© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 4 Ιουλίου 2012

Οι μεγαλύτερες γιορτές του Ιουλίου και η λαογραφία τους

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Ο μήνας Ιούλιος, ο οποίος μας οδηγεί και στο βαθύ Καλοκαίρι, είναι γεμάτος από γιορτές, τις οποίες ο λαός μας σέβεται και τιμά, είτε με αργίες, είτε με γιορτές και πανηγύρια, τα οποία βοηθά ιδιαίτερα ο καλός καιρός και η σχόλη των ημερών.
Πρώτοι τον θερινό αυτό μήνα τιμώνται οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, των οποίων η ιαματική φήμη, την οποία σύμφωνα με την προσωνυμία και το συναξάρι τους και λαβαίνουν και δίδουν δωρεάν, τους κάνει ιδιαίτερα αγαπητούς και ο λαός μας χρησιμοποιεί τ’ όνομά τους σε κάθε γιατροσόφι και ξόρκι, θεωρώντας τους γιατρούς και διώκτες της κάθε αρρώστιας.
Την επομένη 2 Ιουλίου γιορτάζει η Παναγία η Βλαχέραινα, όπως την λέμε στη Ζάκυνθο, προσθέτοντας ένα ευφωνικό «αι» στα συνεχόμενα σύμφωνα της κατάληξής της, τα οποία είναι δύσκολο να προφερθούν από έναν Επτανήσιο. Χαρακτηριστικό της ημέρας αυτής ο κουμπόστος, ένα έδεσμα από βρασμένο με ζάχαρη ψιλοκομμένο, νιό στάρι, το οποίο προσφέρουν στους πανηγυριστές οι εορτάζουσες εκκλησίες της, αλλά φτιάχνουν «για το καλό» και στα σπίτια.
Επόμενη μεγάλη γιορτή αυτή της Αγίας Κυριακής, στις 7 του μήνα, την οποία σέβεται πολύμορφα ο λαός μας. Πολλές οι εκκλησίες της και στο νησί μας και μερικές παραθαλάσσιες, όπως αυτή του Αλυκανά, μια και η Μεγαλομάρτυς έχει συνδεθεί με το υγρό στοιχείο και πολλές βάρκες φέρουν τιμητικά τ’ όνομά της. Ιδιαίτερα αγαπητός είναι ο ναός της, ο οποίος βρίσκεται πάνω σ’ ένα λοφίσκο, με καταπληκτική θέα, στο χωριό Βουγιάτο και παλιότερα έκανε φημισμένο πανηγύρι.
Ο Άγιος Προκόπιος της επομένης ημέρας, λόγω του ονόματός του, έχει συνδεθεί με την πρόοδο και την καλή τύχη. Όλα το προικοσύμφωνα της παλιότερης εποχής με την επίκλησή του ξεκινούσαν και αυτόν επικαλούνταν για την μακροημέρευση του ζευγαριού και το δέσιμο του γάμου. Εκκλησία του υπάρχει στο χωριό Καταστάρι, η οποία ανήκει στην Αυτοκρατορική Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου.
Ο Άγιος Κήρυκος της 15ης του μήνα είναι ο μικρότερος Άγιος της εκκλησίας μας, μια και μαρτύρησε τριετής, μαζί με την μητέρα του Ιουλίττα και έχει δώσει τ’ όνομά του, με μια μικρή, απαραίτητη παραφθορά, στο χωριό Αγγερυκός. Εδώ να επισημάνουμε πως ο Άγιος είναι Κήρυκος ή Κηρύκος, όπως συχνά λέγεται στην τοπική διάλεκτο, και όχι Κήρυκας, όπως πολλοί αδαείς συχνά γράφουν σε δημόσια και ιδιωτικά κείμενα.
Από τις σημαντικότερες γιορτές του μήνα αυτή της Αγίας Μαρίνας, στις 17 Ιουλίου, την οποία ο λαός μας σέβεται και φοβάται. Η παράδοση θέλει το πρωί της μνήμης της να ρίχνουν τα μάγια στη θάλασσα, γι’ αυτό και την ημέρα αυτή αποφεύγουν το μπάνιο. Η πιο γνωστή της εκκλησία βρίσκεται στο Φαγιά και σ’ αυτήν τα παλιότερα χρόνια έδεναν με χοντρές, σιδερένιες αλυσίδες τους δαιμονισμένους για να γίνουν καλά με την πρεσβεία της. Η ιδιότητά της αυτή οφείλεται σε μια παράδοση, η οποία διασώζεται στο συναξάρι της, σύμφωνα με την οποία, όταν η Μάρτυς βρισκόταν στην φυλακή, την επισκέφθηκε ο διάβολος και η δεκαπεντάχρονη Αγία του συνέτριψε το κεφάλι μ’ ένα σφυρί. Το γεγονός αυτό εικονίζεται σε πολλές εικόνες της και είναι το χαρακτηριστικό της εικονογραφίας της, ιδιαίτερα στην επτανησιακή τέχνη. Όσο για το δέσιμό της με τη θάλασσα, ίσως αυτό προέρχεται απ’ τ’ όνομά της, το οποίο αυτήν ακριβώς σημαίνει.
