© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013

Το ποιητικό «Σαράντες» και το ερωτικό «επέστρεφε»

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Η Γκιόστρα Ζακύνθου 2013 πέρασε πια στην ιστορία του τόπου, αφήνοντας στην ανάμνηση όλων μας, οργανωτών και θεατών, μιαν ανάπαυλα μύθου, που για τέσσερις μέρες κυριάρχησε στην πόλη μας και μας θύμισε την ιστορία μας και την παράδοσή μας. Τρεις χώρες, η Ιταλία, το Σαν Μαρίνο και η Σλοβακία και τρία Ιόνια Νησιά, η Κέρκυρα, η Κεφαλονιά και τα Κύθηρα, βρέθηκαν κοντά μας και ο τόπος μας  έγινε και πάλι σταυροδρόμι ρευμάτων και χοάνη αντιλήψεων, όπως ακριβώς παλιότερα, τότε που θεμελιώθηκε ο ιδιαίτερος, γι’ αυτό και σημαντικός, πολιτισμός μας.
    Θέλοντας, σαν συνδιοργανωτές με τον Δήμο μας, να βοηθήσουμε και όχι να δημιουργήσουμε προβλήματα στην πρωτεύουσα του νομού μας, αρχίσαμε όλες τις εκδηλώσεις, εκτός από αυτήν την κεντρική της Κυριακής, όπου άρχισε, λόγω μήκους, από το πλάτωμα του Αγίου Παύλου, από την αρχή του πεζόδρομου της Πλατείας Ρούγας, για να μην εμποδίσουμε έτσι την νόμιμη κυκλοφορία των δρόμων, αλλά και θυμίζοντας πως όλες οι πολιτισμένες πόλεις έχουν την ανάγκη ενός πεζόδρομου και περιοριστήκαμε στο ιστορικό μας κέντρο.
   Αναφέροντας, μάλιστα στο πρόγραμμα τους διάφορους τόπους διεξαγωγής των δρώμενων και τις αφετηρίες των πομπών χρησιμοποιήσαμε ηθελημένα την παραδοσιακή τους ονομασία και όχι αυτήν που μας πάει να μας καθιερώσει ο νεοπλουτισμός μας.
   Για το λόγο αυτό επιμείναμε στην ονομασία: «πλάτωμα των Αγίων Σαράντων», παρότι ο υπολογιστής υπογράμμιζε με κόκκινο το όνομα των Μεγαλομαρτύρων και παρότι κάποιοι, ευτυχώς λίγοι, είτε με τηλεφωνήματα, είτε με e-mail μας τόνισαν πως το σωστό είναι «Σαράντα» και σαν αριθμητικό δεν κλίνεται.
   Το γνωρίζαμε καλά, μια και μάθαμε τα στοιχειώδη, αλλά προτιμήσαμε την μακραίωνη ονομασία της πλατείας και της προσεισμικής εκκλησίας, όπως την πρόφεραν οι νόνοι και οι μπισνόνοι μας και όπως από το 1646 την ονομάτιζε ο λαός μας.
   Για του λόγου το αληθές και για να τεκμηριώσουμε την άποψή μας θα σταθούμε σε λίγα παραδείγματα, θυμίζοντας σε όσους επιμένουν στου κανόνες της γραμματικής, η οποία έπεται της γλώσσας, πως θα ήταν στείροι αν δεν δέχονταν εκείνο το καθαρά ερωτικό «επέστρεφε» του μεγάλου Κωνσταντίνου Καβάφη και τον υποχρέωναν να εφαρμόσει τα διδαχθέντα από ανέραστους φιλολόγους, που μόνο το λόγο δεν αγαπούν.
   Αρχίζουμε μ’ ένα απόσπασμα από την «κόπια» την «ευγαλμένη από τας πράξεις του ποτέ κυρίου Κωνσταντίνου Καψοκαιφάλου Νοταρίου», τότε, στις 9 Ιουλίου του 1646, που ο ευγενής Μπατίστας Μοντσενίγος παραχώρησε μια κάβα του εις τον Αιγιαλό, για να χτιστεί η εκκλησία των Μαρτύρων, σε ανάμνηση της εκδίωξης της πανούκλας από το νησί, ύστερα από θαυματουργική τους επέμβαση.
   Γράφει, λοιπόν, η «κόπια»: «… θέλοντας να πέσουν [οι κάτοικοι του νησιού] εις μετάνοιαν και να δεηθή του Παντοκράτορος Θεού να τους ελευθερώση από τούτον τον εφνίδιον θάνατον και τρομακτικόν, όλος ενός με μίαν γνώμην ηθέλησαν και έκαμαν τάσιμον δια να κάμουν και κτίσουν μίαν εκκλησίαν εις δόξαν Θεού να ονομασθή οι άγιοι Σαράντες με των οποίων το μέσον και πρεσβειών τους ομπρώς εις τον αυθέντην τον Θεόν να τους ήθελε βοηθήση και ελευθερώση από ετούτον τον πικρόν θάνατον της πανούκλας…».
   Και αν κάποιος αντιτάξει πως οι νοδάροι της παλιάς Ζακύνθου και ιδιαίτερα του 17ου αιώνα δεν γνώριζαν καλά τα ελληνικά, εμείς καταφεύγουμε σε δύο βασικά βιβλία και τεκμηριώνουμε την άποψή μας. Το πρώτο είναι το περίφημο «Λεξικόν» του χαλκέντερου Λεωνίδα Χ. Ζώη, όπου στο ανάλογο λήμμα ο λάτρης της καθαρεύουσας ιστορικός μας εξηγεί πως οι Τεσσαράκοντα (και όχι Σαράντα) Αθλητές της λίμνης της Σεβαστείας, λέγονται κοινώς «Άγιοι Σαράντες». Το άλλο είναι το πολύτιμο πόνημα του Ντίνου Κονόμου «Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο», που τυπώθηκε στην Αθήνα το 1967 και αναφέρει σαν «Άγιοι Σαράντες» τόσο την παραπάνω εκκλησία του κέντρου της πόλης, όσο και αυτήν των Κήπων, η οποία τιμόταν και στο όνομα της Αγίας Πελαγίας.  
   Αλλά για τους πιο άπιστους θα θυμίσω ένα χαρακτηριστικό τετράστιχο του νησιού μας, το οποίο μας μεταφέρει πολλά και κλείνει επιγραμματικά στις λέξεις του την ιστορία και τη νοοτροπία μας:

Εις το Φόρο λεν αντίο
στην Ανάληψη περ ντίο
τσ’ Αι – Σαράντες λένε γειά σου
και στον Άμμο γειά χαρά σας.

   Να γιατί στο πρόγραμμα της Γκιόστρας Ζακύνθου 2013 επιλέξαμε την τοπική ονομασία του πλατώματος και της εκκλησίας. Εξάλλου το «Άγιοι Σαράντες» είναι πιο ποιητικό από το «Άγιοι Σαράντα», που μας παραπέμπει σε πόλη που βρίσκεται πολύ μακριά.

   Η χάρη τους ας μας απαλλάσσει από κάθε κακό. Αλλοίμονο σ’ αυτούς που ακολουθούν ντους τύπους. Κινδυνεύουν να καταντήσουν φαντάσματα.
Related Posts with Thumbnails