Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης
Βαλανευτικά έλαια και βαλανείς στο ρυθμό του τριημέρου έδωσαν για άλλη μια φορά το στίγμα του νεοέλληνα, που έχει μάθει να υιοθετεί και να μιμείται ό,τι ξενόφερτο τον βολεύει και τον καθιστά απαθή και οκνηρό στη νιρβάνα της ήσσονος προσπάθειας. Το περιβόητο κόμμα της αποχής, γνωστό στην Ευρώπη από προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, έστησε τις κάλπες του στα σύγχρονα βαλανεία, τις ελκυστικές παραλίες μας και τα βαλανευτικά έλαια σκόρπισαν τη μυρωδιά της πολιτικής αντίδρασης και της απάθειας. Βαλανεία ονόμαζαν τα λουτρά στην αρχαιότητα, η λέξη μπάνιο προέρχεται από τη λατινική που μετέτρεψε το βαλανείον σε balneum κι εμείς σε μπάνιο. Στα δημόσια αρχαία λουτρά κατέφευγαν οι πολίτες και για θεραπευτικούς σκοπούς και έκαναν χρήση βαλανευτικών ελαίων με τη βοήθεια των βαλανέων.
Οι σύγχρονες οργανωμένες παραλίες μας βοήθησαν άραγε και στη θεραπεία του νοσηρού πολιτικού μας βίου; Τα μηνύματα που πήραν οι πολιτικοί μας προς ποία κατεύθυνση κινούνται; Αδύνατοι κι εγκλωβισμένοι στα αξιώματά τους μήπως με την αποχή αισθάνονται δυνατότεροι υπηρέτες της εγωπάθειάς τους και απολαμβάνουν ήρεμοι την ευκαιριακή αναρρίχησή τους στην εξουσία; Πού θα αναζητηθούν οι ευθύνες και οι περιπόθητες λύσεις;
Υπαίτιοι για το σημερινό ξεπεσμό είμαστε όλοι, αλλά τη μεγαλύτερη ευθύνη δε φέρουν οι πολιτικοί, ούτε οι ξένοι, ούτε η άρχουσα τάξη. Τη μεγάλη ευθύνη φέρει η λεγόμενη πνευματική ηγεσία της χώρας από το 1930 μέχρι σήμερα. Αλληθωρίζοντας μόνιμα και άκριτα προς τη Δύση, λειτουργώντας ως κοινός μεταπράτης εμφιαλωμένης ξένης γνώσης και συναλλασσόμενη με τους εκάστοτε κρατούντες, οκνηρή και πολλές φορές στείρα πολιτισμού, στάθηκε ανίκανη, ανήμπορη να μεταφέρει το μεγάλο βάρος της κληρονομιάς και πολύ περισσότερο ν΄ απαντήσει στην πρόκλησή της.
Η ευρωπαϊκή πνευματική ηγεσία του μεσοπολέμου αδυνατούσε μέσα στην ιδεολογική της σύγχυση να βρει τ΄ αντίδοτα της κρίσης κι Ευρώπη οδηγήθηκε σχεδόν μονολιθικά στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ελληνική πνευματική ηγεσία παραδόθηκε αμαχητί στο φανατισμό του εμφυλίου, μπόλιασε τον ελληνισμό κι επέβαλε την αντίληψη ότι ο οικονομικός παράγοντας και μόνο καθορίζει την ιστορία και τη ζωή σε βάρος της πνευματικής παράδοσης χιλιετιών. Το νόημα της ζωής ως δημιουργίας και προσφοράς κλονίσθηκε συνθέμελα κι αισίως οδηγηθήκαμε στη σημερινή υλική και ηθική κατάρρευση. Το καταστροφικό μετεμφυλιακό έργο ολοκλήρωσε η λάβα του λαϊκόφρονος «πολιτισμού» των μέσων μαζικής πληροφόρησης.
