© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟΣ, ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΣ ΑΝΑΣΑΣΜΟΣ, ΑΝΑΣΧΕΣΕΩΣ ΠΑΝΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΠΟΓΝΩΣΕΩΣ ή Ο ΑΠΟΗΧΟΣ ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΣ ΣΤΗ ΣΚΟΠΕΛΟ


Σὲ ἀναστάσιμες ἡμέρες, στολισμένες μὲ τῆς Ἀνοίξεως τὶς πλούσιες δωρεές καὶ μυρωμένες μὲ ἄρωμα χαμομηλιοῦ, ἀνθισμένου πεύκου καὶ μαγιάτικου τριαντάφυλλου, τιμήθηκε δαψιλῶς καὶ μὲ κορυφαῖο τρόπο, ὅπως ἠ Ἐκκλησιαστικὴ Τάξις τὸ ἀπαιτεῖ, ὁ Ἅγιος τῆς νήσου Σκοπέλου. Ὁ Ἱερομάρτυς Ἐπίσκοπος Ρηγίνος. Γιὰ δεύτερη φορὰ μέσα σὲ λίγους μῆνες ἀπό τὴν κυριώνυμο ἡμέρα τῆς Μνήμης Του, στὶς 25 Φεβρουαρίου δηλαδή.  Καὶ μὲ τὴν Χάρη Του ἐπίσης, ἄνοιξε ἡ ὡραία πύλη τῶν ἐκδηλώσεων,  γιὰ νὰ συνεκτιμηθοῦν οἱ ἀδελφὲς μὲ τὸν Ἅγιο Μονές: Τόσο τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ὅσο καὶ τοῦ θείου Εὐαγγελισμοῦ. Αὐτὰ  τὰ θεοφιλῆ καὶ ἀποπνέοντα ἀνασασμοὺς εὐκατανύκτου ἱστορίας  καὶ προσφορᾶς ἱερὰ τῆς νήσου σεμνώματα. Διότι ἡ μὲν πρώτη ἐπί ἕνα αἰῶνα περίπου φιλοξενοῦσε τὰ τίμιά λείψανά Του, ἡ δὲ ἄλλη, ἐπειδὴ ὀ ἄξιος τῶν κτητόρων της γόνος, ὁ πολὺς Καισάριος μοναχὸς Δαπόντε, ἦταν ἐκεῖνος ποὺ ἀνύψωσε τὴν Μορφὴ τοῦ Ἀγίου ἀπό τὴν ἀφάνεια καὶ τὴν ἄγνοια στὴ θέση ποὺ εἶναι σήμερα.
Τὸ εἰσοδικὸ σ᾿ αὐτὸ τὸ εὐλογημένο τρίπτυχο πραγματοποιήθηκε ἀπό τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος τὸν κύριο Ἱερώνυμο, τὸν ὁποῖο συνόδευαν Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι καὶ τυγχάνουν  πνευματικὰ συγγενεῖς μὲ τὴν ἁγιοτρόφο νῆσο Σκόπελο. Ὁ Δημητριάδος κύριος Ἰγνάτιος, γείτων τῆς Μητροπόλεως Χαλκιδός Ἱστιαίας καί Βορείων Σποράδων, ἀλλὰ καὶ ἄξιος διάδοχος τοῦ Μητροπολίτου Δημητριάδος Δαμασκηνοῦ, ὁ ὁποῖος τὴν Κυριακὴ  23 Ἀπριλίου 1966,  θεμελίωσε τὸ νέο Καθολικὸ τῆς Μονῆς τοῦ γίου.
