© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011

Εικαστικές επεμβάσεις

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί στ’ αλήθεια το τι είναι πολιτισμός. Κι αυτό επειδή τώρα τελευταία και συγκεκριμένα από την πολυσυζητημένη εποχή της Μεταπολίτευσης και μετά, τότε που οι Ασκοί του Αιόλου ελευθέρωσαν αρκετές δόσεις λαϊκισμού, ίσως φαινομενικά απαραίτητες μετά από τόση καταπίεση, και η «κουτσή Μαρία» -στην κυριολεξία- μπορεί να «δημιουργήσει» και μάλιστα στον τόπο της απαιδείας, όπου επιπλέουν οι φελλοί, της δίνεται συχνά προτεραιότητα και έπαθλα επιζήμια.

Έτσι, λοιπόν, ο κάθε αδαής, αλλά φιλόδοξος, που στο πίσω μέρος του μυαλού του είχε ν’ ασφαλτοστρώσει -μέσω της «πολιτιστικής του προσφοράς»- την αυλή και την μπασία του, όταν ο μπρος από το σπίτι του κεντρικός δρόμος συνέχιζε να παραμένει με λούμπες και κακοτεχνίες ή να διορίσει την κόρη του, το γιό του, τ’ ανίψια του και τα φιοτσίδια του, όταν άλλα παιδιά με λαμπρές σπουδές έκαναν, για να επιβιώσουν, τα γκαρσόνια ή έπλεναν πιάτα, δημιουργούσε ένα σύλλογο, γινόταν πρόεδρος ή μέλος του διοικητικού του συμβουλίου και αγιοποιώντας την μετριότητα, την οποία η εξουσία, σαν άφοβη, προωθούσε, όχι μόνο πίστευε πως προσφέρει στον χώρο της τέχνης, αλλά και το διακήρυττε, κόβοντας τα πάντα στα μέτρα του και κατεβάζοντας τον από την φύση του τοποθετημένο ψηλά πήχη, τόσο χαμηλά, ώστε να μπορούσε και ο ίδιος να τον διαβεί, σε βάρος μεγάλων προπονημένων και πρωταθλητών.

Με τον τρόπο αυτό καταντήσαμε τόπος απολίτιστων, άτεχνων και κομπιναδόρων.

Ο Gustave Le Bon φαίνεται να είναι απόλυτα κάθετος σ’ αυτό το θέμα και στο πολυδιαβασμένο βιβλίο του «Ψυχολογία των Μαζών», σημειώνει ενδεικτικά: «Οι πολιτισμοί, μέχρι σήμερα, δημιουργήθηκαν και διευθύνθηκαν από μία μικρή πνευματική αριστοκρατία, ποτέ από τις μάζες. Αυτές οι τελευταίες δεν έχουν δύναμη παρά να καταστρέφουν. Η κυριαρχία τους αντιπροσωπεύει πάντα μια φάση αταξίας. Ένας πολιτισμός περιλαμβάνει σταθερούς κανόνες, μια πειθαρχία, το πέρασμα από το ενστικτώδες στο ορθολογικό, την πρόβλεψη για το μέλλον, ένα υψηλό επίπεδο μόρφωσης, καταστάσεις τελείως απρόσιτες στις μάζες, που έχουν εγκαταλειφθεί στον εαυτό τους».

Σ’ ένα, λοιπόν, «πολιτιστικό Καλοκαίρι», που πολλά από τα τεκταινόμενα έχουν κιόλας ξεχαστεί και πεθάνει πριν καν τελειώσουν, καιρός είναι, τώρα που φθινοπώριασε, ν’ αναλογιστούμε τι σημαντικό έγινε το στο παρελθόν οδηγούμενο θέρος του νησιού μας και να δούμε το πόσο αυτό επηρέασε ή έστω μπορεί να επηρεάσει τον πολιτισμό μας. Εδώ επιτρέψτε μου να είμαι κι εγώ σαν τον γάλλο διανοητή κάθετος και να πω πως αυτό είναι μόνο η δημιουργία.

