© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Σάββατο 26 Μαΐου 2018

π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΙΕΡΑΡΧΟΥ, ΤΟΥ ΠΕΡΓΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ


«Τώρα καταπαύσαμε ἀπὸ “πάντων τῶν ἔργων” μας. Καὶ τρέξαμε σὲ Σένα»1

«Ἐκεῖ (ποὺ) συναυλίζεται ταῖς Μύσταις Του» Ἐκεῖνος, πορεύεται πιὰ ἡ ἡδύμολπος ἀηδὼν τοῦ Φαναρίου, ὁ ποιητής Του, ὁ εὐγενὴς καὶ φιλόκαλος Ἀρχιερεὺς τῆς Πέργης τῆς Παμφυλίας ὁ Ποιμενάρχης καὶ Πατέρας, ὁ ἀπὸ Μεγάλων Ἀρχιδιακόνων σεμνὸς καὶ σεπτὸς Ἱεράρχης Εὐαγγελος Γαλάνης, ὁ ἐκ γένους ἱερατικοῦ προερχόμενος καὶ τὸ γένος αὐτὸ γαλουχήσας, τιμήσας καὶ φωτίσας.

Ἀναχωρεῖ, εἶναι ἀλήθεια, σὲ μέρες χαρμολυπικές, ἀλλὰ τόσο εὐφρόσυνες. Ἐκοιμήθη στὸ σύνορο τῶν ἑορτῶν τοῦ Μ. Κωνσταντίνου μὲ τὸν Μάρτυρα Βασιλίσκο, ἐκηδεύθη δὲ τὴν ἡμέρα τῆς Ἀποδόσεως τῆς ἑορτῆς τῆς Ἀναλήψεως, ποὺ ἐπίσης συνορεύει μὲ τὴν ἱ. Πανήγυρι τῶν Κεκοιμημένων, τὸ Ψυχοσάββατο, ἀλλὰ καὶ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὴν Ἁγία Πεντηκοστή, ἡμέρα ποὺ πανηγυρίζει ὁ μέγιστος ναὸς τῆς Θεοῦ Σοφίας, ἡ γνωστή μας Ἁγια-Σοφιά, ποὺ ταξιδεύει μέσα στοὺς αἰῶνες μέ τόσους θρύλους, μνῆμες καὶ ἅγιες μελωδίες νὰ ταξιδεύουν μὲ τὴν ἱστορία. Καὶ ἐτάφη στὴ «γῆ τῶν πατέρων του, γῆ τῶν αἰώνων, [στὸ] ἱερὸ χωνευτήριο τῶν ὀστῶν [τους]». Στὴ γῆ ποὺ ὑπῆρξε «ἡ πρώτη φίλη [του]».

Μὲ συγκίνηση τὸν ἀποχαιρετήσαμε οἱ ἐκεῖ καὶ οἱ ἐδῶ. Οἱ ἐγγὺς δηλαδή καὶ οἱ μακράν, ποὺ ὡστόσο ὁ νοῦς καὶ ἡ ψυχή μας ἦταν σιμὰ στὸ ἱερό του σκήνωμα, ποὺ ἔκειτο «ἄπνουν», στὸ κέντρο τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, γιὰ νὰ γραφεῖ ἐκεῖ ὁ ἐπίλογος τῆς ἱεροπρεποῦς πορείας ποὺ ἄρχισε τὸ 1953 καὶ περατώθηκε τὸ μεσημερι τῆς 25ης Μαΐου τοῦ σωτηρίου ἔτους 2018. Μακρὰ πορεία στηριγμένη σὲ τρεῖς βακτηρίες/ἄξονες: Στὸ Φανάρι, τὴ Ρωμηοσύνη καὶ τὴν Πόλη. Κι ὕστερα, ὅταν στὸ ἱερὸ Κοιμητήριο τῆς Θείας τοῦ Κυρίου Μεταμορφώσεως στὸ Σισλῆ «κατετέθη ἐν τάφῳ» τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἀειμνήστου Ἀρχιερέως στὸ νοῦ μας φτερούγισε ἡ ἀείφωτη φράση του: «Γλυκὸ κατευόδιο, ποὺ μᾶς στέλνει στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Θεοῦ». Ἐκεῖ ποὺ εὐχόμαστε νὰ μεταβεῖ καὶ νὰ συνεχίσει νὰ εὔχεται καὶ νὰ εὐλογεῖ.

π. κ. ν. κ. Παρασκευὴ, 25 Μαΐου 2018
-----------------------------------------------


1. Τὰ παραθέματα εἶναι ἀπὸ τὸ βιβλίο του, «Ἐκ Φαναρίου... Α΄», Ἀθῆναι 1968

Παρασκευή 25 Μαΐου 2018

ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ ΓΑΜΟΥ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Διάλεξη της ΔΙΟΝΥΣΙΑΣ ΜΟΥΣΟΥΡΑ 
Μελβούρνη, 20 Μαΐου 2018


Αξιότιμε κ. Μιχαλόπουλε, Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδας στην Μελβούρνη,
 κ. Ζούγρα, Πρόεδρε της Ομοσπονδίας Επτανήσων, 
κύριοι Πρόεδροι, ΔΣ  και μέλη των Επτανήσιων Οργανισμών, 
Κυρίες και Κύριοι.