 Ὁ Κορίνθου Διονύσιος, προκάτοχος τοῦ Ἁγίου Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, τοῦ ὁποίου τὸ φιλοκαλικὸ πνεῦμα ραντίζει μὲ Ἁγιορειτικὸ ἄρωμα εὐλαβείας τὰ νησιὰ αὐτά. Τὴ Σκιάθο δηλαδή, μὲ τὴν  περίπυστη Μονὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, μὲ τὴν ὁποία εἶχε ἰκανὀ πνευματικὸ σύνδεσμο ὁ Ἅγιος Μακάριος καὶ φυσικὰ τὴ Σκόπελο μὲ τὴν ἐξίσου ζωντανὴ κολλυβαδικὴ παράδοση. Ὡστόσο δὲν πρέπει νὰ ἀγνοηθεῖ ὅτι ὁ Ἅγιος Κορίνθου ὡς ἱεροκῆρυξ τῆς Μητροπόλεως Χαλκίδος «πάλιν καὶ πολλάκις» φιλοξενήθηκε στὸ νησὶ αὐτὸ, προέστη σὲ δεκάδες πανηγύρων τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου καὶ ὄχι μόνο, σφραγίζοντας ἱκανὸ χρόνο τῆς ζωῆς του μὲ τὴ νῆσο τῶν νοσταλγῶν, ὅπως ὀνομάζει τὴ Σκόπελο ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
 Ὁ Θηβῶν καὶ Λεβαδείας κύριος Γεώργιος ἄν καὶ ἔρχεται ὡς Ἐπίσκοπος πρώτη φορὰ στὴ Σκόπελο,  τυγχάνει γνώριμος αὐτῆς, ἀφοῦ κατὰ τὴν παράδοση ὀ Ἅγιος, ποὺ ἦλθε νὰ τιμήσει καὶ διακονήσει, κατάγεται ἀπό τὴν θεόσωστο Ἐπαρχία του. Ὅμως ἐκτὸς αὐτοῦ ἄς μὴ λησμονηθεῖ ὅτι εἶναι ἄξιος διάδοχος τοῦ ἀπό Θηβῶν καὶ Λεβαδείας Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, τοῦ πρωτοκαθημένου τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἐπισκέπτεται ἐπισήμως τὴ Σκόπελο.
Γιὰ τὸν Μητροπολίτη Χαλκίδος Ἱστιαίας καὶ Βορείων Σποράδων κ. Χρυσόστομο ἡ Σκόπελος δὲν εἶναι τμῆμα τῆς Ἐπαρχίας του μόνο, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἡ δεύτερη πατρίδα του. Γιατὶ γιὰ τριάντα περίπου χρόνια, ἀπό διάκονος ἀκόμη,  τὴν ἔχει ἐπισκεφθεῖ καὶ διακονήσει πολλὲς φορές, ἐνῶ ὡς Ἐπίσκοπος, στὰ δέκα χρόνα τῆς Ἀρχιερωσύνης του, σχεδὸν πάντα ἦταν παρὼν στὴ μνήμη τοῦ προκατόχου του Ἁγίου Ρηγίνου. Μὲ τὴν πρόσκλησή του δὲ καὶ τὸν σεβασμὸ ποὺ ἀποπνέει, ἔδωσε στὴν Σκόπελο καὶ τούτη τὴν σημαντικὴ σελίδα, ὥστε νὰ προσμετρηθεῖ στὶς ἔνδοξες δέλτους τῆς Ἱστορίας,  ποὺ γνώρισε αὐτὸς ὀ τρισόλβιος καὶ καθαγιασμένος ἀπὸ τὴν παρουσία Ἁγίων τόπος τῆς Σκοπέλου.

