ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
Η προτελευταία, εξαιρετική, συναυλία πριν κλείσει τις πύλες του το Φεστιβάλ Αθηνών δόθηκε στις 10 Ιουλίου στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού Θεόδωρου Κουρεντζή με το μουσικό σύνολο MusicAeterna, το δημιούργημά του.
Στο πρώτο μέρος ακούσαμε το δημοφιλέστατο Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Σεργκέι Ραχμάνινοφ με σολίστ τον εκπληκτικό ρώσο πιανίστα Αλεξάντερ Μέλνικοφ ο οποίος μας μύησε στις μελαγχολικές, ρομαντικές αποχρώσεις του κοντσέρτου. Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ [1873-1943], συνθέτης, πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας, για τις ανυπέρβλητες τεχνικές του δυνατότητες, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους δεξιοτέχνες του πιάνου του 20ου αιώνα. Ανάμεσα στα έργα που συνέθεσε, είναι τέσσερα κοντσέρτα για πιάνο και ορχήστρα, τρεις συμφωνίες, δύο σονάτες για πιάνο και τρεις όπερες.
Το δεύτερο κοντσέρτο του, ένα από τα αριστουργήματα της πιανιστικής τέχνης, ο Ραχμάνινοφ το έγραψε σε μια εποχή όπου ήταν ευάλωτος συναισθηματικά και το αφιέρωσε στο γιατρό του Νικολάι Νταλ, ο οποίος, όχι μόνο τον βοήθησε να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή του, αλλά και τον ώθησε στη σύνθεση. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στη Μόσχα στις 27 Οκτωβρίου του 1901.
Συνθέτης του ύστερου ρομαντισμού, ο Ραχμάνινοφ αφήνει διάφανη την εκλεκτική του συγγένεια με τον Τσαϊκόφσκι, καθώς και τις λεπτές επιδράσεις του από τον Λιστ και τον Σοπέν. Όταν άρχισε να γράφει το έργο του, λέει ο ίδιος ο συνθέτης, νέες ιδέες ήρθαν να τον κατακλύσου, ιδέες που δεν τις χρειαζόταν για το κοντσέρτο του. Ο πιανίστας Αλεξάντερ Μέλνικοφ, ευαίσθητος, με ήχους εξαίσιους, άψογα δομημένους, ανέδειξε τη δραματικότητα της σύνθεσης και έδωσε την αίσθηση της φρεσκάδας ενός έργου που δεν παλιώνει ποτέ και διαρκώς ανανεώνεται ανάλογα με το ποιος αγγίζει τα πλήκτρα του πιάνου και ποιος στέκεται στο πόντιουμ κρατώντας στα γυμνά του χέρια τη«νοητή»μπαγκέτα και την ορχήστρα του. Τον «σπινθήρα» της μαγείας του υπεραισθητού εσώτερου κόσμου ανέσυρε ο Μαέστρος με υπέρλαμπρα χρώματα για να αποκαλύψει τα «αινίγματα τα Θεία» και μέσα από το κυρίαρχο ποιητικό στοιχείο, έντονο στο έργο του συνθέτη, ανέδειξε αβίαστα τη μελωδικότητα και το λυρισμό του. Η ποίηση, ήταν πηγή έμπνευσης για τη μουσική του Ρώσου συνθέτη και θεωρούσε ότι δύο αυτές τέχνες είναι τόσο κοντά σαν δίδυμες αδελφές. Με τις λυρικές, ποιητικές εξάρσεις του ο συνθέτης καθαγιάζει το μουσικό λόγο και τον αποθέτει στην ψυχή του ακροατή. Το αυτό έπραξαν ευλαβικά Μαέστρος, Σολίστ και Ορχήστρα, επαληθεύοντας την πεποίθηση του Σεργκέι Ραχμάνινοφv ότι η έμπνευση πρέπει να πηγάζει εκ των έσω.
Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας οι μουσικοί ερμήνευσαν όρθιοι την Πέμπτη Συμφωνία, έργο 47 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς και ορισμένοι παραξενεύτηκαν. Πιστεύουμε ότι ο Μαέστρος ήθελε με αυτό τον τρόπο να τιμήσει τους Μουσικούς του και να υπενθυμίσει στους ακροατές του ότι η ορχήστρα του αποτελείται μόνον από σολίστ!
Η Πέμπτη Συμφωνία γράφτηκε το 1937 και η πρεμιέρα της δόθηκε την ίδια χρονιά στο μαρτυρικό Λένινγκραντ, σ’ έναν ασφυκτικό κλοιό τρομοκρατίας. Μέσα από την πυκνή σύνθεσή του, ο Σοστακόβιτς, μιλά για πράγματα που ζει ο ίδιος και ολόκληρος ο λαός της Ρωσίας. Με λεπτή μελωδική αφήγηση και με έντονο δραματικό μουσικό λόγο, απευθύνεται στο ακροατήριό του που γνωρίζει και σιωπά. «Με τη σιωπή σου δίνεις δίκιο στα λόγια των κατηγόρων σου». Το προτρέπει να αποτινάξει το φόβο που πλανάται πάνω από την πόλη. Ο πόλεμος έφερε μεγάλη δυστυχία αλλά άφησε τους ανθρώπους να κλάψουν για πρώτη φορά φανερά και όχι στα κρυφά. Πόσο δύσκολα πρέπει να ήταν τα πράγματα πριν για να νιώσει κανείς ότι ο πόλεμος απελευθέρωσε το δάκρυ και κίνησε ξανά την πνευματική ζωή που είχε λιμνάσει! Δέσμιος της τραγικής αυτής κατάστασης ο μεγάλος Ρώσος συνθέτης καταθέτει την πολύτιμη «Μαρτυρία» του στη συμφωνία του, με τον κίνδυνο της κατάδοσης να τον στοιχειώνει και με το φόβο μήπως εξαγριωθεί ο Δικτάτορας με τους ύμνους που του πλέκουν και τον εξαφανίσει από προσώπου γης αφού αυτός έπρεπε να είναι ο ένας, ο μοναδικός «αστήρ» που λάμπει στο ρωσικό στερέωμα!
Και καθώς οι μνήμες από τον Μάλερ ηχούσαν ευεργετικές, αναρωτηθήκαμε, πόσες φορές άραγε θρήνησε και ο ίδιος ο συνθέτης, στα κρυφά, μαζί με την λαμπερή ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα [1898-1966] τον ποιητή του Μπάμπι Γιαρ, Γεβγκένι Γιεφτουσένκο και τη θρυλική πιανίστα Μαρία Γιουντίνα[1899-1970]… Κυρίως όμως, ο Σοστακόβιτς, καυτηριάζει στην 5η Συμφωνία του όσους δεν «καταλαβαίνουν» όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Κατάλαβαν βέβαια καλά την Πέμπτη Συμφωνία του και την καταχειροκρότησαν όρθιοι επί μισή ώρα σε ένα ξέσπασμα λύτρωσης που επέτειναν το ελεγειακό πνεύμα και η λυρικότητα της γραφής, της αριστουργηματικής αυτής σύνθεσης, μαζί με τον ανασασμό ελπίδας και αγαλλίασης που φέρουν στο τέλος τα χάλκινα πνευστά και τα κρουστά. Με τον ίδιο ενθουσιασμό χειροκροτήσαμε κι εμείς το νεαρό μαέστρο μας Θεόδωρο Κουρεντζή, που διαπρέπει στα ξένα και μας κάνει υπερήφανους, συνεπαρμένοι από την επιβλητική, θριαμβική του ερμηνεία και μαζί του, χειροκροτήσαμε τους καταπληκτικούς σολίστ της δικής του MUSICAETERNA.