Για την σημερινή Επέτειο, είχαμε ήδη την ευκαιρία να ακούσουμε.
Γιορτάζουμε, την επίσημη ένταξη των Επτανήσων στην Ελλάδα στις 21 Μαΐου του 1864, όπου στο Κάστρο της Κέρκυρας υψώνεται η Ελληνική Σημαία!
Το θέμα για το οποίο θα μιλήσουμε σήμερα,  Ήθη κι Έθιμα Γάμου στα Επτάνησα, μεγάλο θέμα, που είναι δύσκολο να καλυφτεί πλήρως, στα στενά χρονικά περιθώρια, μιας τέτοιας ομιλίας! Έτσι λοιπόν, θα γίνει μια  αναφορά στα «κοινά» έθιμα για το γάμο σε όλα τα Επτάνησα και θα ακολουθήσει μικρή αναφορά για κάθε νησί χωριστά.
Με τον όρο ήθη κι έθιμα, στην ουσία ανοίγουμε το κουτί της Πανδώρας! Ο όρος φοβερά ευρύς και τα ήθη, έθιμα ή αλλιώς συνήθειες για να το πούμε πιο απλά, διαφέρουν από νησί σε νησί, από πόλεις σε χωριά, από χωριό σε χωριό και τολμώ να πω, ότι ακόμα και μέσα στο ίδιο χωριό άλλες συνήθειες είχαν οι Πανωμερίτες κι άλλες οι Κατωμερίτες, αφού παλιά, υπήρχαν και αυτοί οι διαχωρισμοί, με δυο εκκλησίες στο ίδιο χωριό κι ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων και δύο Σχολεία!

Κοινό σημείο όλων των Νησιών, το Προξενιό! Γάμοι από «αγάπη» σχεδόν ανύπαρκτοι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η οικογένεια του γαμπρού επέλεγε την οικογένεια με την οποία ήθελε να συμπεθερέψει κι έστελνε προξενιό.

Προξενητής ήταν συνήθως, συγγενής της οικογένειας ή στενός φίλος, αλλά πάντα άτομο σεβαστό και με καλό όνομα, ώστε να είναι αποδεκτό. Πολλές φορές ήταν δύο ή και τρεις οι προξενητάδες. Στα περισσότερα νησιά, ο προξενητής/προξενήτρα, έπρεπε να φορέσει μια κάλτσα ανάποδα ή το δαχτυλίδι στο αριστερό χέρι αν το φορούσε στο δεξί, να μπει μέσα με το δεξί πόδι και φεύγοντας να βγει από την πόρτα που μπήκε ώστε να «στρέξει» δηλαδή να πετύχει το προξενιό.

Αν οι γονείς της υποψήφιας, ενέκριναν και την οικογένεια και τον γαμπρό, δέχονταν κατ’ ευθείαν, αν όχι, ζητούσαν…κάποιο χρόνο για να το σκεφτούν, αυτό συνήθως σήμαινε άρνηση. Εκτός κι αν δεν ήταν από το ίδιο ή κοντινό χωριό κι αγνοούσαν την οικογένεια του, οπότε ο χρόνος που ζητούσαν, δικαιολογημένος, ώστε να πάρουν πληροφορίες για την οικογένεια και για τον γαμπρό.

Σε πολύ λίγες περιπτώσεις ζητούσαν τη γνώμη της κοπέλας, η οποία δεν τολμούσε να αρνηθεί έτσι κι αλλιώς. Αν η απάντηση ήταν θετική, τότε κανόνιζαν μέσω του προξενητή να επισκεφτούν οι γονείς του γαμπρού επίσημα τους γονείς της νύφης, να την ζητήσουν και να «κλείσουν» ή να «δέσουν» το γάμο ή να «δώσουν» λόγο! Με το λόγο, συζητούσαν και το θέμα της προίκας,  όπου γινόταν οι διαπραγματεύσεις, τι ζητάει ο πεθερός για το γιο του τι προσφέρει ο πατέρας της νύφης. Υπήρχαν και περιπτώσεις, όμως, που ενώ όλα πήγαιναν καλά, δεν τα βρίσκαν στην προίκα κι ο γάμος πήγαινε αμόντε! Οι διαπραγματεύσεις γίνονταν, όχι μόνο στην συνολική αξία της προίκας, αλλά και στο είδος, π.χ. ρευστό χρήμα, σπίτι, κτηματική περιουσία;

Αφού συμφωνούσαν για την προίκα τελικά, ετοίμαζαν το «σκαρτσοφόλι» ή «ομόλογο» ή «προικοσύμφωνο», όπου κατέγραφαν λεπτομερώς όχι μόνο την προίκα αλλά και τα προικιά που θα έπαιρνε η νύφη, μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια!