Ἀλησμόνητες θὰ μείνουν οἱ ὧρες τοῦ ἐαρινοῦ πρωϊνοῦ τῆς Κυριακῆς τῆς 20ης Μαΐου τοῦ σωτηρίου ἔτους 2012, ὅπου γιὰ πρώτη, φαντάζομαι, φορὰ ἔγινε πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο, ἡγουμένου τοῦ Μακαριωτάτου. Μὲ ἠρεμία καὶ κατάνυξη, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ μεγαλοπρέπεια ποὺ ἅρμοζε,   τελέσθηκε ὁ Ὄρθρος καὶ ἡ Θεία Λειτουργὶα συλλειτουργούντων ἐπίσης τῶν πατέρων Νικοδήμου, τοῦ Πρρωτοσυγκέλλου τῆς Μητροπόλεως Χαλκίδος, τοῦ π. Ἀλεξίου, ἐφημερίου τοῦ ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἀγίου Θωμᾶ Ἀμπελοκήπων, τοῦ π. Γρηγορίου ἀπό τὴν Ἱ. Μητρόπολη Κορίνθου καὶ τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Σκοπέλου Ἁλοννήσου π. Νικολάου. Σὺν αὐτοῖς καὶ οἱ διάκονοι π. Ἐπιφάνιος, πρωτοδιάκονος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ π. Καλλίνικος τῆς Ἱ. Μ. Δημητριάδος. Παρὼν ἐκεῖ, διὰ τοῦ σεπτοῦ λειψάνου Του, καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἅγιος Ρηγίνος, Αὐτὸς, δηλαδή,  ποὺ συνεκάλεσε αὐτὴν τὴν φροντισμένη καὶ ἱστορικὴ Πανήγυρι. Καὶ μαζὶ Του ἕνα πλῆθος Ἀρχιερέων, ἱερέων, ἱερομονάχων, μοναχῶν, Ἀρχόντων καὶ πιστῶν τῆς νήσου Σκοπέλου καὶ ὄχι μόνο, ποὺ ἐπί δεκαεπτὰ αἰῶνες τιμοῦν τὸν Ἅγιο καὶ τὸν πανηγυρίζουν. Κατενυγμένοι τὸν πανηγυρίζουν, μὲ τὴ λαμπαδα τῆς ψυχῆς τους ἀναμμένη ἐμπρός Του. Ὅπως ἐμεῖς ὅλοι. Γι᾿ αὐτὸ καὶ οἱ ὧρες αὐτὲς ἀποκτοῦν νόημα, ὑψώνονται στὴ συνείδηση τῶν πιστῶν, ὅπως τὰ Τίμια Δῶρα πρὶν τὴ Θεία Μετάληψη... Κι ἀναθάλλει τότε ἡ ψυχὴ τοῦ κάθε πιστοῦ, γιατὶ γνωρίζει πὼς στὴν ἀναίμακτο Μυσταγωγία δὲν εἶναι παρόντες οἱ ὅσοι κυκλώνουν τὸ Θυσιαστήριο ἤ στέκονται στὸν κυρίως ναὸ συνευχόμενοι καὶ προσκαρτεροῦντες τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει... Ἕνα σύννεφο ψυχῶν κατεβαίνει τὶς σεπτὲς αὐτὲς ὧρες ἀπό τὸ Θρόνο τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου καὶ μὲ ἀνοιχτὰ τὰ μάτια καὶ φορτισμένη τὴν ψυχὴ ἀπό τὴν ἱερὴ συγκίνηση συνέυχεται... Εἶναι ἀναντίρρητα οἱ Κτήτορες, ἐξ ὧν καὶ ὁ ἱερομόναχος Δωρόθεος, ὁ Ἐπίσκοπος Κλήμης ποὺ ἐγκαινίασε τὸ παλαιὸ Καθολικὸ, ὁ ἔσχατος Ἐπίσκοπος Σκιαθου καὶ Σκοπέλου ὁ  Εὐγένιος, ὁ μακαριστὸς Χαλκίδος Νικόλαος ποὺ ἐτέλεσε τὰ ἐγκαίνια τοῦ νέου Καθολικοῦ, οἱ Λαυριῶτες πατέρες, ἀκόμη καὶ ἡ χαροκαμένη Σκοπελίτισσα Εὐδοκία, ἡ προσμονάρισσα τοῦ Ἁγίου στὰ πρῶτα χρόνια τοῦ 20ου αἰ. ποὺ τὴ μνημονεύει κι ὁ Ἴων Δραγούμης. Καὶ σιμά τους ἡ μεγάλη καὶ τραγικὴ Μορφὴ τοῦ Σκοπελίτη μοναχοῦ Καισάριου Δαπόντε, ποὺ τίμησε ὅσο κανεὶς τὸν Ἅγιο, νὰ τὸν ἐγκωμιάζει μὲ τὸ δικό του τρόπο ἐπισφραγίζοντας τὴν πανήγυρη καὶ τιμώντας τὶς ὅσες ἀκολουθήσουν ἑορτές.
