη η εικόνα, την πήραν και την μετέφεραν με επισημότητα στο Φόρο (την πλατεία Αγίου Μάρκου), όπου εκεί διάβασαν αφορεσμό για τους ιερόσυλους. Μετά, «με την ιδίαν τάξιν», έφτασαν μέχρι το πλάτωμα των Αγίων Σαράντων και ξαναδιάβασαν αφορεσμό. Τέλος την μετέφεραν στο ναό της, όπου την τοποθέτησαν στη θέση της.
   Μα η ιστορία δεν σταματά εδώ. Η ανόσια πράξη θα έπρεπε να τιμωρηθεί. Έτσι λίγες μέρες αργότερα, στις 24 του ίδιου μήνα με την κλοπή, ο Ιερώνυμος Ρενιέρης, ένας από τους «Καταστιχατόρους» της Γαληνοτάτης, καλεί στο σπίτι του, στην σκοντράδα του Αγίου Δημητρίου του Κόλα, τους Σανιτάδες (Υγειονόμους) και τους εμπιστεύεται πως πολλοί από τους στρατιώτες του είχαν πανούκλα. Η αρρώστια γρήγορα επεκτάθηκε σ’ όλη τη συνοικία, αλλά και την πόλη.
   Η επιδημία αυτή αποδόθηκε σ’ εκδίκηση για την κλοπή και την βεβήλωση της εικόνας και όλοι με προσευχές και νηστείες παρακαλούσαν τον Μεγαλομάρτυρα να τους απαλλάξει από το θανατικό και όπως μας γράφει ο συντάκτης του σχετικού χρονικού: «όλες οι γειτονιές εις τες τριάντα του Ιανουαρίου εις τους χιλίους εξακοσίους ογδοήντα εννέα (1689) έμειναν παντελώς ελεύθερες από κάθε υποψίαν κακού». Όταν αυτό έγινε, θεωρήθηκε θαύμα του Αθλοφόρου κι έτσι καθιερώθηκε η σχετική γιορτή. Ακολουθία της έγραψε ο ίδιος ο Νικόλαος Γαβριηλόπουλος, που τυπώθηκε στην Βενετία το 1710.
   Από την πολιτεία, επίσης, θεσπίσθηκε να γίνεται την 30η Ιανουαρίου κάθε χρόνο κι επίσημη λιτανεία τής εικόνας τού Καμαριώτη, την οποία με διαταγή τού Προβλεπτή Αλοϊσίου Κουερίνη, η οποία εκδόθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1689, ήταν υποχρεωμένοι να παρακολουθούν και να συμμετέχουν σ’ αυτήν ο Πρεβεδούρος, οι Σύνδικοι και ο Υγειονόμος της πόλης.
   Παράλληλα ανοικοδομήθηκε και εκκλησία, για να στεγαστεί η θαυματουργή εικόνα, σε οικόπεδο που παραχώρησε γι’ αυτό το σκοπό, ο ευγενής Γιάκουμος Κομούτος, ο οποίος έκτισε και το ναό σε μνήμη των γονέων του. Η ιερή αυτή στέγη της πόλης μας, γνωστή σαν Άγιος Γεώργιος του Κουμούτου, βρισκόταν κοντά στην πλατεία Αγίου Μάρκου, στην αρχή της σημερινής οδού Μαντζάρου κι εκεί που σήμερα βρίσκεται άκτιστο, ευτυχώς, το οικόπεδό της, με λίγα κυπαρίσσια.
   Αυτά για την ιστορία και να τα θυμόμαστε, όσοι επιθυμούμε την συνέχεια και ψάχνουμε τις ρίζες μας. Μα δεν θα ήταν κακό κάπου να γίνεται κι η καθαρά δική μας αυτή γιορτή.
   Είναι κι αυτή ένα χαρακτηριστικό κομμάτι της ιστορίας μας.
Related Posts with Thumbnails