Το σκαρτσοφόλι, άρχιζε πάντα *** Εις το όνομα του Πατρός του Υιού και του Α. Πνεύματος, του Α. Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου και όλων των Αγίων. Μέσα εκεί έγραφαν λεπτομερώς  την προίκα, αλλά και τα ρούχα της νύφης, μέχρι και εσώρουχα, όπως, ντουμάνες, βυζοθήκες, κότολα κ.λπ. σερβίτσια, κατσαρόλες τηγάνι ασπρόρουχα κουβέρτες ακόμα και τρόφιμα, τόσες οκάδες φασόλια, φακές κλπ.  Το ευτυχές γεγονός, γινόταν γνωστό στο χωριό με τις καμπάνες να χτυπούν χαρμόσυνα και με σμπάρα από τον πατέρα της νύφης! Αυτό ήταν «τα ακούσματα».

Ακολουθούσαν τα «μπασίματα», όπου πήγαινε κι ο γαμπρός  με την οικογένεια του με γλυκά και κουφέτα, να γνωριστούν οι συμπέθεροι αλλά και το ζευγάρι αφού ήταν πια λογοδοσμένοι και της φορούσε δαχτυλίδι! Από κει και μετά, άνοιγε το σπίτι της νύφης και δέχονταν επισκέψεις για τα συχαριάσματα όπου χωριανοί γνωστοί και φίλοι περνούσαν να ευχηθούν τα καλορίζικα και Καλά Στέφανα και τους κέρναγε η νύφη, κουφέτα και λικέρ.

Ακολουθούσαν οι αρραβώνες, όπου ο παπάς ευλογούσε τις βέρες. Τα πεθερικά και στενοί συγγενείς πρόσφεραν, συνήθως, «χρυσάφι» δηλαδή χρυσό κόσμημα στη νύφη κι οι γονείς της νύφης, ανταπέδιδαν, προσφέροντας κάποιο κόσμημα στο γαμπρό. Η νύφη πρόσφερε δώρα σε όλο το συμπεθεριό, πουκάμισο στον πεθερό και στον/τους κουνιάδους φουστάνι στην πεθερά και στις κουνιάδες και από ένα ζευγάρι κάλτσες στους άνδρες, θείους κλπ. και κομπινεζόν στις γυναίκες. Ακολουθούσε μεγάλο γλέντι και οριζόταν η ημερομηνία του γάμου. Μετά τους αρραβώνες, το γαμπρόνυφο επιτρεπόταν να κυκλοφορήσει έξω, αλλά ποτέ μόνο του! Έπρεπε να υπάρχει πάντα συνοδός, αδελφός, πατέρας ή η μητέρα.

Οι αρραβώνες όπως κι ο γάμος γινόταν πάντα στο σπίτι της νύφης και το στεφάνωμα μετά την εκκλησία. Από τη Δευτέρα, η νύφη με τη Μάνα, αδελφές, ξαδέλφες, θείες και φίλες, έπλεναν και σιδέρωναν τα προικιά, ώστε την Πέμπτη με γέλια και τραγούδια να τα «κρεμάσουν», δηλαδή να τα απλώσουν στη σάλα όπου την Παρασκευή θα πήγαινε με όργανα και δώρα ο γαμπρός και το συμπεθεριό να τα πάρουν.

Ακολουθούσε γλέντι με όργανα τραγούδια χορούς και «σμπαρίες» όταν ξεκινούσαν όλοι για το σπίτι του γαμπρού με τα προικιά απλωμένα στα γαϊδούρια/μουλάρια, όπου θα έστρωναν και το νυφικό κρεβάτι! 

Κοινό επίσης έθιμο την ώρα που διαβάζουν τον Απόστολο, στο: Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα, να πατάει η νύφη τον γαμπρό ή ο γαμπρός την νύφη, υποτίθεται πως όποιος προλάβει και πατήσει θα έχει το πάνω χέρι στον έγγαμο βίο!  Γέλια από τους καλεσμένους που στην προσπάθεια τους να προλάβουν να πατήσουν πρώτες ή πρώτοι, πατούν άτσαλα κι αν έχει και κάλο ο άλλος …με το ζόρι συγκρατιούνται για να μην φωνάξουν. 

Λίγο-πολύ αυτά είναι κοινά έθιμα σε όλα τα Επτάνησα με μικροδιαφορές. Όπως, π.χ. στη Λευκάδα, μια βδομάδα πριν το γάμο, γέμιζαν το στρώμα της νύφης, όπου μικρά αγόρια, έριχναν πρώτα λίγα μαλλιά και μετά ολοκλήρωναν το γέμισμα. Η Μητέρα της νύφης άρχιζε να το ράβει και συνέχιζαν οι φίλες της νύφης.

Επίσης, την Παρασκευή, τρία αγόρια, με τους γονείς εν ζωή, κοσκίνιζαν το αλεύρι για το προζύμι. Το κάθε αγόρι κοσκίνιζε από μια φορά και το τρίτο παρέδιδε το κόσκινο σε κοπέλα, κοντινή συγγενή του γαμπρού. Και το κρεββάτι, το έστρωνε αγόρι που έπρεπε να έχει εν ζωή πατέρα και μάνα. Τα δώρα «κανίσκια» των καλεσμένων, κοφίνια γεμάτα ψωμί πάντα σε ζυγό αριθμό, αλλιώς θα έφερνε κακοτυχία στο ζευγάρι.

