© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 17 Ιουλίου 2012

Οι δύο Μαρίες και ο θρύλος των Μαριών

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ


Ένας πανάρχαιος, τοπικός θρύλος, ο οποίος βέβαια στερείται από κάθε ιστορική στήριξη, θέλει την μαθήτρια του Ιησού, την πολυσυζητημένη και συχνά παρεξηγημένη Μαρία τη Μαγδαληνή, να είναι αυτή, που πρώτη κήρυξε στη Ζάκυνθο τον Χριστιανισμό.

Ο μύθος λέει πως, πηγαίνοντας αυτή που ψηλάφησε τον αναστημένο Κύριο στη Ρώμη, με συνοδό της την άλλη Μαρία, αυτήν του Κλωπά, για να καταγγείλει την άδικη σταύρωση του Χριστού από τον Πόντιο Πιλάτο, ναυάγησε έξω από το νησί μας και ανέβηκε στη στεριά για να σωθεί. Έτσι μετέφερε στους κατοίκους του τόπου τη νέα θρησκεία.

Το ναυάγιο έγινε έξω από την Βρώμη, το επίνειο του χωριού Μαριές και σ’ ένα βράχο του οι κάτοικοι της περιοχής δείχνουν με ευλάβεια και υπερηφάνεια, μέχρι και τις μέρες μας, το αποτύπωμα πάνω στο βράχο από το πρώτο πάτημα της Ισαποστόλου στο νησί. Υπάρχει μάλιστα και η άποψη πως το χωριό Μαριές πήρε το όνομά του από εκείνο των δύο συνώνυμων ιερών γυναικών και ότι παλιότερα ονομαζόταν «Μαρίες», πριν ο τόνος του κατεβεί στη λήγουσα και πάρει την σημερινή του μορφή.

Με την τελευταία άποψη συμφωνεί και ο χαλκέντερος Λεωνίδας Χ. Ζώης, ο οποίος σε μια σημείωσή του, την οποία άφησε στα κατάλοιπά του και δημοσίευσε ο συνεχιστής του έργου του, Ντίνος Κονόμος, στο βιβλίο του «Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο», σημειώνει σχετικά: «Μαρίαις. Ούτω γράφει, και ορθώς τονίζει τας λέξεις του, ο συμβολαιογράφος ιερεύς Φίλ. Λίταρχος, τω 1551, το χωρίον τούτο. σ. 72».

Βέβαια αυτό δεν αποτελεί ιστορική απόδειξη, αλλά μάλλον καλλιεργεί την επιθυμία των εντοπίων, μια και όσοι γνωρίζουν από τις γραφές των ντόπιων νοδάρων και ιδιαίτερα των παλιότερων, ξέρουν καλά πως μόνο στην ορθογραφία τους και την γνώση των ελληνικών τους δεν μπορείς να δώσεις βάση.

Σημασία πάντως έχει πως η ιστορία αυτή, αληθινή ή ψεύτικη, έχει επικρατήσει στο νησί και ιδιαίτερα στην ορεινή του ζώνη και πως αυτό πιστεύεται από τους περισσότερους Ζακυνθινούς.

Στο όνομα της φημισμένης γυναίκας από τα Μάγδαλα είναι αφιερωμένη και η κεντρική εκκλησία του χωριού, η οποία πανηγυρίζει ετήσια την μνήμη της, στις 22 Ιουλίου, με ακολουθίες, λαμπρές τελετές, λιτανεία και μεγάλο λαϊκό πανηγύρι.

Χαρακτηριστικό αυτής της τοπικής γιορτής η εθιμική φιλοξενία όλων των ξένων πανηγυριστών, σε ανάμνηση, όπως οι ντόπιοι θέλουν, της ανάλογης που έγινε από τους προγόνους τους στις δύο ευαγγελίστριες για το νησί γυναίκες.

