Προσκύνημα
Σε διάφορες θρησκείες υπάρχει ένα φαινόμενο που στα ρωσικά εκφράζεται συνήθως με την έννοια «προσκύνημα». Παρά την κοινή ονομασία, oι παραδόσεις του προσκυνήματος, τα κριτήρια για την αξιολόγησή του στις διάφορες θρησκείες διαφέρουν σημαντικά. Ως εκ τούτου, τη λέξη «προσκύνημα» με την πλήρη έννοια της, είναι σωστό να χρησιμοποιούμε μόνο σε σχέση με το χριστιανικό προσκύνημα.
Ο όρος προσκυνητής -στα Ρώσικα «παλόμνικ» προέρχεται από τη λέξη «παλμόβνικ», δηλαδή «πάλμα», φοίνικας- αποτελεί μετάφραση της αντίστοιχης λατινικής λέξης. Έτσι έλεγαν αρχικά τους προσκυνητές που συμμετείχαν στις λιτανείες στους Αγίους Τόπους στη γιορτή της Εισόδου του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα (αλλιώς, αυτή η γιορτή ονομάζεται η εβδομάδα των Βαΐων, ή στη ρωσική ορθόδοξη παράδοση η Κυριακή των Βαΐων). Στη συνέχεια, με τη λέξη προσκυνητής άρχισαν να ονομάζουν όχι μόνο προσκυνητές που ταξίδευαν στην Ιερουσαλήμ, αλλά και σε άλλα χριστιανικά προσκυνήματα.
Ορθόδοξο προσκύνημα
Στην VII Οικουμενική Σύνοδο, που σφραγίστηκε με τη νίκη επί της αίρεσης της Εικονομαχίας, ήταν αποδεκτός ο όρος, σύμφωνα με τον οποίο στον Θεό πρέπει διακονία και σε εικόνες προσκύνηση. Ο ορισμός αυτός, που έχει το χαρακτήρα του εκκλησιαστικού δόγματος, συνδέεται και με το θέμα του Ορθοδόξου προσκυνήματος. Οι προσκυνητές στη βυζαντινή εκκλησιαστική παράδοση έτσι ονομάζονται, δηλαδή, είναι άνθρωποι που κάνουν ένα ταξίδι στους ιερούς τόπους για να προσκυνήσουν.
Δεδομένου ότι ο ορισμός της VII Οικουμενικής Συνόδου δεν έγινε δεκτός από την Καθολική Δύση, παρουσιάστηκε μια διαφορά στην κατανόηση του προσκυνήματος στο χριστιανισμό. Σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες το προσκύνημα ορίζεται με τη λέξη «pilgrim», η οποία μεταφράζεται στα ρώσικα μόνο σαν οδοιπόρος. Οι προσκυνητές στην Καθολική Εκκλησία προσεύχονται σε ιερούς τόπους, ασχολούνται με διαλογισμό. Αλλά το προσκύνημα σε ιερά, που υπάρχει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στον Καθολικισμό δεν υπάρχει.
Ακόμα πιο μακριά από την Ορθοδοξία είναι οι Προτεστάντες, οι οποίοι δεν τιμούν ούτε αγίους, ούτε εικόνες, ούτε άγια λείψανα. Λόγω αυτής της διαφοράς στην κατανόηση της προσκυνηματικής παράδοσης στο χριστιανισμό, μπορούμε να μιλάμε για το ορθόδοξο προσκύνημα.
Προσκύνημα και τουρισμός
Σήμερα, μπορεί κανείς να ακούσει συχνά τέτοιες φράσεις όπως: «θρησκευτικός τουρισμός», «προσκυνηματικό τουρ, γύρος», «προσκυνηματική εκδρομή» κλπ. Όλες αυτές οι εκφράσεις οφείλονται σε παρανόηση της φύσης του προσκυνήματος, από την προσέγγηση του με τον τουρισμό σε μια καθαρά εξωτερική ομοιότητα. Και το προσκύνημα και ο τουρισμός σχετίζονται με το θέμα ταξιδιού. Ωστόσο, παρά τις ομοιότητες, έχουν διαφορετικό χαρακτήρα. Ακόμη και επισκεπτόμενοι τους ίδιους ιερούς τόπους, προσκυνητές και τουρίστες το κάνουν διαφορετικά.
