ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
«Πόσο γενναιόδωρος και αγαθός είναι μερικές φορές ο Θεός, εναποθέτοντας, ή καλύτερα συσσωρεύοντας, σ’ ένα μόνο άτομο τα αμύθητα πλούτη και τους θησαυρούς της μεγάλης Του χάρης». Με αυτά τα λόγια αρχίζει ο Τζόρτζιο Βαζάρι το 1568 τη βιογραφία του Ραφαήλ. Με αυτή τη φράση θα θέλαμε να αρχίσουμε κι εμείς μιλώντας για τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, τον αγαπημένο των Θεών, των Μουσών και των ανθρώπων που γεννήθηκε στο Ζάλτσμπουργκ της Αυστρίας στις 27 Ιανουαρίου του 1756. Διακόσια πενήντα έξι χρόνια αργότερα, στις 27 Ιανουαρίου του 2012, ημέρα των γενεθλίων του, παρακολουθήσαμε τη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, «Αγγίζοντας το Άυλο. Κύκλος «Μότσαρτ +1», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου.
Και οι τρεις συνθέσεις του Μότσαρτ που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα έχουν κοινό χαρακτηριστικό την ομορφιά, τον πλούτο των ιδεών και των ηχοχρωμάτων, στοιχεία αξεπέραστα στην ιστορία της Μουσικής. Την εντυπωσιακή μικρή Εισαγωγή στο Ορατόριο, «Η Απελευθέρωση της Βαιτυλούα» Κ.118 (74C), που ακούσαμε για πρώτη φορά, συνέθεσε ο Μότσαρτ στα δεκαπέντε του χρόνια σε λιμπρέτο του Ιταλού ποιητή Πιέτρο Μεταστάζιο. Τα Ορατόριο, ήταν παραγγελία του Ισπανού πρίγκιπα της Αραγονίας, Δον Τζουζέπε Χιμένεθ και όπως μαθαίνουμε από το καλαίσθητο και ιδιαίτερα επιμελημένο πρόγραμμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών το έργο αυτό δεν παρουσιάστηκε στο κοινό όσο ζούσε ο Συνθέτης.
Η δεύτερη Σύνθεση του προγράμματος ήταν το «Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ. 16 σε ρε μείζονα Κ.451», το οποίο ολοκλήρωσε ο νεαρός συνθέτης στις 22 Μαρτίου του 1784 και εννέα ημέρες αργότερα, στις 31 Μαρτίου, το ερμήνευσε ο ίδιος στο πιάνο. Στη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών ο πολυβραβευμένος πιανίστας Χέρμπερτ Σουχ, «εν αρμονία» με την Ορχήστρα, ξεχώρισε για τη δεξιοτεχνία και την ευφάνταστη ερμηνεία των σολιστικών μερών. Τα κοντσέρτα για πιάνο του Μότσαρτ είναι 27. Το πρώτο το έγραψε στα έντεκα χρόνια του, το τελευταίο το ολοκλήρωσε το Γενάρη του 1791. Και, τι αδικία, λίγο πριν το τέλος του χρόνου, στις 5 Δεκεμβρίου, φεύγει ο ίδιος για πάντα από τη ζωή.
Επειδή ο παράλογος χαμός του σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου δεν άφησε ασυγκίνητο το Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, αφιέρωσε στη μνήμη του το έργο του Ούγγρου συνθέτη Γκιόργκι Λίγκετι [1923-2006] «Ατμόσφαιρες». Ο συμβολισμός του απέραντου φωτός και της ομίχλης του αδικοχαμένου σκηνοθέτη πόσο ταίριασε με την ανάδυση προς τον ανοιχτό ορίζοντα του απείρου της μουσικής γραφής του Λίγκετι! Εύστοχη αφιέρωση, εξαιρετική ερμηνεία από την Ορχήστρα αλλά και εκπληκτικό το «πέρασμα» του αρχιμουσικού στον Μότσαρτ!
Το 1788 σε μια κορυφαία στιγμή έμπνευσης, ο Μότσαρτ, συμπληρώνει τις συνθέσεις Μουσικής Δωματίου και μέσα σε λιγότερο από σαράντα ημέρες ολοκληρώνει την αριστουργηματική, Συμφωνική «Αγία Τριάδα» του, «Αρ. 39, KV 543», «Αρ. 40, KV 550» και «Αρ. 41, KV 551, του Διός». Σ’ αυτό το διάστημα χάνει την κόρη του Θηρεσία και δίδεται η πρεμιέρα της Όπεράς του, «Ντον Τζοβάνι». Τη χρονιά αυτή πεθαίνει ο Κ. Φ. Ε. Μπαχ και ο Γιόζεφ Χάυντν συνθέτει τη « Συμφωνία της Οξφόρδης». Ο Γκαίτε γράφει τον «Έγκμοντ» και ο Καντ την «Κριτική του Πρακτικού Λόγου». Είναι εντυπωσιακή η αποφασιστικότητα και η ειλικρίνεια της επίπονης εργασίας του Μότσαρτ καθώς προσπαθεί να αποδώσει την ομορφιά και το ήθος του Δημιουργού.
Παρασυρμένοι από τη δημιουργική φαντασία και δεξιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή και Μαέστρου της Ορχήστρας, Βασίλη Χριστόπουλου, αγγίζουμε κι εμείς το «Άυλο» μέσα από τη Συμφωνία Αρ. 40, καθώς ο Αρχιμουσικός με μέθοδο σωκρατική αποσπά τις νότες που με τόση ευαισθησία του προσφέρουν οι Μουσικοί από κάθε οικογένεια οργάνων και γεμίζει το χώρο με την αβρότητα των ήχων του Μότσαρτ και με τα χρώματα τα φορτισμένα με τη βαρύτητα των εννοιών από το πάνθεον του Ραφαήλ [1483-1520] από το Ουρμπίνο. Μέσα από το σκοτάδι η ακτίνα του Φωτός, μέσα από το χάος η Δημιουργία. Τίποτα δεν είναι αδύνατο για τον Μότσαρτ, ούτε για τον Ραφαήλ. Η αρμονία του πνεύματος, η πραότητα, η χάρη, η μελωδική καθαρότητα, η διαύγεια είναι απόλυτες «αξίες» στο έργο τους. Δυο θνητοί Θεοί της Τέχνης. Ο ένας των άυλων ήχων, ο άλλος της μαγικής παλέτας και οι δυο συναντώνται στο χρώμα στην κίνηση! Θεέ μου τι συνταίριασμα! Εκτοξεύουν την τέχνη τους στους ουρανούς και ευλογημένη, την επαναφέρουν στη γη, κληρονομιά για την ανθρωπότητα. Δυο άνδρες αθάνατοι, ταξιδεύουν μέσα από το μεγαλείο της τέχνης τους στην αιωνιότητα. Μόνο που ο ένας έζησε σαν πρίγκιπας το «Χρυσό Αιώνα» της Ζωγραφικής, ενώ ο άλλος αγωνιζόταν ως την τελευταία του πνοή για την επιβίωση, το «Χρυσό Αιώνα» της Μουσικής. Κι ήταν κι οι δυο αγαπημένοι των Θεών! Ο Συνθέτης έσβησε στα 35 του χρόνια, ο Ζωγράφος στα 37, είχε προηγηθεί ο γλυκύς Ιησούς στα 33!