© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2012

Ο Νικόλαος της Δύσης και ο Βασίλειος της Ανατολής


Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Saint Nicholas tomb, crypt, Basilica di San Nicola, Bari, Italy
Ο Ιεράρχης Νικόλαος, που γιορτάζει στις 6 του Δεκέμβρη, είναι ο πιο λαοφιλής Άγιος της χριστιανοσύνης. Κλείνοντας το πρώτο εορταστικό τριήμερο του μήνα Δεκέμβρη η μέρα της μνήμης του, αυτόν που πολύ εύστοχα και χαρακτηριστικά ο λαός μας ονομάζει «Νικολοβάρβαρα», περικλείοντας σε μια λέξη τρεις μεγάλες γιορτές, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του ταπεινού επισκόπου των Μύρων της Λυκίας, είναι ο αντικαταστάτης του πανάρχαιου θεού Ποσειδώνα και ως εκ τούτου ο έφορος και κυρίαρχος των θαλασσών.

Μα και της στεριάς τοπάρχης είναι ο «διδάσκαλος» αυτός της «εγκρατείας», μια και η διασωστική του παρουσία για τους πιστούς είναι «και της γης και του πελάου». Αυτό το αποδεικνύουν οι χιλιάδες, κυριολεκτικά, εκκλησίες του, που υπάρχουν σε  Ανατολή και Δύση, οι οποίες μόνο αυτές της Παναγίας μπορούν να συναγωνιστούν σε αριθμό και πλούτο, αλλά και τα πολυάριθμα, επίσης, βαπτιστικά ονόματα, που δίνονται για να τον τιμήσουν.

Στη Δύση, μάλιστα, ο Άγιος Νικόλαος είναι ο Άγιος των δώρων και είναι για τον μεγάλο αυτό γεωγραφικό χώρο ό,τι για μας ο εκ Καισαρείας προερχόμενος Άγιος Βασίλειος. Η ιδιότητά του αυτή, εκτός από την προεόρτια των Χριστουγέννων ημέρα της γιορτής του, οφείλεται και σ’ ένα μεγάλο γεγονός, το οποίο συνδέεται με την μετακομιδή του λειψάνου του και την οριστική του μεταφορά και τοποθέτηση από την Ανατολή, στη Δύση.

Το 1087, λοιπόν, με την αφορμή της κατάληψης των Μύρων της Λυκίας, όπου ο αρχικός τάφος του Ιεράρχη, από τους Σελτζούκους Τούρκους, μια ομάδα εμπόρων από το Μπάρι της Ιταλίας πηγαίνει εκεί, θέλοντας, τάχα, να διασώσει το πολύτιμο σκήνωμα, ενώ στην ουσία επιθυμούσε να το αποκτήσει για τον τόπο της. Το πολύτιμο αυτό λείψανο, βλέπετε, δεν ετιμάτο από τους χριστιανούς μόνο, ορθόδοξους και καθολικούς, αλλά και από πολλούς μωαμεθανούς. Κάποιες φορές, μάλιστα, προσπάθησαν να το αποκτήσουν. Για παράδειγμα στα 807 ο Αχμέτ, Κυβερνήτης του περίφημου χαλίφη της Αραβίας Χαρούν Ελ Ρασήδ, αφού λεηλάτησε τη Ρόδο, πολεμώντας κατά του Βυζαντίου, κατευθύνθηκε με μερικά πλοία στον τόπο του τάφου του Αγίου, προσπαθώντας να κλέψει το λείψανο. Φοβερή θαλασσοταραχή, όμως, που αποδόθηκε σε θαύμα, τον εμπόδισε να πραγματώσει την επιθυμία του και έτσι γύρισε πίσω άπρακτος. Οι έμποροι, όμως, από το Μπάρι ξεγέλασαν τους λίγους μοναχούς, που ήταν οι φύλακες του τάφου και φόρτωσαν στο καράβι τους την επίσημη κλοπή τους. Κατευθυνόμενοι στην ιδιαίτερη πατρίδα τους σταματούσαν σε διάφορους τόπους, όχι μόνο για ανεφοδιασμό, αλλά και για επίδειξη. Στο μεγάλο ιταλικό λιμάνι έφτασαν στις αρχές Μαΐου του ίδιου χρόνου και από τότε εκεί βρίσκεται το σκήνωμα του θαυματουργού προστάτη του υγρού στοιχείου.