«Χαίροις τὸ ἀγαλλίαμα, ἡ δόξα τῶν Σκοπέλων,
Πλοῦτος ἀγαλλιάσεως, καὶ δόξης , σκοπὸς πέλου.
Χαίροις τὸ τῆς πατρίδος μου πολύφωτος κομήτης
ἐμοῦ δὲ ὁ πολύτιμος, ἔκλαμπρος μαργαρίτης»...
Ἀλήθεια, δίκαιο δὲν ἔχει;
Σκόπελος, 20-5-2012

Τετάρτη 30 Μαΐου 2012

Δύο βιβλία από τη ΣΑΝΤΡΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ» και «ΙΣΜΑΗΛ»

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ   


Δύο βιβλία γεμάτα τρυφερότητα και αθωότητα, δύο βιβλία ύμνος στη δύναμη της αγάπης, γραμμένα σαν από μιας Νεράιδας χέρι, είναι «Ο Κήπος με τα όνειρα» [εκδόσεις Πατάκη] και ο «Ισμαήλ» [εκδόσεις Κέδρος]. Εξαιρετικά επιμελημένες εκδόσεις και οι δύο, μας προϊδεάζουν, με τα πανέμορφα εξώφυλλά τους, για τη μαγεία τουπε ριεχομένου! Δημιουργός τους η εξαίρετη δημοσιογράφος της Καθημερινής Σάντρα Βούλγαρη, η οποία αποδεικνύεται και ταλαντούχος συγγραφέας. Το συγγραφικό της σύμπαν, ονειρικό, ποιητικό, παραμυθένιο, απευθύνεται στην αθωότητα των παιδιών και στη «δική» μας. 

Τρία διηγήματα «φυτρώνουν» στον «Κήπο με τα όνειρα», που κόσμησε με το εξώφυλλο και τις βινιέτες της η Βάσω Ψαράκη, και μεγαλώνοντας  κατακτούν τις καρδιές μικρών και μεγάλων. Σ’  ένα κόσμο οραματικό, βυθισμένο στην ομορφιά, ζει η μικρή «Τριανταφυλλένια». Όταν ο αγαπημένος της την εγκαταλείπει, για να αναζητήσει τα όνειρά του, ανήμπορη να συνεχίσει τη ζωή, παρακαλεί το Θεό να την πάρει κοντά Του. Εκείνος τότε θα τη μεταμορφώσει σε δέντρο, που όμοιό του δεν υπάρχει. Στα κλαδιά και τα  λουλούδια  του πετούν οι φίλοι της, τα πουλιά, και οι άνθρωποι απολαμβάνοντας τη σκιά του,  συνομιλούν μαζί της. Ξέρουν ότι το δέντρο είναι η Αγάπη, είναι η  Τριανταφυλλένια τους που έγινε θρύλος και τους βύθισε σε θλίψη, αλλά, μη θέλοντας να τους στερήσει την αγάπη, τούς την προσφέρει με τη μορφή της σκιάς της. Ξαφνικά ένα νέο κορίτσι έρχεται στη ζωή και καθώς  μεγαλώνει, αγαπά όπως και η Τριανταφυλλένια ένα αγόρι. Αλίμονο, η ιστορία  επαναλαμβάνεται και το αγόρι της φεύγει μακριά. Απελπισμένη η κόρη κλαίει σπαρακτικά στην αγκαλιά της Τριανταφυλλένιας χωρίς κανένα από τα παρηγορητικά λόγια να της γλυκάνουν την καρδιά, γι' αυτό, μην αντέχοντας τον πόνο, το κορίτσι  παρακαλεί το Θεό να την κάνει δέντρο ή λουλούδι. «Πρέπει ν’ αντέξεις και να βρεις τη χαρά» της ψιθυρίζει η Τριανταφυλλένια. Και γίνεται το θαύμα. Το νέο κορίτσι φέρνει στον κόσμο μια καινούργια ζωή και όλοι μιλούν για το θρύλο της Τριανταφυλλένιας. Το κοριτσάκι  μεγαλώνει, προσφέροντας χαρά στους ανθρώπους. Γίνεται κι αυτή μια πανέμορφη νέα, ίδια με την Τριανταφυλλένια και αγαπά. Κι ενώ όλοι νομίζουν πως το  κακό του χωρισμού δε θα επαναληφθεί και ότι η αγάπη έχει νικήσει, η τραγική ημέρα δεν αργεί. Το παλικάρι μπαίνει κι αυτό με τη σειρά του στο καράβι και φεύγει. Μια καταιγίδα έρχεται να ολοκληρώσει το κακό. Η Τριανταφυλλένια  κοντεύει να ξεριζωθεί από τη θλίψη.  