© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 13 Ιουνίου 2011

Ο πεζόδρομος και τ’ όνομά του

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την κεντρική οδό της πόλης μας. Λόγος και αντίλογος για το αν θα πρέπει να πεζοδρομηθεί ή όχι, για την ωφέλεια των καταστημάτων της και την ευκολία των πεζών και άλλα συναφή και εφήμερα.

Η θέση μας γι’ αυτό είναι αμετάκλητη: πεζόδρομος, για να μπορέσει ν’ αρχίσει ο τόπος μας να γίνεται ανθρώπινος, όχι για τους τουρίστες, όπως δουλοπρεπώς συνηθίζεται να λέγεται τελευταία, αλλά για μας τους ίδιους, τους μόνιμους κάτοικους, οι οποίοι, αν συνεχίσουμε να κινούμεθα στους ίδιους ρυθμούς, θα βγάλουμε ρόδες στις πατούσες μας, για να μπορέσουμε να προσαρμοστούμε στις νεώτερες συνθήκες και να επιβιώσουμε!

Μα σκοπός του σημερινού μας σημειώματος δεν είναι να προσθέσουμε τη φωνή μας μ’ αυτήν των σκεπτόμενων, αλλά να θυμίσουμε την παλιά και σωστή ονομασία της μητροπολιτικής αυτής οδού, όπως την πρόφεραν τα χείλη χιλιάδων πριν από εμάς ζακυνθινών και να προτείνουμε την επαναφορά της.

«Πλατεία Ρούγα», λοιπόν, έλεγαν οι πρόγονοί μας τον ιστορικό αυτό δρόμο, με τις ιστορικές Γκιόστρες, τις παραδοσιακές λοταρίες, το φημισμένο πανηγύρι της Ανάληψης, με την κατάργηση των κοινωνικών τάξεων και διακρίσεων, το σεργιάνι της Κυριακής, την πλούσια εμπορική κίνηση και τόσα άλλα, που ο χρόνος τα έσβησε κι εμείς τα ξεχάσαμε, κρύβοντας την καταγωγή και την ταυτότητά μας και υιοθετώντας αλλότριες συνήθειες και εισαγόμενους τρόπους ζωής και καθημερινότητας.

Ο πολύτιμος Λεωνίδας Ζώης στο μοναδικό «Λεξικόν» του μας πληροφορεί πως η ονομασία αυτή υπήρχε το 1527 και πως πολύ αργότερα της δόθηκε το όνομα «Ανεξαρτησίας» στην αρχή και αργότερα «Αλεξάνδρου Ρώμα», όπως και σήμερα. Την προσδιορίζει από το «Γιοφύρι» (άλλη ονομασία, που ξεχάστηκε) ως το πλάτωμα των Αγίων Σαράντων και σημειώνει πως κι από τις δύο μεριές («ένθεν και ένθεν», κατά την γλώσσα της εποχής) υπήρχαν στοές και «πολλά μέγαρα». Δική του είναι και η διάσωση της ονομασίας της «Strata Larga», όπως συνέβαινε και στην Κέρκυρα, αλλά και το Ηράκλειο της Κρήτης, την εποχή της Βενετικής περιόδου των νησιών.

Αυτή είναι και η ιδιομορφία του νησιού μας. Η οικειοποίηση δηλαδή και η προσαρμογή στα ίδια πολλών λέξεων και εκφράσεων, η οποία πλουτίζει το ντόπιο λεξιλόγιο και υπογραμμίζει την ευφυΐα του λαού της ιδιαίτερης πατρίδας μας και την ευκολία της προσαρμογής του. Η «Strada Larga» έγινε ποιητικά «Πλατεία Ρούγα» και μια καθαρά ξένη ονομασία εξελληνίστηκε ή πιο σωστά ζακυνθινοποιήθηκε.