Μα η μετάβαση αυτή είχε και άλλες προεκτάσεις. Πάντοτε η Ανατολή είχε για τη Δύση ένα μυθικό χαρακτήρα και ήταν μια περιοχή με πλούτο και μύθο. Από αυτήν προέρχονταν τα μπαχαρικά και όχι μόνο και την κυριαρχία της αναζητούσαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις της περιοχής. Έτσι η μετοίκηση του λειψάνου του πολύκροτου Αγίου δεν στάθηκε μονάχα αφορμή για πλουτισμό της πόλης που το απόκτησε, αλλά συνδέθηκε και με την ανταλλαγή δώρων, για να τιμηθεί το κοσμοϊστορικό γεγονός. Από εκεί ξεκίνησαν όλα και κατάληξαν στην κοκκινοντυμένη μορφή, η οποία σήμερα συμβολίζει το πνεύμα των Χριστουγέννων.

Μα και το νησί μας, η Ζάκυνθος, προσαρμοσμένη την μεγαλύτερη περίοδο της ζωής της στο άρμα της Δύσης, δεν είναι άμοιρη αυτού του γεγονότος. Πηγαίνοντας το καράβι από τα Μύρα στο Μπάρι, σταμάτησε στο πολύβουο, τότε, λιμάνι της, την σκάλα αυτή του κόσμου, μια και δεν είχε ανοιχτεί η Διώρυγα της Κορίνθου, στις 10 του Μαγιού του 1087 και λέγεται πως το Λείψανο τού μεγάλου Δεσπότη προσκυνήθηκε από τους κατοίκους της. Θεσπίστηκε μάλιστα ειδική γιορτή γι’ αυτήν την ημέρα, την οποία ο Λεωνίδας Ζώης μας την παραδίδει σαν την αρχαιότερη της Ζακύνθου. Γράφτηκε και ειδική ακολουθία από τον ευπαίδευτο κληρικό Γεώργιο Ιωαννούλη, από το χωριό Γαϊτάνι, η οποία πρωτοτυπώθηκε το 1797 στο περίφημο τυπογραφείο του Νικολάου Γλυκή του εξ Ιωαννίνων της Βενετίας και από τότε επανακυκλοφόρησε αρκετές φορές σε νεότερες εκδόσεις, μόνη της ή σε τόμους με άλλες τοπικές ακολουθίες.

Η γιορτή αυτή, με την πάροδο του χρόνου, έλαβε ιδιαίτερη βαρύτητα και στην εξοχή κυρίως ξεπέρασε την άλλη της μνήμης του Ιεράρχη, στις 6 Δεκεμβρίου. Έτσι όχι μόνο τα περισσότερα χωριά, που έχουν αφιερωμένη την εκκλησία τους στο όνομά του γιορτάζουν πιο πανηγυρικά τον Μάη, αλλά παλιότερα και τα ονόματα γιόρταζαν αυτήν την ημέρα και μεγάλες λιτανείες γίνονταν στην ύπαιθρο. Χαρακτηριστικά δε ο λαός μας ονομάζει την ανοιξιάτικη και πάντα αναστάσιμη αυτή γιορτή «του Αγίου Νικολάου του Περαστού».

Με τον τρόπο αυτόν ο Επίσκοπος των Μύρων είναι ο Άγιος που συνδυάζεται και με τις δύο μεγαλύτερες γιορτές της χριστιανοσύνης: με τα Χριστούγεννα, λόγω της μνήμης του και με το Πάσχα, λόγω της ανακομιδής των λειψάνων του.
Related Posts with Thumbnails