Παλεύει με δυνάμεις άγνωστες ν’ αλλάξει τον κόσμο. Το πρωινό θα φέρει τη γαλήνη, οι άνθρωποι θ’ αντικρίσουν τον ήλιο  και πέρα στα βάθη της θάλασσας ένα καράβι φέρνει πίσω το αγόρι της και μαζί του «επιστρέφουν» εκείνοι που αγαπήθηκαν από  τη Μητέρα της και την Τριανταφυλλένια. Το ίδιο βράδυ παντρεύονται  και χορεύουν γύρω από τον κορμό της  ενώ εκείνη τους ραίνει  με τα ροδοπέταλά της. «Τα μάγια είχανε λυθεί. Κι αν κάποια μέρα θέλετε κι εσείς να το διαπιστώσετε κοιτάξτε ένα ουράνιο τόξο το πρωί μετά από βροχή. Εκεί στην άκρη του που χάνεται μέσα στον ουρανό είμαι σίγουρη πως θα δείτε την Τριανταφυλλένια αγκαλιά με τον αγαπημένο της  να σας λέει πως μια μέρα η αγάπη θα κυβερνήσει τον κόσμο». Με την ίδια επινοητική και δημιουργική φαντασία, η συγγραφέας συνθέτει και τα άλλα δύο διηγήματα της συλλογής της, «Το Κυκλάμινο» και το  ο «Κάρλος  ο ρομαντικός  ψαράς».  

Στο δεύτερο βιβλίο της, τη νουβέλα «Ισμαήλ», των εκδόσεων Κέδρος, με εξαιρετικό, ανυπόγραφο εξώφυλλο, η Σάντρα Βούλγαρη, με τις λεπτές ψηφίδες των μύθων της δημιουργεί τον άυλο κύκλο της αγάπης. Ο έρωτας ζωντανεύει αργότερα μέσα από  τις  αισθήσεις  με πολύτιμο καρπό την μικρή Αιμιλία.  Όλα αρχίζουν και τελειώνουν σαν σε πίνακα του Μαρκ Σαγκάλ, που, μέσα στις εικαστικές του αποσκευές, φέρει τον πλούτο των λαϊκών παραμυθιών της πατρίδας του και την πίστη  ότι η φύση και οι άνθρωποι μοιράζονται την ίδια μοίρα. Οι ήρωες του βιβλίου,  όπως και στις συνθέσεις του Ρώσου ζωγράφου, αιωρούνται  μέσα από τα σύννεφα και τα χρώματα και  ο τίτλος του πρώτου κεφαλαίου του παραμυθιού ξεπετιέται  και γράφεται σ’ ένα τσαλακωμένο χαρτί: «Κήπος», «ένα κομμάτι του παράδεισου στη γη». Τη φροντίδα του φανταστικού ή υπαρκτού κήπου έχει ένα αγόρι, που τα βράδια στοχάζεται και αναρωτιέται: πώς θα ήταν η μακρινή του χώρα,  αν έπαυαν οι μάχες του πολέμου; Πως θα ήταν οι κάτοικοι αν αποκτούσαν ξανά  τη χαμένη τους γη; Κι αν μια μέρα ο ίδιος κέρδιζε την πολύτιμη ελευθερία του κι έφευγε μακριά από τον κήπο του, τι άραγε θα συνέβαινε; Έτσι αρχίζει η ιστορία του «Ισμαήλ» με ερωτήματα, νεανικούς φόβους, σκληρά βιώματα, με νέους και κόρες που θέλουν ν’ αγαπηθούν και να αγαπήσουν.  