Η εφέστια εικόνα του ναού, η οποία βρίσκεται τοποθετημένη σε καλλιτεχνική, ξυλόγλυπτη και επιχρυσωμένη καθέδρα, σύμφωνα με την τοπική συνήθεια και είναι περίτεχνα ασημοντυμένη, παριστάνει, στην επτανησιακή του εκδοχή, το γνωστό «Μη μου Άπτου». Έτσι δεν μπορεί να επιβεβαιώσει το θρυλούμενο γεγονός. 

Αυτό το απεικονίζει μια άλλη, πολύ νεότερη, η οποία βρίσκεται στο πίσω μέρος της καθέδρας. Είναι έργο του ακούραστου και πολυτάλαντου Χρήστου Ρουσέα και απεικονίζει τις δύο Μαρίες, την Μαγδαληνή και του Κλωπά, την ώρα που αποβιβάζονται στη Ζάκυνθο. Είναι ολόσωμες, σε πρώτο πλάνο και πίσω τους υπάρχει ένα φανταστικό τοπίο της περιοχής.

Από τα έργα της εκκλησίας πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποια σημαντικά του ιερέως Πέτρου Βόσσου, όπως αυτό το οποίο παριστάνει τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο στην θύρα της Ωραίας Πύλης και έχει την υπογραφή: «1804. / χειρ πέτρου ιερέος βόσσου», καθώς και μιαν άλλη, που βρίσκεται στο στηθαίο του γυναικωνίτη και παρουσιάζει την λιτανεία της εικόνας στο χωριό [βλ. ανωτέρω την 1η φωτό].

Ο πίνακας αυτός είναι ελαιογραφία άγνωστου ζωγράφου, χρονολογημένος από τον Ντίνο Κονόμο στις αρχές του 19ου αιώνα. Εκτός από την καλλιτεχνική του αξία έχει και μεγάλη ιστορική και λαογραφική, μια και όλα τα πρόσωπα που εικονίζει είναι πραγματικά και φορούν τις κλασσικές ενδυμασίες της περιοχής.

Η πομπή της λιτανείας, που διασώζει, έχει φόρα προς τα αριστερά. Προηγείται ένας κάτοικος του χωριού, που κρατά μια σημαία λευκή, με κόκκινο μεγάλο, σε όλη την οθόνη, σταυρό. Ακολουθεί το καπίτουλο του ναού, ανάμεσα σε δύο τόρτσες. Δεξιά και αριστερά του υπάρχουν δύο σκολιαρούδια με αναμμένες λαμπάδες. Έπονται έξι ιερείς με μονόχρωμα, απλά φελόνια και η καθέδρα με την εικόνα της Αγίας, βασταζόμενη στους ώμους τεσσάρων χωρικών. Είναι η ίδια που ως σήμερα υπάρχει στην εκκλησία. Ακολουθούν οι άνδρες και στο τέλος εικονίζονται και μερικές γυναίκες. Μερικοί έχουν κοντά τους και τουφέκια, υπενθυμίζοντας το έθιμο των πυροβολισμών στα ζακυνθινά πανηγύρια και τις λιτανείες. Στην άκρη διακρίνεται μέρος του καμπαναριού και σαν φόντο υπάρχει τμήμα του χωριού, με την ιδιάζουσα αρχιτεκτονική των σπιτιών της ορεινής ζώνης. Χαρακτηριστικό είναι ένα ζευγάρι, το οποίο βρίσκεται στην δεξιά άκρη του έργου και έχοντας πισώπλατα τους θεατές, κοιτάζει την λιτανεία. Είναι πιθανόν να πρόκειται για τους δωρητές του πίνακα.

Τελευταία οι φιλότιμοι κάτοικοι του χωριού, που αγαπούν και τονίζουν την ιστορία και την παράδοσή τους, έχτισαν και δεύτερη εκκλησία, αφιερωμένη στην Μαρία του Κλωπά, τιμώντας έτσι και την δεύτερη φωτίστριά τους.

Την επόμενη Κυριακή γιορτάζουν και πάλι οι Μαριές και κάνουν το πανηγύρι τους. Ας πάμε μέχρι εκεί, αναζητώντας την γνησιότητα. Αληθινά την έχουμε ανάγκη.

Related Posts with Thumbnails