Η αρχή της οικονομίας εδέσποζε και στην περί παιδείας αντίληψη. Αυξήθηκαν τα κονδύλια για την παιδεία αλλά δημιουργήθηκαν ισοπεδωτικές συνθήκες, παρέχοντας εξακολουθητικά όλο και μεγαλύτερες ευκολίες απονομής βεβαιώσεων τυπικών προσόντων επαγγελματικής αποκατάστασης. Σ΄ ένα τέτοιο κλίμα η ιστορική μνήμη βλάπτει, ο πλούτος της έκφρασης δε χρειάζεται, η αποδοτική διανοητική εξάσκηση ενοχλεί. Απεναντίας θεριεύει ο άκρατος παπαγαλισμός και η πέψη της αναμασημένης τροφής των επικερδών φροντιστηριακών επιχειρήσεων στο ανούσιο κι εφηβοκτόνο εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο αλλοτριωμένος δάσκαλος ανεξαρτήτως βαθμίδας δυσκολεύεται να γίνει το ζωντανό πρότυπο της αγάπης, της εργασίας και της ευθύνης γιατί το σύστημα τον θέλει ιδιοτελή, φροντιστή κι αδιάφορο. Ο καθηγητής πανεπιστημίου ήταν ανεπαρκής ερευνητής, επρόκειτο μάλλον για μεταπράτη ξένων επιτευγμάτων, σήμερα δεν είναι ούτε αυτό. Βεβαίως αυτό είναι το γενικό κλίμα και δεν αφορά, αλίμονον, το σύνολο των δασκάλων και των καθηγητών.
Είναι αναγκαίο να γνωρίσουμε την αιτιολογία του εκπαιδευτικού μας αδιεξόδου και να σκεφτούμε τη ζωτική σημασία της παιδείας για τη σύγχρονη εποχή της κρίσης και της παρακμής. Είναι μια μοναδική ιστορική ευκαιρία που επιτρέπει να ελπίσουμε σ΄ένα ελληνικό μέλλον πλατύ και πειστικό. Η φρενήρης τεχνολογική ανάπτυξη επιτάσσει ισόρροπη ανάπτυξη της παιδείας ως πνευματικής ωριμότητας που θα δίνει τη δυνατότητα επιλογών ποιότητας ζωής. Η τεχνική εξασφαλίζει την ικανότητα υλικής πραγμάτωσης, είναι όμως αναγκαίος ο ηθικός έλεγχος για να μη γίνεται επικίνδυνη, καθώς βεβαιώνει η οικολογική καταστροφή. Το πνευματικό στοιχείο μετριάζει την ανάπτυξη των υλικών δυνάμεων και δεν επιτρέπει ούτε να γιγαντωθούν ούτε να ελαχιστοποιηθούν, πράγμα εξίσου επικίνδυνο.
Το ζητούμενο είναι να μείνουμε ανθρώπινοι με την τεχνική και πνευματικοί με την ιστορία, να ενώσουμε σε υψηλότερο επίπεδο τη Δύση με την Ανατολή, τη γνώση με τη σημασία. Με τη γνώση ο άνθρωπος της Δύσης προσλαμβάνει εξωτερικά το αντικείμενο (π.χ ένα φυτό), σπουδάζει τη μορφή, τη δομή, τη φυσιολογία του, για να καταλήξει στην καλύτερη δυνατή αξιοποίησή του. Με τη σημασία ως πίστη ο άνθρωπος της Ανατολής αναγνωρίζει στο φυτό το μυστήριο και τον κύκλο της ζωής και αφήνεται λατρευτικά στην ιερότητά του. Η Δύση θρέφεται από τα πράγματα και δίνει το παν για την τεχνική ακρίβεια, η Ανατολή αδιαφορεί για την ακρίβεια και αφήνεται στο αίσθημα της πίστης που θρέφεται από σύμβολα. Ο συμβιβασμός μπορεί να γίνει στο επίπεδο του νοήματος. Η σύνθεση αυτή αποτέλεσε ελληνική συνεισφορά στο ιστορικό γίγνεσθαι, μια παράδοση που οφείλουμε να καλλιεργήσουμε και να την προσφέρουμε στον ευρωπαϊκό-παγκόσμιο πολιτισμό.
Φαίνεται ότι για άλλη μια φορά σήμερα, οι πολιτικοί αδυνατούν να αποτιμήσουν σωστά τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, καθώς και να οραματιστούν έναν διαφορετικό ρόλο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε τέτοιες δύσκολες ώρες πρέπει να κορυφώνεται η αγωνία των πνευματικών ανθρώπων οι οποίοι οφείλουν να προτείνουν πειστικά μέτρα με δημιουργικές επιλογές που τα αποτελέσματά τους θα φανούν σε βάθος χρόνου, αλλά θα είναι συνταρακτικά και αναζωογονητικά. Ο στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ελληνισμού προσφοράς που ανοίγει στους άλλους, έναν πολιτισμό προσφοράς για τον οποίο το μυστικό της ζωής είναι να δίνεις περισσότερα όσων έχεις.