Όλα κυλούν ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα σε ένα σύγχρονο παραμύθι με ήρωα έναν Κούρδο πρόσφυγα από το Ιράκ, περαστικό από την Ελλάδα με τελικό προορισμό του τη Σουηδία και ηρωίδα την Γκούεν, Ελληνίδα από πατέρα και  Αγγλίδα από  μάνα. Το όνομά της από το Γκουίνεβιρ παραπέμπει στους μεσαιωνικούς θρύλους των ιπποτών. Οι δυο νέοι αποζητούν τη ζεστασιά και τη μέθη της αγάπης. Συναντώνται και αγαπιούνται. Η ιστορία τους ξετυλίγεται μέσα από μία συναρπαστική γραφή άλλοτε με τη μορφή ρεαλιστικής αφήγησης άλλοτε με τη μορφή του παραμυθιού. Γεγονότα πραγματικά μεταμορφώνονται σε ονειρικά και το ηχόχρωμα των λέξεων προσδίδει στον πλούσιο συναισθηματισμό των ηρώων μια απόκοσμη αέρινη νότα, που γίνεται ορατή με την καρδιά. Ο αναγνώστης βυθίζεται στις φανταστικές, ποιητικές  εικόνες  του βιβλίου και απολαμβάνει  την αφηγηματική τέχνη της συγγραφέως, που με τη μαγική της ράβδο  μεταμορφώνει τα πλάσματα του Θεού! Την ίδια απόλαυση νιώσαμε κι εμείς και ευχόμαστε στη νέα συγγραφέα να μας δώσει κι άλλα βιβλία κρατώντας πάντα το ήθος της γραφής και της ευαισθησίας της!

Μια ακόμα συμμετοχή σε μια εικαστική Γκιόστρα

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante”, όπως είναι σε όλους γνωστό, εκτός από την επαναφορά στην σημερινή πραγματικότητα των ιστορικών ιπποτικών αναμετρήσεων, προσπαθεί ν’ αναζητήσει την ταυτότητα του νησιού μας, να γνωρίσει τον αληθινό πολιτισμό του και να ενισχύσει την σημερινή δημιουργία, η οποία δεν θα είναι μια απλή αντιγραφή, αλλά μια προσαρμογή του χθες στο σήμερα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να μιλάμε και πάλι για άνθιση και όχι για παρηγοριά στον άρρωστο.
Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας το Σωματείο αναθέτει κάθε χρόνο και στις δύο βασικές του εκδηλώσεις, την μεγάλη Γκιόστρα, αλλά και αυτήν του Άι – Γιωργιού, σε έναν από τους εικαστικούς καλλιτέχνες του νησιού μας, τους τόσο πολλούς και ταλαντούχους, να φιλοτεχνήσει ένα έργο, σχετικό με το θέμα, το οποίο χρησιμοποιεί για την αφίσα των εκδηλώσεων.
Τα έργα των έως τώρα δημιουργών εκτέθηκαν τον περασμένο Αύγουστο στο πάντα δραστήριο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και με τον τρόπο αυτό τα γνώρισε όχι μόνο το ντόπιο κοινό, που έτσι και αλλιώς τα ήξερε από τις αφίσες, τα προγράμματα και τις άλλες δημοσιεύσεις, αλλά και πολλοί επισκέπτες του νησιού μας, που έμαθαν για το σημαντικό αυτό κομμάτι της ιστορίας μας, αλλά γνώρισαν και τη νεότερη καλλιτεχνική παραγωγή του τόπου μας.
Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο το πώς ο κάθε καλλιτέχνης είδε την Γκιόστρα της Ζακύνθου, πώς την συνέδεσε με άλλα αξιοσημείωτα γεγονότα, όπως οι «Ομιλίες», πώς την ενέταξε στο σήμερα και πώς είδε την συνέχειά της. Αν βρεθούν τα χρήματα, στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε και όλα αυτά τα δημιουργήματα εκδοθούν σε ειδικό τόμο, ο νεότερος ερευνητής θα μπορέσει να διαπιστώσει το πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται ομόκεντρα και το πώς η τέχνη εκφράζει την κάθε κοινωνία και την ιδιαιτερότητά της.