Τα προικιά τα μετέφεραν γυναίκες μόνο, στο σπίτι του γαμπρού και ΔΕΝ έπρεπε να γυρίσουν να κοιτάξουν πίσω τους σε όλη τη διαδρομή  γιατί θα πέθαινε η νύφη και τα προικιά θα επέστρεφαν στο πατρικό της! 

Στα άλλα νησιά, το κρεβάτι το έστρωναν ανύπαντρες κοπέλες που είχαν και τους δυο γονείς τους εν ζωή! Έριχναν επάνω ένα μικρό αγόρι για να είναι αρσενικό το πρώτο παιδί του ζευγαριού. Και το αγόρι έπρεπε να μην είναι ορφανό από Μάνα ή Πατέρα. Οι παρευρισκόμενοι έριχναν, λουλούδια, ζαχαρόκουκα ρύζι, για να ριζώσει το ζευγάρι, και λεφτά. Το γλέντι κρατούσε μέχρι αργά. Το Σάββατο και τα δυο σπίτια ζύμωναν τις κουλούρες του γάμου κι έκαναν τις τελευταίες ετοιμασίες για το στεφάνωμα και το τραπέζι που θα ακολουθούσε  και το γλέντι στο οποίο συμμετείχε συνήθως αν όχι όλο το χωριό, όλοι οι συγγενείς, γείτονες, κουμπάροι και φίλοι. Ετοιμασίες όμως και στου γαμπρού το σπίτι που θα υποδεχόταν η πεθερά τη νύφη. Η πεθερά δεν πήγαινε στο στεφάνωμα, αλλά υποδεχόταν τη νύφη στο σκαλοπάτι και την τάιζε μέλι για να είναι μελένια η ζωή της.

Στην Κέρκυρα, την ημέρα των αρραβώνων προπορευόταν του συμπεθεριού μια κοπέλα συγγενής του γαμπρού μ΄ ένα καλάθι στο κεφάλι που το έλεγαν «Ινπένιο» και περιείχε τα δαχτυλίδια των αρραβώνων κι άλλα δώρα από το σόι του γαμπρού. Το Ινπένιο, ήταν σκεπασμένο με ένα κόκκινο μαντίλι με κίτρινα παγωνόφτερα και το αποκαλούσαν «Τσουτσουμίδα». Ο γαμπρός έβαζε την Τσουτσουμίδα στο κεφάλι της νύφης και αυτή το φορούσε μέχρι να γίνει ο γάμος!

Για τα νησάκια Παξοί κι Αντίπαξοι, που βρίσκονται 7 ναυτικά μίλια νότια της Κέρκυρας και διοικητικά ανήκουν στο Νομό Κέρκυρας, παρά τις έρευνές μου, δεν κατόρθωσα να βρω κάτι συγκεκριμένο, οπότε, μάλλον θα δεχτούμε πως επικρατούσαν τα έθιμα της Κέρκυρας.

Στην Ιθάκη, οι προετοιμασίες ξεκινούσαν με την πάστρα και το στόλισμα του σπιτιού. Ακόμα και σε εποχή πολέμου ή άλλων δεινών, ο Γάμος ήταν πάντα μια χαρμόσυνη γιορτή που συμμετείχαν όλοι και βοηθούσαν όλοι! Τα στρώματα τα γέμιζαν ανύπαντρες κοπέλες με τους δυο γονείς εν ζωή.

Σε αντίθεση με τα άλλα Νησιά που το κρεββάτι το στρώνανε την Παρασκευή, στην Ιθάκη το έστρωναν την Πέμπτη. Οι καλεσμένοι, ασημώνανε, ρίχνανε κουφέτα και ξάπλωναν ένα αγοράκι για να γεννηθεί αγόρι το πρώτο παιδί! Ντύνοντας την νύφη, τα κορίτσια τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια, ένα από αυτά:
« Όσες κλωστές νυφούλα μου έχει το φόρεμα σου
Τόσοι νάναι οι χρόνοι σου και τόσα τα καλά σου».

Την τρίτη μέρα του γάμου γινόταν τα «πιστρόφια», δηλαδή η πρώτη επίσκεψη του ζευγαριού στο σπίτι της νύφης όπου ο πατέρας της και η μάνα της, τους έδιναν το «Ζευγάνιθο», δηλαδή έναν κόκορα και μία πουλακίδα. Κι εδώ διαπιστώνουμε διαφορές από τα περισσότερα νησιά όπου τα «πιστρόφια» γίνονται συνήθως την επόμενη Κυριακή του γάμου.

Άλλο ένα έθιμο, αυτό της «κουτάλας». Αν η νύφη είχε μικρότερη αδελφή, την ώρα του Ησαΐα, κρεμούσαν μια κουτάλα. Αυτό σήμαινε, ότι παντρεύτηκε η αδελφή σου που ήταν πρώτη, τώρα πήρες εσύ την Κουτάλα, άρα, ήρθε κι η σειρά σου! 