Το ευλαβικό δημιουργικό σκύψιμο στα διαμάντια του άλλοτε ακμάζοντος ελληνικού πολιτισμού μας είναι προφανές ότι πρέπει να αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και του προσανατολισμού τους σε λίγα και ουσιώδη μαθήματα, το πολλαπλό σχολικό βιβλίο, η επιμόρφωση, η αξιολόγηση καθώς και η υλική πνευματική και ηθική στήριξη των διδασκόντων και των σχολείων, η επαναφορά του ασυμβίβαστου των ιδιοτήτων πολιτευομένου και παν/κού καθηγητή θα μπορούσαν να είναι μερικά-λίγα μέτρα. Η εξειδίκευση των μέτρων δεν είναι στις παρούσες προθέσεις, μόνο η κατεύθυνση προς έναν ελληνοκεντρικό προσανατολισμό, που περισσότερο αφομοιώνει συνθέτει και δημιουργεί παρά μεταπράττει.
Τώρα που οι συζητήσεις για τις αλλαγές στην παιδεία κορυφώνονται το μήνυμα των ευρωεκλογών πρέπει να είναι ενοχλητικό καμπανάκι στα ώτα των αρχών. Σε διαφορετική περίπτωση τα απολαυστικά βαλανεία των λουομένων κινδυνεύουν άμεσα από το τσουνάμι της απαιδευσίας των απορριπτέων πολιτικών και το ναυαγοσωστικό θα πλεύσει αδειανό σε πιο ήρεμα νερά με ισχυρά αγκυροβόλια.
Βιβλιογραφία
1. Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, των Henry G.Liddel-Robert Scott,
2. Xρονικό ενός καινούργιου χρόνου, του Στέλιου Ράμφου.
Ζάκυνθος, 11-6-2009
Βαλανευτικά έλαια και βαλανείς στο ρυθμό του τριημέρου έδωσαν για άλλη μια φορά το στίγμα του νεοέλληνα, που έχει μάθει να υιοθετεί και να μιμείται ό,τι ξενόφερτο τον βολεύει και τον καθιστά απαθή και οκνηρό στη νιρβάνα της ήσσονος προσπάθειας. Το περιβόητο κόμμα της αποχής, γνωστό στην Ευρώπη από προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, έστησε τις κάλπες του στα σύγχρονα βαλανεία, τις ελκυστικές παραλίες μας και τα βαλανευτικά έλαια σκόρπισαν τη μυρωδιά της πολιτικής αντίδρασης και της απάθειας. Βαλανεία ονόμαζαν τα λουτρά στην αρχαιότητα, η λέξη μπάνιο προέρχεται από τη λατινική που μετέτρεψε το βαλανείον σε balneum κι εμείς σε μπάνιο. Στα δημόσια αρχαία λουτρά κατέφευγαν οι πολίτες και για θεραπευτικούς σκοπούς και έκαναν χρήση βαλανευτικών ελαίων με τη βοήθεια των βαλανέων.
Οι σύγχρονες οργανωμένες παραλίες μας βοήθησαν άραγε και στη θεραπεία του νοσηρού πολιτικού μας βίου; Τα μηνύματα που πήραν οι πολιτικοί μας προς ποία κατεύθυνση κινούνται; Αδύνατοι κι εγκλωβισμένοι στα αξιώματά τους μήπως με την αποχή αισθάνονται δυνατότεροι υπηρέτες της εγωπάθειάς τους και απολαμβάνουν ήρεμοι την ευκαιριακή αναρρίχησή τους στην εξουσία; Πού θα αναζητηθούν οι ευθύνες και οι περιπόθητες λύσεις;
Υπαίτιοι για το σημερινό ξεπεσμό είμαστε όλοι, αλλά τη μεγαλύτερη ευθύνη δε φέρουν οι πολιτικοί, ούτε οι ξένοι, ούτε η άρχουσα τάξη. Τη μεγάλη ευθύνη φέρει η λεγόμενη πνευματική ηγεσία της χώρας από το 1930 μέχρι σήμερα. Αλληθωρίζοντας μόνιμα και άκριτα προς τη Δύση, λειτουργώντας ως κοινός μεταπράτης εμφιαλωμένης ξένης γνώσης και συναλλασσόμενη με τους εκάστοτε κρατούντες, οκνηρή και πολλές φορές στείρα πολιτισμού, στάθηκε ανίκανη, ανήμπορη να μεταφέρει το μεγάλο βάρος της κληρονομιάς και πολύ περισσότερο ν΄ απαντήσει στην πρόκλησή της.
