© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2013

Η παράδοση και η κατάδοση

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Θεοφάνια Ζακύνθου, το 1902.
Οι λέξεις όταν χρησιμοποιούνται συχνά κι από μόδα, αλλά επίσης σαν μπαίνουν στα χείλη ή την γραφίδα άσχετων κι ημιμαθών, χάνουν κυριολεκτικά τη σημασία τους. Εξευτελίζονται. Τι σημασία, για παράδειγμα, μπορεί να έχει σήμερα το «λαός», μετά από τόση δημοκοπία και τι το «εθνικός», ύστερα από τόση εκμετάλλευση; Χάσανε κι οι δύο την γνήσια, την πρωταρχική τους σημασία και στην καλύτερη περίπτωση προξενούν αδιαφορία, αν όχι απέχθεια κι αντίδραση. Πολυφορέθηκαν  από σκοπό κενό και τους στερήθηκε η αγνότητα της γέννησής τους. Με λίγα λόγια εκπορνεύτηκαν.
   Μια άλλη λέξη που τελευταία ακολουθεί την τύχη των προηγούμενων κι αρχίζει να προξενεί φρίκη, ιδίως σε περιόδους γιορτών κι επετείων, σαν αυτές που πρόσφατα ζήσαμε, είναι και το «παραδοσιακός», η οποία, από μόδα περισσότερο κι από αβασάνιστη συνήθεια, αλλά και μη γνώση, μπαίνει συχνά σε πηγαίους τίτλους κι αποτελεί επιπόλαια κι ανεύθυνη κριτική ή πιο σωστά ισοπεδωτικό λιβάνισμα.
   Έτσι τις μέρες της αρχής του νέου χρόνου διαβάσαμε κι ακούσαμε, πολύ συχνά δυστυχώς, για «παραδοσιακές» βασιλόπιτες, που έκοψαν οι διάφοροι σύλλογοι, αναζητώντας λόγο ύπαρξης, για την συνέχιση εθίμων, από τα οποία τα περισσότερα είναι ξενόφερτα κι εντελώς άσχετα, αν όχι αντίθετα, με την ζακυνθινή κι επτανησιακή γενικότερα νοοτροπία, καθώς κι επαίνους γι’ αβασάνιστες απομιμήσεις αυτών που προβάλει η τηλεόραση και στερούν από τον κάθε τόπο την ταυτότητά του, δίνοντάς του μιαν απρόσωπη παγκοσμιοποίηση.
  Μ’ αλήθεια τι παράδοση μπορεί να έχει στη Ζάκυνθο η κοπή μιας βασιλόπιτας, η οποία ήρθε πρόσφατα και στο νησί μας, από τα θύματα του κάθε Μαμαλάκη, όταν οι μνήμες μας είναι άλλες κι οι αναμνήσεις μας κρύβουν διαφορετικές εικόνες;
  Προσωπικά θυμάμαι πάντα, σαν παιδί, αμέσως μετά την γιορτή του Αγίου μας, περνώντας μπρος από τους φούρνους, να ξεχύνεται παντού η ευωδιά της ντόπιας μας παράδοσης της χριστοπαραμονιάτικης κουλούρας κι από αυτήν καταλάβαινα για πρώτη φορά πως έρχονται Χριστούγεννα και μια ζεστασιά κυρίευε τη ζωή μου. Η μυρωδιά επίσης των βραστών κρεάτων στην αρχή κι ύστερα η γευστική ανάμνηση του αυγολέμονου, μου τόνιζαν την μεγάλη γιορτή και την σωτήρια Γέννα, πολύ περισσότερο απ’ όλα αυτά που πρόσφατα γύρω μου συμβαίνουν τέτοιες μέρες και δίνουν το εορταστικό κλίμα των ημερών. Όπως και να το κάνουμε αυτά είναι τα βιώματά μου κι αυτά μου αναζωπυρώνουν μνήμες κι αναμνήσεις. Όλα τ’ άλλα με αφήνουν αδιάφορο και μάλλον με αποκόβουν από τις ρίζες μου.
   Σαν γνήσιος Ζακυνθινός θέλω την μεγαλοπρέπεια του αγιασμού των υδάτων, την ημέρα των Φώτων, με το Σταυρό να βουτιέται από τα χέρια του Δεσπότη στην θάλασσα κι όχι έναν κληρικό να ψαρεύει… τσιπούρες. Αυτά μου τα δίδαξε η αισθητική των προγόνων μου και μ’ αυτά θέλω να ζήσω. Διαφορετικά ξεκινώ απ’ την αρχή, χάνω την καταγωγή μου και βρίσκομαι μετέωρος.
   Θυμάμαι κάποια σεβάσμια γυναίκα, που τα παιδιά της κάποτε της πρότειναν να ψήσουν οβελία το Πάσχα κι αυτή αντίδρασε. «Την Λαμπρή», τους είπε, «θέλω να βγάλω τα καλά μου τραπεζομάντιλα, τα πιο πολυτελή μου σερβίτσια και μαχαιροπήρουνα, να βάλω λουλούδια στα βάζα μου και να καταλάβω πως είναι χρονιάρα μέρα. Τι σας έκαμα και θέλετε Πασχαλιάτικα να κε κυλήσετε τσου σβώλους;». Και τα λόγια της, για μένα τουλάχιστον, ήταν η καθαρά τζαντιώτικη αντίσταση και διαμαρτυρία σ’ έναν προαναγγελλόμενο θάνατο, σε μια προγραμματισμένη πτώση.
   Η παράδοση για να τηρηθεί χρειάζεται γνώση. Εμείς σήμερα την θεωρούμε μίμηση, η οποία καταντά απομίμηση. Αντιγράφουμε αυτά που μας επιβάλουν και στην ουσία μηρυκάζουμε. 
   Έτσι πιστεύουμε πως ακούσαμε ποιοτική μουσική σε συναυλίες, οι οποίες αρχίζουν με θλιβερές, προεκλογικές φιέστες. Κάνουμε πολιτισμό φωτοτυπίας. Τραγουδάμε αυτό που δεν δέχτηκε ποτέ το αυτί των πριν από εμάς δικών μας. Παραμορφώνουμε την παράδοση, μπολιάζοντάς την με άσχετα στοιχεία, πιστεύοντας μάλιστα πως κάνουμε καινοτομία. Κι όλα αυτά από επιπολαιότητα και μη επάρκεια.
   Σίγουρα δεν πρέπει ν’ αντιγράφουμε παθητικά το χθες, αλλά να το συνεχίζουμε προσαρμοσμένο στην εποχή και τις απαιτήσεις των ημερών μας. Μα για να γίνει αυτό πρέπει να βυθιστούμε βαθιά μέσα μας και ν’ αγαπήσουμε το δικό μας. Διαφορετικά θα θυμόμαστε με τις αναμνήσεις των άλλων και θα νοσταλγούμε με τα βιώματα των διπλανών.
   Μα όλα αυτά δηλώνουν παραίτηση. Περικλείουν προδοσία.
   Μακάρι η καινούργια χρονιά να μας ξαναφέρει στον εαυτό μας. Αυτό θα είναι το πολυτιμότερο δώρο της. Τότε θα μπορούμε να συνεχίσουμε την παράδοση. Να είμαστε εμείς!
Related Posts with Thumbnails