Οι μη Ζακύνθιοι, βέβαια, ή πιο σωστά οι μη επτανήσιοι δεν μπορούν να τα καταλάβουν όλα αυτά. Χαρακτηριστικά αναφέρω κάποιον μεγάλο και σημαντικό ερευνητή, με σημαντικό έργο και σπουδαία αναμφίβολα προσφορά, ο οποίος αναφερόμενος σε κείμενό του στην Γκιόστρα της Ζακύνθου, η οποία, ως γνωστόν, διεξαγόταν στον χώρο που μας απασχολεί και συγκεκριμένα μεταξύ των προσεισμικών εκκλησιών της Αναλήψεως και της Ευαγγελίστριας, αναζητά … κεντρική πλατεία για την διεξαγωγή της και προτείνει διάφορα άσχετα με την ιστορία της σημεία της πόλης μας.

Μ’ αυτό δεν είναι αιτία για την αλλαγή της νοοτροπίας και της έκφρασής μας. Αν τα γκαρσόνια μας είναι κακώς αναγκασμένα να λένε τη «ρούκα», «ρόκα», για να τους καταλαβαίνουν οι τουρίστες (η ονομασία του φυτού προέρχεται από την ιταλική λέξη «ruca», ενώ η ομόηχη λέξη «ρόκα», από την «rocca», που χρησιμεύει για γνέσιμο), δεν είναι ανάγκη να μετονομάζουμε και τους δρόμους μας για ν’ αρέσουμε και να γινόμαστε κατανοητοί. Αυτοί, κατά το τραγούδι του Λοΐζου, έχουν «την δική του ιστορία» και είναι έγκλημα να τους την αλλάζουμε. Είναι ένα κομμάτι της παράδοσής μας και του πολιτισμού μας, μια αναγραφή ανεξίτηλη της ταυτότητάς μας κι έτσι πρέπει να τους παραδώσουμε και στις επόμενες γενιές, όπως τους παραλάβαμε από τους προγενέστερους.

Γνωρίζω, βέβαια, πως είναι δύσκολο να τοποθετηθούν πινακίδες με την παλιά αυτή ονομασία, η οποία δεν απονέμει τιμή και αιώνια μνήμη σε κάποιο επιφανές, κατά την άποψη κάποιων, πρόσωπο, που στιγμάτισε την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας, αλλά διατηρεί την ιστορική μνήμη. Όμως η επεξηγηματική, δεύτερη, μέσα σε παρένθεση υπενθύμιση είναι μια σωστή λύση και αποτελεί την χρυσή τομή, η οποία πάντα ευδοκιμούσε στο νησί μας και είναι και ο κυριότερος τρόπος της έκφρασής του.

Σαν ήμουν μικρός, παρότι μετασεισμικός, θα με κορόιδευαν οι φίλοι και οι συμμαθητές μου, αν τους έλεγα πως πάω να κάνω το θέλημα της νόνας μου στην «Αλεξάνδρου Ρώμα» ή σαν τους έκλεινα ραντεβού σε αυτήν. Σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Λίγοι θα σε καταλάβουν αν πεις «Πλατεία Ρούγα» και πολλοί πιο λίγοι θα το δεχτούν.

Όμως αυτή η ονομασία είναι η ανάγκη της ύπαρξής μας. Ταιριάζει σε πεζόδρομο ή πιο σωστά σε δρόμο ανθρώπινο και όχι σε βομβαρδισμένη οδό, με μπετόν μπαλώματα και λευκοπλάστη ασφάλτου πάνω σε πλάκες! Θυμίζει ανθρωπιά και όχι κίνδυνο πτώσης σε λούμπα ή απάνθρωπους νυχτερινούς θορύβους, όταν οι ήχοι από τα διερχόμενα αυτοκίνητα θυμίζουν διάβαση σε βομβαρδισμένο τοπίο.

Μακάρι αυτοί που θα αναλάβουν το σωστικό τόλμημα της πεζοδρόμησης της καρδιάς της πόλης μας να την ονομάσουν και σωστά.

Σίγουρα θα επιτελέσουν ιστορική πράξη.
Related Posts with Thumbnails