Ο τουρισμός είναι ένα ταξίδι με εκπαιδευτικούς στόχους. Ένα από τα πιο δημοφιλή είδη του τουρισμού είναι ο θρησκευτικός τουρισμός. Το κύριο πράγμα σ’αυτό το είδος τουρισμού είναι η γνωριμία με την ιστορία των Αγίων Τόπων, με τη ζωή των Αγίων, την αρχιτεκτονική, την εκκλησιαστική τέχνη. Για όλα αυτά πραγματοποιείται η εκδρομή, η οποία για έναν τουρίστα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο του τουρισμού. Η ξενάγηση, επίσης, μπορεί να είναι ένα μέρος της προσκυνήματος, όμως όχι κύριο και υποχρεωτικό αλλά βοηθητικό. Το κύριο πράγμα σε ένα προσκύνημα είναι η προσευχή, η λατρεία και το θρησκευτικό προσκύνημα σε ιερά. Το Ορθόδοξο προσκύνημα είναι ένα μέρος της θρησκευτικής ζωής του κάθε πιστού. Κατά τη διάρκεια του προσκυνήματος το κύριο πράγμα κατά τη διάρκεια της προσευχής είναι όχι μια εξωτερική ιεροτελεστία,αλλά το πνεύμα, που βασιλεύει στην καρδιά, η πνευματική ανανέωση, η οποία γίνεται στον Ορθόδοξο Χριστιανό.
Καλώντας τους πιστούς σε προσκύνημα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία σέβεται και τους τουρίστες που επισκέπτονται χριστιανικούς ιερούς τόπους. Η Εκκλησία θεωρεί ότι ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί σημαντικό μέσο για την πνευματική διαφώτιση των συμπολιτών μας.
Παρά το γεγονός ότι το προσκύνημα, στην πραγματικότητα, είναι μια θρησκευτική δραστηριότητα, στη Ρωσία εξακολουθεί να ρυθμίζεται από την τουριστική νομοθεσία.
Η παράδοση προσκυνήματος στη Ρωσία
Το Ρωσικό Ορθόδοξο προσκύνημα χρονολογείται από τους πρώτους αιώνες της επέκτασης του Χριστιανισμού στην Αρχαία Ρωσία, δηλαδή απο το IX-X αιώνες. Έτσι, το Ρωσικό Ορθόδοξο προσκύνημα είναι πάνω από 1000 χρονών. Ο Ρωσικός λαός πάντα θεωρούσε το προσκύνημα ένα ιερό έργο, απαραίτητο για κάθε πιστό. Πρώτα, το προσκύνημα στη Ρωσία θεωρείτο ένα προσκύνημα στους ιερούς τόπους της Οικουμενικής Ορθοδοξίας - στην Αγία Γη, στην Αίγυπτο, στο Άγιο Όρος, και ούτω καθεξής. Σιγά-σιγά στη Ρωσία εμφανίστηκαν και τα δικά της κέντρα προσκυνήματος. To ταξίδι σ’ αυτά θεωρείτο πάντοτε μια πνευματική και σωματική άσκηση. Γι' αυτό στο προσκύνημα πήγαιναν συχνά με τα πόδια. Σχεδιάζοντας ένα προσκύνημα, oι Ορθόδοξοι Χριστιανοί παίρνουν ευλογία για την τέλεσή του από τον Επίσκοπο της επαρχίας ή από τον πνευματικό πατέρα τους.
Πηγή: bogoslov.ru