Η γιορτή του Προφήτη Ηλία, στις 20, είναι μια από τις πιο αγαπημένες του λαού μας. Ο μόνος τιμώμενος τόσο πολύ εκπρόσωπος της Παλαιάς Διαθήκης, εν ζωή κατάπαυσε μιαν ανομβρία και απέδειξε έτσι στον άπιστο Αχαάβ την γνησιότητα του Θεού του. Για το λόγο αυτό η ημέρα της μνήμης του έχει συνδεθεί με μετεωρολογικές προγνώσεις και πιστεύεται πως το βράδυ αυτό ακούγεται η πρώτη βροντή, η οποία προέρχεται από το πυρφόρο άρμα του, που διασχίζει τον ουρανό. Ο Προφήτης Ηλίας είναι ο Άγιος των βουνών και για το λαό μας απεχθάνεται την θάλασσα. Μια παράδοση τον θέλει να είναι ναύτης, ο οποίος τόσο ταλαιπωρήθηκε από τα ταξίδια και τους κινδύνους τους, ώστε πήρε το κουπί στην πλάτη και άρχισε να ταξιδεύει προς το κέντρο της στεριάς. Ρωτούσε τι είναι αυτό που κρατά και όταν του απαντούσαν «κουπί», αυτός όλο και απομακρυνόταν. Στάθμευσε μόνο όταν του είπαν πως κρατά «φτυάρι» και εκεί έζησε ως το τέλος της ζωής του. Για το λόγο αυτό οι εκκλησίες του χτίζονται συνήθως σε βουνοκορυφές.
Πλησιάζοντας προς το τέλος του μήνα συναντάμε στις 26 την γιορτή της Αγίας Παρασκευής. Η Μάρτυς αυτή, είναι η πιο αγαπητή, μετά τον Άγιο Νικόλαο, Αγία του λαού μας, γι’ αυτό και οι πολυάριθμες εκκλησίες της. Έχει δεθεί με την ίαση των ματιών και είναι η προστάτισσά τους. Γι’ αυτό και η παροιμία: «πού πηγαίνουν οι στραβοί, στην Αγία Παρασκευή», καθώς και η έκφραση: «το ζευγάρι της Αγίας Παρασκευής», η οποία χρησιμοποιείται για αταίριαστους, οι οποίοι δεν μπορούν να δουν αληθινά ο ένας τον άλλον. Λέγεται πως κατά το μαρτύριό της ο τύραννος την έριξε μέσα σ’ ένα καζάνι με καυτό λάδι, στο οποίο η Αγία δεν καιγόταν. Αυτός πίστευε πως το λάδι δεν είχε ζεσταθεί και πηγαίνοντας να το δοκιμάσει έπεσε μια ποσότητά του στα μάτια του και τον τύφλωσε. Η Παρασκευή τον θεράπευσε αμέσως και από τότε θεωρείται η Αγία των οφθαλμών.
Τελευταίος της χορείας των Αγίων του Ιουλίου είναι ο Παντελεήμων, ο οποίος θεωρείται ως ο κατεξοχήν ιαματικός. Γι’ αυτό και ο λαός μας συχνά λέει περιφρονητικά: «Όλοι κουτσοί στραβοί, στον Άγιο τον Παντελεήμονα». Εκκλησία του υπήρχε στο κέντρο της Χώρας, αλλά και σε πολλά χωριά του νησιού. Η πιο γνωστή αυτή στα Πηγαδάκια, όπου κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ιερού υπάρχει πηγάδι με ιαματικό αγίασμα.
Ο Ιούλιος, όπως σημειώσαμε και στην αρχή, είναι ο κατεξοχήν θερινός μήνας, με τις μεγαλύτερες ημέρες και τις ακόμα μεγαλύτερες ζέστες. Για το λόγο αυτό στις παλιότερες εποχές, τότε που οι υγιεινές των πόλεων και των χωριών δεν ήταν στις καλύτερες συνθήκες, οι αρρώστιες θέριευαν και οι επιδημίες ήταν σε έξαρση. Γι’ αυτό οι Άγιοί του, η μόνη τότε καταφυγή των απλών ανθρώπων, πήραν με το πέρασμα του χρόνου ιαματικές ικανότητες και προστάτευαν από τα θανατικά.
Σήμερα η επιστήμη έχει εξαλείψει όλες τις προλήψεις και τις δοξασίες. Καλό, όμως, είναι να τις γνωρίζουμε και να τις διασώζουμε. Είναι ένα κομμάτι του λαϊκού μας πολιτισμού. Γι’ αυτό δημιουργήθηκε και η λαογραφία.
Related Posts with Thumbnails