Στην Κεφαλονιά, βάζουν ζαχαρόκουκα μέσα στα στρώματα στέλνοντας τα στο σπίτι του γαμπρού μαζί με τα άλλα προικιά και προορίζονται για τα κορίτσια που θα στρώσουν το κρεββάτι! Κι εδώ ρίχνουν σερνικό παιδί στο κρεββάτι ώστε το πρώτο παιδί του ζεύγους να είναι αγόρι! Για τον ίδιο λόγο, όσο κρατάει το στεφάνωμα, ο γαμπρός έχει μια σύνοψη στην τσέπη του κι η νύφη ένα αρσενικό κλειδί!

Στην διαδρομή, μετά από το γάμο,  από το σπίτι της νύφης μέχρι το σπίτι του γαμπρού, αν είναι σχετικά κοντά και πάνε πεζή, η νύφη κρατάει ένα πολύ μεγάλο μαντίλι όπου έχει μέσα ζαχαρόκουκα και τα πετάει δεξιά και αριστερά που συνήθως μαζεύονται χωριανοί για να την ξεπροβοδίσουν και της πετάνε λουλούδια!

Ο λαός θέλει τον παπά να ευλογεί πρώτα τα γένια του, εγώ όμως τα δικά μου τα άφησα τελευταία! Έτσι λοιπόν, λίγα για την Ζάκυνθο τώρα!
Η Μητέρα κι η Γιαγιά του κοριτσιού γνοιάζονταν από πολύ νωρίς για τα προικιά της, έτσι όταν ερχόταν η ώρα, ήταν έτοιμα.

Την Τρίτη πριν το γάμο «ξένανε» τα μαλλιά. Την Τετάρτη, γέμιζαν στρώματα και μαξιλάρια, από μαλλιά προβάτων. Την Πέμπτη το μεσημέρι κρεμούσαν τα προικιά τα κορίτσια του χωριού με τραγούδια και χορούς. Την Παρασκευή το απόγευμα πήγαινε ο γαμπρός με το συμπεθεριό να πάρουν τα προικιά, ο «νοδάρος», δηλαδή ο Συμβολαιογράφος ή ο προξενητής, διάβαζε το σκαρτσοφόλι κι ο γαμπρός έλεγχε τα απλωμένα προικιά. Έτσι απλωμένα τα κρεμούσαν στα γαϊδούρια ή σε άλογο που επάνω έμπαινε πρώτα το στρώμα του κρεβατιού. Η νύφη, έπρεπε πρώτα να γυρίσει γύρω από το άλογο τρεις φορές δεξιά και τρεις αριστερά. Αυτό το έθιμο λεγόταν: «στρούνισμα». Η νύφη με το άλογο πεζή έκανε τρεις γύρους στο σπίτι της και μετά ξεκινούσαν, αλλά δεν έπρεπε στην διαδρομή να γυρίσει και να κοιτάξει πίσω.

Ανάμεσα στα τυλιγμένα στρώματα έβαζε η νύφη χρήματα και όποιος τα μετέφερε, τα έπαιρνε. Κι εδώ, το κρεβάτι με τραγούδια και με γέλια το στρώνουν κορίτσια ανύπαντρα και κυλάνε σερνικό παιδί που έχει και τους δυο γονείς.

Την Κυριακή πάει η νύφη κι ο γαμπρός και οι συμπέθεροι στην εκκλησία κι όταν τελειώσει η λειτουργία πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης που γίνεται το στεφάνωμα, όπου τους υποδέχονται με τα καθιερωμένα σμπάρα.

Μετά το στεφάνωμα και πριν καθίσουν στο τραπέζι για φαγητό, πρόσφεραν στους καλεσμένους παντόλες, δηλαδή παντεσπάνι και σουμάδες ή Ορντζάδες, ένα πολύ ωραίο μη αλκοολικό ποτό σε μεγάλο ποτήρι, φτιαγμένο από πικραμύγδαλο. Η καλύτερη ευχή σε ανύπαντρο κορίτσι: Και Ορντζάδες από το γάμο σου

Όσο κρατάει το στεφάνωμα, μπήχνουν μαυρομάνικο μαχαίρι στη μέση του έξω ανωφλιού της εισόδου. Ξεκλειδώνουν συρτάρια, ντουλάπια, ντουλάπες, πόρτες. Στενοί φύλακες και στης νύφης αλλά και στου γαμπρού το σπίτι ώστε να μην μείνει τίποτα κλειδωμένο την ώρα του μυστηρίου, συγγένισσες που τους έχουν τυφλή εμπιστοσύνη.  Όλα αυτά, προφυλακτικά μέτρα για το «αμπόδεμα».  Επειδή πίστευαν πως αν κάποιος/α από κακία και φθόνο κλείδωνε κάτι, «κλείδωνε» τον γαμπρό και δεν θα μπορούσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων την πρώτη νύχτα του γάμου, αλλά ούτε και μετέπειτα, αν δεν βρισκόταν το κατάλληλο άτομο, να λύσει τα μάγια!