Έτσι, για να μην πολυλογούμε, μια και ο φιλόξενος χώρος της εφημερίδας τελειώνει, γυρνώντας πίσω την μνήμη μου στο εντελώς πρόσφατο, πολιτιστικό παρελθόν μας, ελάχιστα έχω να θυμηθώ. Ανάμεσα σ’ αυτά και η έκθεση του Χρήστου Μπάρλου στο Barrage, που με τίτλο «Επεμβάσεις», έδωσε διέξοδο στον έτσι κι αλλιώς υγρά ζεστό Αύγουστό μας και σ’ εποχή εφησυχασμού και αδράνειας, τότε που αμέριμνοι γιορτάζαμε τον Δεκαπενταύγουστο, την καλοκαιριάτικη γιορτή του Αγίου μας και τα πολυθαύμαστα «μπάνια του λαού», πρότεινε την πέτρα και τ’ άλλα γήινα υλικά σαν βάση δημιουργίας και χάρισε στην καθημερινότητα μια υπόσχεση αφθαρσίας.

Θέλω να πιστεύω πως τα έργα που εκτέθηκαν του Μπάρλου δεν ήταν μια επέμβαση στη φύση, αλλά η επέμβαση της φύσης. Γλυπτά από μόνα τους του υγρού στοιχείου, σίδερα ξεχασμένα, αλλά ομιλούντα, ξύλα αντιστεκόμενα στη φθορά και άλλα λησμονημένα παραπλήσια, τόνισαν την μορφή τους με την ευαίσθητη ματιά του δημιουργού και από τις παραλίες και τα ερείπια μεταφέρθηκαν σε γλυπτοθήκες, διεκδικώντας την δική τους χαμηλόφωνη, ουσιαστική επέμβαση, σε μιαν εποχή άναρχης φλυαρίας.

Επισκεπτόμενος την έκθεση, άκουγα συνεχώς στ’ αυτιά μου και εντελώς αυθόρμητα έναν αγαπημένο μου στίχο από την γεμάτη ελληνική χαρμολύπη υμνολογία του Τριωδίου της Μεγάλης Τετάρτης: «Της πίστεως εν πέτρα με στερεώσας, επλάτυνας το στόμα επ’ εχθρούς μου…». Κι επειδή η μεγάλη ποίηση, όπως και η γνήσια τέχνη δεν χωρούν αναλύσεις κι ερμηνείες, αφήνω αυτό το διαμαντάκι του νεοελληνικού λόγου να λειτουργήσει αυτόνομο και να σας μιλήσει. Σας τονίζω μόνο εκείνο το «επλάτυνας» και το «επ’ εχθρούς μου» και σας προκαλώ να το κατανοήσετε. Αυτό έκαναν εξάλλου και τα έργα του καλλιτέχνη, τα οποία απομάκρυναν τους εναντίους.

Αυτό είναι η αληθινή δημιουργία: σταθεροποίηση και άμυνα. Στην δουλειά του Χρήστου Μπάρλου υπάρχουν και τα δύο αυτά στοιχεία.

Συμφωνώ με την φίλη Κατερίνα Δεμέτη, που χαρακτηριστικά εντοπίζει πως τα έργα του δημιουργού έχουν δύναμη και ότι, όπως παρατηρεί στο κείμενό της, που συνόδευε το έντυπο της έκθεσης, «παρ’ όλο το μικρό μέγεθός τους είναι στέρεα σχεδόν μνημειακά». Η ίδια μάλιστα επεξηγεί την άποψή της, τονίζοντας πως αυτό συμβαίνει γιατί ο καλλιτέχνης «αντιμετωπίζει τις εικόνες που βλέπει σαν μια δύναμη που την μεταχειρίζεσαι, όχι απλά σαν κάτι όμορφο που το κοιτάζεις».

Ας κρατήσουμε αυτή τη δύναμη. Ο επερχόμενος χειμώνας προβλέπεται πολλαπλά δριμύς. Οι επεμβάσεις στην πέτρα μπορεί να μας σώσουν.
Related Posts with Thumbnails