Η ευρωπαϊκή πνευματική ηγεσία του μεσοπολέμου αδυνατούσε μέσα στην ιδεολογική της σύγχυση να βρει τ΄ αντίδοτα της κρίσης κι Ευρώπη οδηγήθηκε σχεδόν μονολιθικά στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ελληνική πνευματική ηγεσία παραδόθηκε αμαχητί στο φανατισμό του εμφυλίου, μπόλιασε τον ελληνισμό κι επέβαλε την αντίληψη ότι ο οικονομικός παράγοντας και μόνο καθορίζει την ιστορία και τη ζωή σε βάρος της πνευματικής παράδοσης χιλιετιών. Το νόημα της ζωής ως δημιουργίας και προσφοράς κλονίσθηκε συνθέμελα κι αισίως οδηγηθήκαμε στη σημερινή υλική και ηθική κατάρρευση. Το καταστροφικό μετεμφυλιακό έργο ολοκλήρωσε η λάβα του λαϊκόφρονος «πολιτισμού» των μέσων μαζικής πληροφόρησης.
Η αρχή της οικονομίας εδέσποζε και στην περί παιδείας αντίληψη. Αυξήθηκαν τα κονδύλια για την παιδεία αλλά δημιουργήθηκαν ισοπεδωτικές συνθήκες, παρέχοντας εξακολουθητικά όλο και μεγαλύτερες ευκολίες απονομής βεβαιώσεων τυπικών προσόντων επαγγελματικής αποκατάστασης. Σ΄ ένα τέτοιο κλίμα η ιστορική μνήμη βλάπτει, ο πλούτος της έκφρασης δε χρειάζεται, η αποδοτική διανοητική εξάσκηση ενοχλεί. Απεναντίας θεριεύει ο άκρατος παπαγαλισμός και η πέψη της αναμασημένης τροφής των επικερδών φροντιστηριακών επιχειρήσεων στο ανούσιο κι εφηβοκτόνο εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο αλλοτριωμένος δάσκαλος ανεξαρτήτως βαθμίδας δυσκολεύεται να γίνει το ζωντανό πρότυπο της αγάπης, της εργασίας και της ευθύνης γιατί το σύστημα τον θέλει ιδιοτελή, φροντιστή κι αδιάφορο. Ο καθηγητής πανεπιστημίου ήταν ανεπαρκής ερευνητής, επρόκειτο μάλλον για μεταπράτη ξένων επιτευγμάτων, σήμερα δεν είναι ούτε αυτό. Βεβαίως αυτό είναι το γενικό κλίμα και δεν αφορά, αλίμονον, το σύνολο των δασκάλων και των καθηγητών.
Είναι αναγκαίο να γνωρίσουμε την αιτιολογία του εκπαιδευτικού μας αδιεξόδου και να σκεφτούμε τη ζωτική σημασία της παιδείας για τη σύγχρονη εποχή της κρίσης και της παρακμής. Είναι μια μοναδική ιστορική ευκαιρία που επιτρέπει να ελπίσουμε σ΄ένα ελληνικό μέλλον πλατύ και πειστικό. Η φρενήρης τεχνολογική ανάπτυξη επιτάσσει ισόρροπη ανάπτυξη της παιδείας ως πνευματικής ωριμότητας που θα δίνει τη δυνατότητα επιλογών ποιότητας ζωής. Η τεχνική εξασφαλίζει την ικανότητα υλικής πραγμάτωσης, είναι όμως αναγκαίος ο ηθικός έλεγχος για να μη γίνεται επικίνδυνη, καθώς βεβαιώνει η οικολογική καταστροφή. Το πνευματικό στοιχείο μετριάζει την ανάπτυξη των υλικών δυνάμεων και δεν επιτρέπει ούτε να γιγαντωθούν ούτε να ελαχιστοποιηθούν, πράγμα εξίσου επικίνδυνο.