Επίσης, όσο κρατάει το μυστήριο, δεν επιτρέπεται να μπει ούτε να βγει κανείς από το σπίτι. Τελειώνοντας το μυστήριο, πέφτουν ντουφεκιές κι ο «συχαριάρης» τρέχει με τ΄ άλογο να αναγγείλει στην μάνα του γαμπρού πως τελείωσε το στεφάνωμα κι εκείνη για τα «συχαρίκια» του δίνει κουλούρα!! 

Φυσικά, σε όλα τα Νησιά, η νύφη έπρεπε να είναι παρθένα! Αλλιώς την έβαζαν ανάποδα σ΄ ένα γαϊδούρι και την έστελναν πίσω στον πατέρα της διαπομπεύοντας την. Την Δευτέρα ο γαμπρός έστελνε ένα «μποκέ» με φιόρα στην πεθερά του, γιατί η νύφη ήταν…καλή!

Τελειώνοντας, θα προσθέσω, πως στα προικιά, υπήρχε απαραίτητα και το «κατρουγιάλι», δηλαδή το…δοχείο της νυκτός, συνήθως πήλινο! Οι πολύφερνες νύφες και τ' αρχοντολόγια, έπαιρναν «φαρφουρένιο» κατρουγιάλι, δηλαδή από πορσελάνη!

Επίσης στην Ζάκυνθο αλλά και στην Κεφαλλονιά, φυσικά μόνο οι πλούσιες νύφες, έπαιρναν και… Κλανιέρα ή Κλανιώλα! Ελπίζω να καταλαβαίνετε όλοι τι ήταν αυτό!!!

Φυσικά τα ήθη κι έθιμα πάρα πολλά, αλλά ας περιοριστούμε σε αυτά, γιατί ο χρόνος δεν επιτρέπει να επεκταθώ περισσότερο.

Και κάτι που μου ανέφερε, προχθές, η Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή, από την Ζάκυνθο. Η θεία μου η Κεβή, δέχτηκε δύο προξενιά ταυτόχρονα. Ένα από τη χώρα ένα από το χωριό. Και πήγε ο πατέρας της και της λέει: έχεις δύο προξενιά, στο ένα θα βάζεις λάδι από την πύλα και στο άλλο από τη μπότσα, ποιο να δεχτώ; Αυτόν που έχει την πύλα, απάντησε η Κεβή κι έτσι παντρεύτηκε στο χωριό τον αδελφό της Μάνας μου!

Σας ευχαριστώ που με ακούσατε και να έχετε μια όμορφη Μέρα!

Τρίτη 22 Μαΐου 2018

π. Κων. Ν. Καλλιανός: Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΕΡΝΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΣ

Ἄτεχνο καὶ ταπεινὸ ἐπιτάφιο ἐγκώμιο στὴ σεπτὴ Μνήμη τοῦ Μητροπολίτου Πέργης κυροῦ Εὐαγγέλου Γαλάνη, τοῦ ποιητοῦ τῆς Κωνσταντίνου Πόλεως (22 Μαΐου 2018) 

Ἀντιγράφω: «Ἀπὸ τὸ κελλί μου, στὴν Αὐλὴ τοῦ Κυρίου, συνωμίλησα μὲ χίλια πράγματα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὅλ᾿ αὐτὰ ἀπετέλεσαν τὸ πανόραμα τῆς ψυχῆς μου, τὴ μυστικὴ θεωρία της. Αὐτὲς οἱ δύο ἐκφράσεις, εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα καὶ ὁ χῶρος ποὺ πλανήθηκα. Τὰ θέματά μου εἶναι. Τὰ βλέπω σὰν μιὰ λιτανεία λευκοφορεμένων Λειτουργῶν, ποὺ πηγαινοέρχονται, αἰῶνες ὁλόκληρους, μεταξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς. 

Στὴν εὐτυχῆ αὐτὴ ἐγρήγορσι τοῦ εἶναι μου, ἔσπρωξα τὴν καρδία μου στὸ Χριστό, νὰ γευθῆ πληρέστερα τὴν παρουσία Του. Ἄνοιξα τὸ παράθυρό μου στὴ φύσι καὶ στὸν κόσμο, νὰ χτυπηθοῦν μὲ τὴ φαντασία μου. Περπάτησα στοχαστικὰ μὲ τὸν Πατριάρχη, μίλησα μὲ τοὺς ἀδελφούς μου, ἀκροάσθηκα τὴ Ρωμηοσύνη. Προσκύνησα τοὺς τόπους, ποὺ κρύβουν τὸ θησαυρὸ τοῦ περάσματος τῶν αἰώνων. Εἶδα τὴν Πόλι νὰ μιλάη συνεχῶς, μέσα ἀπὸ τὴν ἱστορία καὶ τὸ μυστήριό της. 

Πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ ἱερὸ σχῆμα, ποὺ ἔπλεξε ἡ σκέψι μου, ηὗρα τὸν πολύμορφο συνομιλητή μου. Τὸν παραδίδω σὲ Σένα». [Μ. Ἀρχιδιακόνου (μετέπειτα Μητροπολίτου Πέργης) Εὐαγγέλου Γαλάνη, «Ἐκ Φαναρίου... Α΄» Ἀθῆναι 1968, σελ. 9 (σ.σ. Διατηρήθηκε ἡ ὀρθογραφία τοῦ βιβλίου]. 

Τώρα ποὺ παρέδωσε κι ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτό του στὸν Κύριο, ποὺ ἐντίμως, εὐμόλπως καὶ θεοσεβῶς διακόνησε, τώρα πιὰ τὸ νοιώθουμε! Ναί! μὲ τὴν Κοίμηση τοῦ «λογίου, μεμουσωμένου, ἀριστοκράτου τοῦ πνεύματος καὶ εὐπατρίδου» (Οἰκουμενικός. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος) Ἱεράρχου, τοῦ, ἀπὸ Μεγάλων Ἀρχιδιακόνων, Μητροπολίτου Πέργης τῆς Παμφυλίας κυροῦ Εὐαγγέλου, τὸ Φανάρι, ἡ Ρωμηοσύνη, ἡ Ὀρθοδοξία ὁλόκληρη, ἀλλὰ καὶ ἡ λογιοσύνη, φτωχαίνουν... Γιατὶ ὁ φιλόμουσος καὶ εὐαίσθητος αὐτὸς Ἱεράρχης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου γνώριζε πολὺ καλὰ μὲ τὸν ποιητικώτατο καὶ φωτεινό Του λόγο νὰ «μετατρέπη τὴν καθημερινὴν εἰς Κυριακήν» (Μητροπολίτης Αὐστραλίας κ. Στυλιανός). 

Μὲ τρυφερότητα, ἱεροπρέπεια καὶ εὐγένεια στάθηκε μέσα στὴν Πατριαρχικὴ Αὐλή, τὴν ὁποία καὶ ὑπηρέτησε ἀπὸ ὅλες τὶς ἐπιτελικὲς θέσεις. Γι᾿ αὐτό, ὅταν ὁ Πατριάρχης μας ἀποφαίνεται ὅτι ὁ Πέργης ἦταν «πάντοτε σώφρων, συνετός, τίμιος, συνεπής καὶ συνεργάσιμος», τὴν ἀλήθεια λέγει. Διότι ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Πέργης γνώριζε πολὺ καλὰ ὅτι διακονῶντας τὴν Πατριαρχικὴ Αὐλή διακονεῖ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴ Ρωμηοσύνη. Αὐτὲς τὶς πηγές, δηλαδή, ποὺ τοῦ ἐνέπνεαν τόσα καὶ τόσα, τὰ ὁποῖα μᾶς παρέδωσε στὴ συνέχεια σὲ μιὰ γλώσσα ὑπέροχη, θεοφώτιστη, λαμπερή καὶ μουσικότροπη. Εὔστοχα ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀπεφάνθη καὶ πάλι ὅτι: «Τὸ Φανάρι καὶ ἡ Πόλις εἶναι διὰ τὸν ποιητὴν Εὐάγγελον Γαλάνην ὅ, τι διὰ τὸν Παπαδιαμάντην ἡ Σκίαθος, διὰ τὸν Κόντογλου τὸ Ἀϊβαλί...». 

Στὴν ἀρχὴ τοῦ κειμένου αὐτοῦ παρουσιάστηκε ὁ Πρόλογος τοῦ τότε Ἀρχιδιακόνου Εὐαγγέλου Γαλάνη, ποὺ κοσμεῖ τὸ πρῶτο του βιβλίο «Ἐκ Φαναρίου... Α΄». Βιβλίο ποὺ ἐξεδόθη πρὶν ἀπὸ πενήντα ἀκριβῶς χρόνια... Βιβλίο σταθμός γιὰ τὴ Φαναριώτικη Λογιοσύνη, γιὰ τὴ Γερόντισσα τὴ Ρωμηοσύνη (Πατριάρχης Ἀθηναγόρας), γιὰ τὴ Μεγάλη Ἐκκλησία, γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία.

Διαβάζοντάς το κάποιος σήμερα, νομίζει ὅτι μόλις γράφτηκε. Τὸ νοιώθει σὰν μιά διαχρονικὴ ἐξομολόγηση τοῦ συντάκτη του, σὰ νὰ δίνει τὸ στίγμα του στὴ θάλασσα τοῦ λόγου ποὺ διαπλέει, ὥστε νὰ γνωρίζουμε κατὰ ποῦ μᾶς ταξιδεύει. Κι ὁ σιωπηλός σήμερα Ἱεράρχης ἤξερε πολὺ καλὰ νὰ κουμαντάρει τὰ πράγματα. Ὅπως ἤξερε γιατὶ γράφει, πότε τὸ γράφει καὶ πῶς τὸ στολίζει μὲ λέξεις ἀθάνατες, τὸ γραφτό του. Γιατὶ, ὅπως ὁ ἴδιος τὸ ὁμολογεῖ, «πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ ἱερὸ σχῆμα, ποὺ ἔπλεξε ἡ σκέψι μου, ηὗρα τὸν πολύμορφο συνομιλητή μου. Τὸν παραδίδω σὲ Σένα». 

