© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 2 Ιουλίου 2014

GUSTAV MAHLER: ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, ΜΕ ΤΟΝ ZUBIN MEHTA ΚΑΙ ΤΗΝ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Ω, πίστεψε καρδιά μου,
Δικό σου τίποτα δεν πάει χαμένο.
F. Klopstock

Θριαμβευτικά έκλεισε ο κύκλος «Μεγάλες Ορχήστρες Μεγάλοι Μαέστροι» στο ΜΜΑ στις 18-19/6/2014, με ασφυκτικά γεμάτη την αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» να θυμίζει την ακμή του Μεγάρου. Το αποθεωτικό χειροκρότημα του αθηναϊκού κοινού προκάλεσαν δύο σπουδαία συμφωνικά έργα των Anton Bruckner[1887-1896] 9η Συμφωνία και Gustav Mahler[1860-1911] 2η Συμφωνία, της Αναστάσεως με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Ισραήλ, την Κρατική Χορωδία της Λετονίας, τη σοπράνο Juliane Banse, τη μετζοσοπράνο Catherine Wyn-Rogers και τον μεγάλο αστέρα του πόντιουμ, τον κορυφαίο Αρχιμουσικό Zubin Mehta.


Ο Mahler σφραγίζει το επιβλητικό συμφωνικό έργο του με την υψηλή φιλοσοφική παιδεία του, τα φιλελεύθερα ιδανικά του, την εμβάθυνση στο χριστιανικό μυστικισμό, ασκώντας συγκλονιστική επίδραση στον ερμηνευτή μουσικό  και στον ακροατή. Η περίφημη Τριλογία του Μαγικού Κόρνου αποτελείται από τις Συμφωνίες 2,3 και 4 στις οποίες ο Mahler ενσωματώνει μελοποιημένα τραγούδια εμπνευσμένα από τη λαϊκή ποιητική συλλογή, Το Μαγικό Κόρνο Του Παιδιού. Το 1894  ολοκληρώνεται η Δεύτερη Συμφωνία, της Αναστάσεως, η μεγαλύτερη σε διάρκεια ώς τότε. Το πρώτο μέρος μεγαλόπρεπο, δυνατό ακολουθείται από το «σουμπέρτειας χάρης» δεύτερο μέρος, κατά δήλωση του ίδιου του συνθέτη. «Το κήρυγμα του Αγίου Αντωνίου της Πάδουας προς τα ψάρια» αφηγείται ορχηστρικά το τρίτο μέρος, ενώ το τέταρτο με το τραγούδι «Πρώτο Φως», για Μεσόφωνο και Ορχήστρα, αποκαλύπτει μέσα από εσώτερο πάθος την ανάγκη για ανάταση. Το κολοσσιαίο Πέμπτο μέρος έρχεται από μια ξαφνική λάμψη. Ο Mahler, αν και είχε συλλάβει την ιδέα της Χορωδίας πολύ νωρίς, δίσταζε να την πραγματοποιήσει, φοβούμενος μήπως θεωρηθεί μίμηση της 9ης Συμφωνίας του Beethoven, όπως αναφέρει σε επιστολή του. Κατά την διάρκεια όμως της κηδείας του Hans von Bulow, το 1894, ακούει την Αναστάσιμη Ωδή του διάσημου για τον Μεσσία του Friedrich Klopstock [1724-1803] από Χορωδία και αμέσως νοιώθει έτοιμος. «Με φώτισε σαν αστραπή και τα πάντα φάνηκαν καθαρά στην ψυχή μου», θα πει και χωρίς άλλο ενδοιασμό ενσωματώνει τη Χορωδία, δημιουργώντας ένα μεγαλειώδες έργο, η πρεμιέρα του οποίου δόθηκε στο Βερολίνο στις 13 Δεκεμβρίου του 1895 και ήταν η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Συνθέτη.


