© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 2010

Ο Ούγος Φώσκολος και το Φιλιόκβε

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Ugo Foscolo 1778-1827, 
έργο Francois-Xavier Fabre (1766-1837)
Παλιότερα όσοι αναφέρονταν στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ζακύνθου συνήθιζαν εύστοχα και σωστά να την ονομάζουν πατρίδα του Σολωμού, του Κάλβου και του Φώσκολου, εξαίροντας, έτσι, την λαμπρή ποιητική τριανδρία του Ιόνιου χώρου και αποδίδοντας τα πρέποντα στις τρεις κορυφαίες μορφές του. Ήταν οι εποχές όπου οι δημιουργοί του λόγου δεν χρειάζονταν επικίνδυνα επίθετα στέγασης των μετριοτήτων και όπου η τέχνη δεν είχε πατρίδα και εθνικότητα, αλλά ισορροπούσε παγκόσμια, όπως και οι Ζακύνθιοι νοιώθανε πολίτες του κόσμου, δίχως κοντόφθαλμα στεγανά και ανάγκη περιοριστικής ταυτότητας.
Αργότερα και παράλληλα με την εποχή της πτώσης - τίποτα δεν είναι τυχαίο - ο τελευταίος από τους πρωτοκορυφαίους και πρωτόκλητους σχεδόν ξεχάστηκε ανέστιος και από πολλούς, άστοχα και αβασάνιστα, αλλά και χάριν, προπάντων, της τρέχουσας επικαιρότητας και της αναγκαίας μίμησης, αντικαταστήθηκε από άλλους επώνυμους και κυρίως από τον Ξενόπουλο. Μα αυτό ήταν η μεγαλύτερη αδικία και η «εσχάτη πλάνη», η οποία αναμφίβολα απειλούσε την ιδιοσυγκρασία μας, ως «χείρων της πρώτης».
Μα φαίνεται πως το αίμα δεν γίνεται τόσο σύντομα νερό και πως μια ιδιαιτερότητα δεν μπορεί εύκολα να αφανιστεί, παρά τις πιέσεις και τις καταπιέσεις και την επιπόλαια ισοπεδωτική διάθεση, που διαθέτουν άφθονα οι καιροί μας. Γι’ αυτό και ο Ποιητής των «Τάφων» επανήλθε στην θέση του και στεγάστηκε στις καρδιές των συμπατριωτών του και πάλι, ξεπερνώντας την εγκατάλειψη του σεισμόπληκτου και ισορροπώντας την ζυγαριά, η οποία έπαψε πια να γέρνει.
Το όνομά του ακούγεται ξανά και μάλιστα συχνά, μαζί με τον μαθητή και τον μιμητή του και θυμίζει δογματικά πως και οι δύο, «ομοούσιοι και ομότιμοι σαφώς», από αυτόν εκπορεύονται, μια και το έργο του, δεν είναι ούτε «αρξόμενον», ούτε «παυσόμενον», αλλά «πυρ διαιρούμενον εις νομάς χαρισμάτων».
Αιτία γι’ αυτήν την οφειλόμενη παλιννόστηση και ο νεοσύστατος σύλλογος «Ούγος Φώσκολος», ο οποίος πρωταρχικό σκοπό του έχει να ξαναχτιστεί το μικρό σπιτάκι που τον άνδρωσε, στην ομώνυμη κεντρική οδό της πόλης μας, την κάποτε «κάτω Πλατεία Ρούγα», όπου και η συρρικνωμένη νεώτερη Οδηγήτρια με την εικόνα του Αγίου Φανουρίου, που η παράδοση θέλει να φωτίζει το ακοίμητο καντήλι της τις πρώτες του μελέτες και να στεγαστεί σ’ αυτό ο εμπνευστής των «Χαρίτων» και ό,τι έχει σχέση με τη ζωή και το έργο του.
Απόδειξη για την φερεγγυότητα και την σοβαρότητα αυτού του ελπιδοφόρου συλλόγου, που την στηρίζουν ακρογωνιαία οι μεγαλύτερες πνευματικές προσωπικότητες της σημερινής Ζακύνθου και όχι μόνο, αλλά και η αιώνια εφηβική αναζήτηση του ακαταπόνητου Νίκου Λαλώτη, η πρώτη του εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στον ιστορικό και ποιητικό Λόφο του Στράνη την Παρασκευή 27 Αυγούστου, στις 8 το βράδυ και ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες και τις μικρότητες, επανέφερε τον μικρό Νικολό της Ζακύνθου και τον παγκόσμιο Ούγο στην πολυπόθητη «μητρική του γη» και στα χώματα που τον γέννησαν και φιλοξένησαν τις πρώτες του μεγαλόπνοες ανησυχίες.