Κι ἦρθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὥστε νὰ παραδώσει σὲ Ἐκεῖνον καὶ στὴν Ἐκκλησία Του, ποὺ Τοὺς ἀφιερώθηκε «ἐκ νεότητός του» καὶ τὴν ὡραία, τρυφερή καὶ λαμπρυσμένη ἀπὸ τὸ «Φῶς Φαναρίου» ψυχή του. 

Αὐτήν, λοιπόν, τὴν ψυχὴν, τοῦ μεταστάντος Ἀρχιερέως Εὐαγγέλου «μετὰ τῶν Ἁγίων ἀνάπαυσον, Χριστέ» καὶ τάξον αὐτήν σιμὰ στοὺς γονεῖς, στοὺς προκατόχους, στοὺς συλλειτουργούς, στοὺς προσφιλεῖς του κεκοιμημένους, ἐν οἷς καὶ ὁ ἀοίδιμος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Ἀθηναγόρας. Ὁ Πατριάρχης, ὁ προσκαλέσας αὐτὸν στὸν πρῶτο βαθμὸ τῆς Ἱερωσύνης μέ τοὺς λόγους «Διάκονε, πρόσελθε» καὶ τώρα τὸν ὑποδέχεται καὶ πάλι. Αὐτὴ τὴ φορὰ «ἐν κόλποις Ἀβραάμ» καὶ σιμὰ στὸ Θρόνο τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου. 

Καθὼς ἑτοιμάζεται ἡ πατρώα γῆ νὰ δεχθεῖ τὸ τίμιο σκήνωμά του, μὲ υἱικὸ σεβασμὸ προσκυνῶ τὴν Ἀρχιερωσύνη του καὶ τὸν εὐγνωμονῶ γιὰ τὰ πρόσφορα τῆς Πατρικῆς του Ἀγάπης, ποὺ τὰ κρατῶ ὡς πολύτιμο θησαυρό, γιατὶ ἔτσι εἶναι... 

Σκόπελος, 22 Μαΐου 2018 
Πρωτοπρεσβ. Κωνσταντῖνος Καλλιανός 
Ἐφημέριος Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Σκοπέλου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χαλκίδος, Ἱστιαίας καί Βορείων Σποράδων

Πέμπτη 17 Μαΐου 2018

Γιώργου Λέκκα: ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ (νέο ποίημα)


Στον Άγιο Αχαΐας
Κύριο Αθανάσιο

Φορτώσαμε τόσο πολύ τη ζωή μας
που τώρα ένας-ένας λυγίζουμε.
Κι ενώ θέλαμε να παίξουμε απλώς το παιχνίδι
που φάνταζε τότε στα μάτια μας η ζωή των μεγάλων
νικηθήκαμε ακριβώς όπως κ’ εκείνοι
όταν είδαμε στο παιχνίδι αυτό τη ζωή μας.
Κάποιοι τρέχουνε τώρα
και ξεφορτώνουν όπως-όπως τις πέτρες
με κίνδυνο να γκρεμισθεί μονομιάς όλο το σπίτι
ενώ παραγκωνισμένος και δακρυσμένος Κυρηναίος
μας κοιτάζει όλους ο Ναζωραίος.
15.5.2018

[Ο Πρωτοπρεσβύτερος Δρ. Γεώργιος Λέκκας είναι άμισθος κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος. Ζει, εργάζεται και διακονεί ιερατικά στις Βρυξέλλες.]

Πέμπτη 10 Μαΐου 2018

«Τρίτη και 3 στο Τρίτο»

Νέα συνεργασία της Δρ ΑΝΘΟΥΛΑΣ ΔΑΝΙΗΛ





Σάββατο 5 Μαΐου 2018

Γιώργου Λέκκα: ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ (νέο ποίημα)



Αποχωρίστηκαν με τόσο πάθος
σα να μην πρόκειται να ξανασυναντηθούνε ποτέ.
Αυτός πάσχιζε να κρατηθεί
απ’ όλο της το κορμί
λίγες στιγμές περισσότερο
Eκείνη βούρκωνε
που η ολοκληρωτική της παράδοση
αδυνατούσε να εξουδετερώσει
το αναπότρεπτο του αποχωρισμού τους
Κι εγώ έμεινα ν’ αναρωτιέμαι
τί να ’ναι στ’ αλήθεια χειρότερο·
ν’ αναβάλεις να ζήσεις κάθε στιγμή
επειδή πιστεύεις πως είσαι αθάνατος
ή να ζεις με πάθος την κάθε στιγμή
επειδή πιστεύεις πως σε λίγο θα πεθάνεις για πάντα;
Θα πέθαινα για να μην κλαίτε γυναίκες.

[Κυριακή των Μυροφόρων 2018]

Ο Πρωτοπρεσβύτερος Δρ. Γεώργιος Λέκκας είναι άμισθος κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος. Ζει, εργάζεται και διακονεί ιερατικά στις Βρυξέλλες.

Related Posts with Thumbnails