Το ζητούμενο είναι να μείνουμε ανθρώπινοι με την τεχνική και πνευματικοί με την ιστορία, να ενώσουμε σε υψηλότερο επίπεδο τη Δύση με την Ανατολή, τη γνώση με τη σημασία. Με τη γνώση ο άνθρωπος της Δύσης προσλαμβάνει εξωτερικά το αντικείμενο (π.χ ένα φυτό), σπουδάζει τη μορφή, τη δομή, τη φυσιολογία του, για να καταλήξει στην καλύτερη δυνατή αξιοποίησή του. Με τη σημασία ως πίστη ο άνθρωπος της Ανατολής αναγνωρίζει στο φυτό το μυστήριο και τον κύκλο της ζωής και αφήνεται λατρευτικά στην ιερότητά του. Η Δύση θρέφεται από τα πράγματα και δίνει το παν για την τεχνική ακρίβεια, η Ανατολή αδιαφορεί για την ακρίβεια και αφήνεται στο αίσθημα της πίστης που θρέφεται από σύμβολα. Ο συμβιβασμός μπορεί να γίνει στο επίπεδο του νοήματος. Η σύνθεση αυτή αποτέλεσε ελληνική συνεισφορά στο ιστορικό γίγνεσθαι, μια παράδοση που οφείλουμε να καλλιεργήσουμε και να την προσφέρουμε στον ευρωπαϊκό-παγκόσμιο πολιτισμό.
Φαίνεται ότι για άλλη μια φορά σήμερα, οι πολιτικοί αδυνατούν να αποτιμήσουν σωστά τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, καθώς και να οραματιστούν έναν διαφορετικό ρόλο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε τέτοιες δύσκολες ώρες πρέπει να κορυφώνεται η αγωνία των πνευματικών ανθρώπων οι οποίοι οφείλουν να προτείνουν πειστικά μέτρα με δημιουργικές επιλογές που τα αποτελέσματά τους θα φανούν σε βάθος χρόνου, αλλά θα είναι συνταρακτικά και αναζωογονητικά. Ο στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ελληνισμού προσφοράς που ανοίγει στους άλλους, έναν πολιτισμό προσφοράς για τον οποίο το μυστικό της ζωής είναι να δίνεις περισσότερα όσων έχεις.
Το ευλαβικό δημιουργικό σκύψιμο στα διαμάντια του άλλοτε ακμάζοντος ελληνικού πολιτισμού μας είναι προφανές ότι πρέπει να αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και του προσανατολισμού τους σε λίγα και ουσιώδη μαθήματα, το πολλαπλό σχολικό βιβλίο, η επιμόρφωση, η αξιολόγηση καθώς και η υλική πνευματική και ηθική στήριξη των διδασκόντων και των σχολείων, η επαναφορά του ασυμβίβαστου των ιδιοτήτων πολιτευομένου και παν/κού καθηγητή θα μπορούσαν να είναι μερικά-λίγα μέτρα. Η εξειδίκευση των μέτρων δεν είναι στις παρούσες προθέσεις, μόνο η κατεύθυνση προς έναν ελληνοκεντρικό προσανατολισμό, που περισσότερο αφομοιώνει συνθέτει και δημιουργεί παρά μεταπράττει.
Τώρα που οι συζητήσεις για τις αλλαγές στην παιδεία κορυφώνονται το μήνυμα των ευρωεκλογών πρέπει να είναι ενοχλητικό καμπανάκι στα ώτα των αρχών. Σε διαφορετική περίπτωση τα απολαυστικά βαλανεία των λουομένων κινδυνεύουν άμεσα από το τσουνάμι της απαιδευσίας των απορριπτέων πολιτικών και το ναυαγοσωστικό θα πλεύσει αδειανό σε πιο ήρεμα νερά με ισχυρά αγκυροβόλια.
Βιβλιογραφία
1. Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, των Henry G.Liddel-Robert Scott,
2. Xρονικό ενός καινούργιου χρόνου, του Στέλιου Ράμφου.
Ζάκυνθος, 11-6-2009