Στον συναισθηματικά φορτισμένο και πανελλήνια γνωστό και σεβαστό αυτό χώρο ο απαιτητικός επιστολογράφος του Ιακώβου Όρτις είχε έναν γνήσιο ποιητικό διάλογο με τον υμνητή του Σολωμό, όπου εκεί τον οδήγησαν συχνά τα βήματά του, αλλά και οι ποιητικές του ανησυχίες, όχι μόνο επειδή αυτό ήταν το θέμα του Καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεράσιμου Γ. Ζώρα, ο οποίος ήταν ένας από τους ομιλητές και τους συντελεστές της εκδήλωσης, αλλά και γιατί όλη η τέχνη είναι μια συνομιλία και μια αλληλοσυμπλήρωση. Έτσι παρότι «ο βίος βραχύς, η τέχνη [παραμένει] μακρά», όπως υπενθύμισε η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συγκριτικής Φιλολογίας του Α.Π.Θ., Φανή Κισκήρα - Καζαντζή και «ο μαγικός λόγος του Φώσκολου» αμετάφραστος αιωνίζει και συνδιαλέγεται με τις επόμενες γενιές, επίκαιρος και φρεσκοδιατηρημένος, μια και είναι δημιούργημα και επιστέγασμα μιας πολυτάραχης και πολύβουης εποχής, της εποχής του, όπως μας την γνώρισε εκείνο το καλοκαιριάτικο και πολλαπλά φωτεινό και ζεστό βράδυ ο ιόνια όμαιμός μας συγγραφέας Φίλιππος Δρακονταειδής.
Η συγκέντρωση εκείνη έκλεισε με την αγωνία επιστροφής του αναπαυμένου στον Τίμιο Σταυρό της Φλωρεντίας Ζακυνθινού στην πατρίδα που τον γέννησε, μέσα από χαρακτηριστικές του επιστολές, τις οποίες απέδωσε με το αστείρευτο ταλέντο της η συμπατριώτισσά μας ηθοποιός Τζένη Ρουσέα. Σημαντική, τέλος, ήταν και η συμμετοχή του συγγραφέα και μελετητή Διονύση Μουσμούτη, διευθυντή του περιοδικού «Ιστορία», ο οποίος συντόνισε την εκδήλωση και ενοποίησε τους συντελεστές της.
Η συμμετοχή του κόσμου ήταν κάτι περισσότερο από ικανοποιητική και η ουσιαστική του συμμετοχή απέδειξε πως το νησί μας μπορεί ακόμα να ελπίζει και να αναζητά την επαναφορά του στην θέση που του αρμόζει και την ποιότητα που του αξίζει.
Εκατοντάδες νεώτεροι Ζακύνθιοι, ξεπερνώντας το αιματοφόρο στίγμα του «Νεοζακύνθιου», οδήγησαν τα βήματά τους το εσπέρας εκείνο της προπαρασκευής στον ιερότερο χώρο του Τζάντε, γνώρισαν πως τα κανόνια της πολιορκημένης ελευθερίας του Μεσολογγίου είναι ομόβροντα με όλα τα άλλα, άσχετα εθνικότητας και δόγματος ή θρησκείας, συνομίλησαν με τον πολίτη όλου του κόσμου Ποιητή τους και έπαψαν να είναι δογματικά αιρετικοί, μη αρνούμενοι την καθολικά ορθόδοξη τριαδικότητα του υπερούσιου και μεστού ποιητικού λόγου.
Ο λαός μας λέει πως «η καλή μέρα, από την αυγή δείχνει». Η εκδήλωση στο γλυκοχάραμα της δημιουργίας του πολιτιστικού μας Συλλόγου «Ούγος Φώσκολος» υπόσχεται, ως εκ τούτου, μιαν άριστη συνέχεια. Έδωσε απαιτητικές εξετάσεις και βαθμολογήθηκε με άριστα.
Ευχής έργο είναι να πραγματοποιηθεί σύντομα και ο ουσιαστικός σκοπός του Σωματείου, ο οποίος είναι η επαναφορά στην ζωή μας του σπιτιού του μεγάλου Ποιητή και να το δούμε και πάλι υψωμένο στην θέση που τον στέγασε και σκέπασε μ’ ένα κεραμίδι τις απάτριδες παιδικές του ανησυχίες. Έτσι θα πάψει η αχαριστία και ο τόπος από υβριστικό πάρκιν υπόδουλων θα ξαναγίνει χώρος ικεσίας και ελπίδας ελεύθερα σκεπτόμενων και θα αποκαταστήσει τον πνεύμονα της πόλης και του νησιού, ο οποίος ουσιαστικά δεν υπάρχει, με κίνδυνο θανάτου.
Εκεί μπορεί να γίνονται και όλες οι εκδηλώσεις, που αφορούν τον Ποιητή, αλλά να δοθούν και αφορμές για συνέχιση.
Ο πολλαπλά πολύτιμος Διονύσης Ζήβας, ανάργυρα, όπως πάντα συνηθίζει, ετοίμασε το αρχιτεκτονικό σχέδιο, σεβόμενος την ιστορία και την παράδοσή μας. Πολλοί και αξιόλογοι συμπολίτες μας έχουν πλαισιώσει τον ομώνυμο του Δημιουργού σύλλογο, που σκοπό του έχει τον επαναπατρισμό του Ποιητή. Ο κόσμος που πλαισίωσε την πρώτη του εκδήλωση ήταν επαρκέστατος. Η ποιότητά της αναμφίβολη.
Μακάρι να βρεθεί αυτός που θα βάλει τον θεμέλιο λίθο. Αληθινά αξίζει την αγάπης μας και την στήριξή μας. Έτσι θα τεκμηριωθεί και θα σταθεροποιηθεί το ποιητικό μας τρισυπόστατο.
Η αίρεση ήταν και είναι αιτία θανάτου.
Η Ζάκυνθος πρέπει να εξακολουθεί να είναι η πατρίδα του Σολωμού, του Κάλβου και του Φώσκολου.
Όλα τα άλλα είναι συμβιβασμοί και υποχωρήσεις.
Related Posts with Thumbnails