Η Συμφωνία της Αναστάσεως με πλούσια, ευρηματική ενορχήστρωση, σπάνια συνθετική γραφή, με διάφανη λεπτότητα στα χαμηλά μέρη, με δύναμη και λάμψη στα δυνατά είναι έργο μεγαλόπνοο και δύσκολο. Η ευαισθησία του Mahler για την ομορφιά εμφανής, το συνταίριασμα του λυρισμού στη συμφωνική δομή της σύνθεσης εντυπωσιακό. Ο «μαλερικός» ήχος γίνεται σύμβολο που εμπλουτίζει ολόκληρο το έργο του. Μορφοποιεί με τις νότες του τον οραματιστή, ιδεαλιστή, ρομαντικό, ερωτικό, και τραγικό άνθρωπο που κρύβει μέσα του. Ένας ουράνιος προάγγελος του γερμανικού εξπρεσιονισμού και της Φροϋδικής ψυχανάλυσης που μεγαλουργεί σε μια εποχή με νέα καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως η Art Nouveau και συναναστρέφεται μορφές της τέχνης σαν τον Gustav Klimt [1862-1918], δημιουργό της περίφημης «τραγικής και θεϊκής» κατά τον Auguste Rodin [1840-1917] Ζωφόρου του Μπετόβεν, τον  Egon Schiele [1890-1918], τον Oskar Kokoschka [1886-1980].

Ο Mahler σωστά χαρακτηρίζει τη συμφωνία του σαν έναν «Κόσμο», γιατί βρίσκουν έκφραση όλα εκείνα τα στοιχεία που τον συνθέτουν και τον κάνουν  μοναδικό, ανεπανάληπτο, καθολικό.

Ο διάπλους του «ποταμού της θλίψης» δύσβατος, μέσα από τα κύματα της απελπισίας, από τα φρενιτιώδη εσωτερικά ξεσπάσματα. Το αντάμωμα με το Χάροντα τρομακτικό, προκαλεί δέος. Η αναζήτηση υπαρξιακών στηριγμάτων, η πάλη με το φόβο, το κυνήγι του άπιαστου, οδηγούν σε αδιέξοδο. Η ανάγκη για επίκληση, για προσευχή  καταλήγει σε Δοξαστικό Αίνο. 

Οι Φανφάρες των Χάλκινων Πνευστών ανυπέρβλητες. Το πένθιμο εμβατήριο της Μπάντας, άραγε, αναζητά κατά τη μακρά οδοιπορία του την έλευση του «Κυρίου του Θερισμού»; Οι Τρομπέτες, πέρα μακριά από τα βάθη, προαναγγέλλουν με το σάλπισμα την Ημέρα της Κρίσεως, εντείνουν το μυστήριο και το αφήνουν να πλανάται. Το μοναχικό Φλάουτο μέσα από ρίγη συγκίνησης φτάνει στην εξομολόγηση ενώ τα ασύγκριτα Έγχορδα του Ισραήλ, κομμάτια του Θεού, προσέρχονται παρηγορητικά με αναπεπταμένες τις φτερούγες στα ουράνια εντείνοντας τη συγκινησιακή φόρτιση. Ο ψίθυρος του Αναστάσιμου Ύμνου από τη μικτή Χορωδία της Λετονίας  συναρπάζει και τα σημαίνοντα σόλι των δύο εξαίρετων μονωδών, της υψιφώνου Juliane Banse και της μεσοφώνου Catherine Wyn-Rogers, με το «Μικρό άλικο Ρόδο», θα ανακαλύψουν το «Φωτάκι» που οδηγεί στη μακάρια ζωή. Ο Mahler αφουγκράζεται τη σιωπή, συντρίβεται, οραματιζόμενος τη φλόγα της Ανάστασης, λυτρώνεται ο ίδιος και λυτρώνει.
                               Ό,τι δημιουργήθηκε πρέπει να απέλθει.
                               Ό,τι απήλθε πρέπει να αναστηθεί.
                               Σταμάτα να τρέμεις.
                               Προετοιμάσου να ζήσεις.



Ο διαπρεπής Αρχιμουσικός Zubin Mehta, απόλυτος άρχων του πόντιουμ, λιτός, επιβλητικός, με ολύμπια γαλήνη  διηύθυνε εξαίσια. Στιγμές, στιγμές ανάμεσα στις παύσεις και τη σιωπή η μουσική γεννιόταν από την αρχή. Δεν ήταν μόνο μια θαυμάσια, συγκλονιστική ερμηνεία ήταν  αποκάλυψη, ήταν αναδημιουργία! 

Related Posts with Thumbnails