© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017

Μαρία Κάλλας, σαράντα χρόνια μετά (1977-2017)

Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ


Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977, η Μαρία Άννα Σοφία Σεσιλία Καλογεροπούλου ή, αλλιώς, η κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος Μαρία Κάλλας, η πλέον γνωστή παγκοσμίως ντίβα της Όπερας, η Κάλλας που ταυτίστηκε με την Όπερα, αποχαιρέτησε το παρελθόν· είπε το Adio del passato, είπε το Αντίο στη ζωή.
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, ήρθε στην Ελλάδα, τραγούδησε στην Επίδαυρο, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, πέθανε στο Παρίσι. Η στάχτη από το πολύτιμο σαρκίο, που το κατοίκησε η θεϊκή φωνή της, ταξιδεύει με τα ανεπίδεκτα φθοράς κύματα του Αιγαίου. Το χειροκρότημα που συνόδευε τις παραστάσεις της δεν το απόλαυσε καμία άλλη ομότεχνή της, σε ένταση και θερμοκρασία, όπως και καμία δεν υπάρχει που θα μπορούσε να ακούγεται χωρίς να συγκρίνεται το ταλέντο της με τη φωνή Εκείνης. Τραγούδησε όλες τις μεγάλες ηρωίδες του είδους. Τραβιάτα, Τόσκα, Νόρμα, Κάρμεν, Τουραντό, Μαντάμα Μπατερφλάι, Λουτσία, Ροζίνα, Τζίλντα, Μήδεια…
Τραγούδησε τα πάθη εκείνων και τα βίωσε η ίδια, ζώντας μια πλούσια ζωή γεμάτη συγκινήσεις, δόξες, τιμές και πίκρες. Έγινε μύθος εν ζωή: «είναι πολύ παράξενο συναίσθημα να είμαι ζωντανός μύθος, ενώ βρίσκομαι ακόμη στη γη» είχε πει. «Ίσως θα ήταν καλύτερο αν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θαυμάζουν τη φωνή μου, αποφάσιζαν να με θεωρούν αθάνατη μετά το θάνατό μου». Μα δεν αποφασίζουν οι άνθρωποι ποιος είναι ή θα γίνει αθάνατος. Και η Μαρία είναι αθάνατη. «Αν γινόταν αυτό», συνεχίζει, «θα καθόμουν πάνω σε κάποιο σύννεφο, θα κοίταζα κάτω και θα απολάμβανα το θέαμα αντί να κάθομαι και να ανησυχώ αν θα καταφέρω να βγάλω τις ψηλές μου νότες». Σίγουρα, τώρα δεν ανησυχεί, και οι ψηλές νότες της καταγραμμένες στους δίσκους της θα είναι πάντα εκεί για να τις ακούν οι γενιές που έρχονται.
Η Κάλλας, πέρα από τη μοναδική φωνή, εξέλιξε την Όπερα, προσέθεσε την υποκριτική στο είδος, έδωσε κίνηση, συμπλήρωσε με δράση το τραγούδι της, μετενσαρκώνοντας εαυτήν σε κάθε ρόλο που υποδύθηκε. Η φωνή της ερχόταν από μακριά, από «ένα κενό στο σύμπαν», όπως έλεγε η ίδια και όπως επανελάμβανε ο θαυμαστής της και σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι που την κινηματογράφησε στη δική του εκδοχή της Μήδειας. Αλλά και ο άλλος, επίσης, σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης, ο Φράνκο Τζεφιρέλι, είπε πως ήταν η μόνη μέσα στον εικοστό αιώνα που έπιασε την κορυφή και την κρατά ακόμα, η πριμαντόνα που έκανε τις μάζες να παραληρούν στο άκουσμα της φωνής της και να συρρέουν στα θέατρα για να ακούσουν κάθε φωνή που την θυμίζει. Και ο μέγας Φεντερίκο Φελίνι, βλέπετε η Όπερα είναι εθνικό προϊόν των Ιταλών, το 1983 σκηνοθέτησε την ταινία E la nave va- Και το πλοίο φεύγει, όπου μια ομάδα καλλιτεχνών της Όπερας επιβιβάζεται σε ένα πλοίο με σκοπό να σκορπίσουν τη στάχτη μιας σπουδαίας πριμαντόνας, της Εντμέα Τέτουα, στη θάλασσα. Λένε πως η ταινία έγινε για να τιμήσει την Κάλλας και την Όπερα.
Στις 16 Σεπτεμβρίου, σαράντα χρόνια μετά, η αθάνατη Κάλλας, ακούστηκε, για λίγο, στον ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στο Κολωνάκι. Μας αποχαιρέτησε και πάλι με την άρια από την Τραβιάτα της, εκεί στο σεμνό μνημόσυνο που έγινε, με την παρουσία μικρού εκκλησιάσματος. Ανάμεσα στους παριστάμενους και η Κική Μορφονιού που είχε τραγουδήσει πλάι της τον ρόλο της ιέρειας Ανταλτζίζα στη Νόρμα του Μπελίνι.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, από τους εκλεκτούς που παραβρέθηκαν στο μνημόσυνο, δυστυχώς, απουσίασαν όλοι εκείνοι που τραγουδούν στην Εθνική Λυρική Σκηνή, άλλοι που ενδιαφέρονται για το «Σπίτι» που έζησε και για το «Μουσείο» της, «συνάδελφοί» της που ευεργετήθηκαν από τον φορέα υποτροφιών, που εκείνη ίδρυσε, όταν πρόσφερε τα έσοδα από τις παραστάσεις της στην Επίδαυρο, για να βοηθήσει τους νέους καλλιτέχνες. Και ακόμα, απουσίασαν οι κριτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι κάμερες. Ίσως, επειδή θεωρούν ότι η Κάλλας ποτέ δεν πέθανε, αλλά κατοικεί στους ουρανούς, όπου μόνο πια με τους αγγέλους συνομιλεί. Ίσως, και καλύτερα, έτσι σεμνά, σαν σε ιδιωτική συνάντηση, σε λίγους μόνο, επανέλαβε με τη φωνή του 1953 το «Αντίο» της.
Όμως, ήταν και Αυτή άνθρωπος που πόνεσε βαθιά, σε έναν ταραχώδη ιδιωτικό βίο. Παρόλα αυτά, έχει με το μέρος της την αιωνιότητα, αφού με τη φωνή της έχει κερδίσει το αιέν, που συντήρησε με το σύντομό της νυν. Και ήταν η φωνή της «γλυκιά σαν μέλι αλλά πικράθηκαν τα σωθικά» της, καθώς θα έλεγε ο ποιητής του Άξιον Εστί. Τα τετριμμένα της καθημερινής ζωής ξεχνιούνται· η τέχνη, όχι. Και αυτή είναι η παρηγοριά για το φθαρτό που χάνεται, αφού, έτσι και αλλιώς, θέλουμε δε θέλουμε, συμμετέχουμε σε μια ανατροφοδότηση του άφθαρτου με το φθαρτό μέρος του εαυτού μας. Και επειδή η φωνή δεν έχει ύλη, για να φθαρεί, της προσδίδει τα προνόμια μιας αθανασίας.
«Γιατί σ’ είχε ανάγκη κάποτε τα χείλη σου χρύσωσε ο Θεός»,
είπε ο Οδυσσέας Ελύτης για τον Διονύσιο Σολωμό. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε κι εμείς σήμερα για την Κάστα Ντίβα της Όπερας. 

Related Posts with Thumbnails