Φέτος το έργο για την αφίσα της Γκιόστρας της Ζακύνθου 2012 φιλοτέχνησε μια νέα και πολλά υποσχόμενη ζωγράφος, η ήδη γνωστή από την ως τώρα προσφορά της Θάλεια Ξενάκη, δίνοντας έτσι την δική της εκδοχή, αλλά, πιστεύω και της γενιάς της, για την πανάρχαια αυτή ιστορία, η οποία ακόμα μπορεί να συγκινήσει και να εμπνεύσει.
Κεντρικό, αλλά και μοναδικό, πολύ σωστά, πρόσωπο του έργου, ένας ιππότης, ο οποίος μπρος από τους κρίκους προσπαθεί να κερδίσει το έπαθλο, αλλά και όλα τα συνακόλουθα. Δεν είναι του σήμερα, ούτε του χθες, αλλά διαχρονικός και αιώνιος. Ουσιαστικά λαβαίνει μέρος στην ιπποτική αναμέτρηση, που ξεκίνησε από τον Αρίγκο της Μπόχαλης, κατέβηκε στην Πλατεία Ρούγα και σήμερα επιβιώνει στην πλατεία Σολωμού, της δικής μας σχόλης και της τουριστικής μας συνάθροισης, αλλά συγχρόνως συμμετέχει στην «Ομιλία» του Ρωτόκριτου, είναι κάτι από τις σκηνές της «Ευγένας», του κυρ – Θεόδωρου Μοντσελέζε και αποκτά και πιο πέρα διαστάσεις, θυμίζοντας και Δον Κιχώτη, με ή χωρίς ανεμόμυλους.
Το φόντο η Πλατεία Ρούγα της προσεισμικής ακμής, αλλά και της σημερινής πραγματικότητας. Λιτό το τοπίο, γι’ αυτό και πολυδιάστατο. Μπορεί, όμως να είναι, εκτός από τις καμάρες του κέντρου της πόλης και αυτές της παραποιημένης Στράτας Μαρίνας, αλλά και του δρόμου του προστάτη Αγίου μας, με την καμπυλότητα, η οποία δεν διακρίνει μόνο την ντόπια αρχιτεκτονική παράδοση, αλλά και τις περισσότερες εκφράσεις του πολιτισμού μας. Μπορεί να είναι και η πλατεία Αγίου Μάρκου, με τις διηγήσεις της πλακόστρωσής της, όπως βίωσε τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας του νησιού, μέχρι να πληγωθεί από την τουριστική προχειρότητα ή και η άλλη, η κάτου Πλατεία, αυτή του Εθνικού ποιητή, όπου το Μουσείο με τα εναπομείναντα. Εκεί εξάλλου γίνεται στις μέρες μας το αγώνισμα και το χθες περνά στο σήμερα.
Η Θάλεια Ξενάκη δούλεψε με αφαίρεση και γι’ αυτό το έργο της είναι πολυδιάστατο. Παρουσιάζει την ουσία και αφήνει τον θεατή να προσθέσει τα όσα γνωρίζει ή φαντάζεται. Περιορίζει για να μπορέσει να διηγηθεί. Απλοποιεί για να δώσει την πολύμορφη διάσταση της ιστορίας.
Μέσα από τα χρώματά της, τα εντελώς απαραίτητα, δίνει την ταυτότητα του νησιού, είτε αυτή προέρχεται από την μακραίωνη ιστορία του, είτε διεξάγεται στο σήμερα, με τις αναζητήσεις και τους προβληματισμούς.
Τα έργα των ντόπιων εικαστικών δημιουργών, τα οποία μέχρι τώρα ιστορήθηκαν για την αφίσα των εκδηλώσεων του πανάρχαιου ιπποτικού αγωνίσματος της Ζακύνθου κάνουν και αυτά, εντελώς αθόρυβα, μια δική τους Γκιόστρα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, μάλιστα, η νίκη έρχεται σε έσχατη αναζήτηση. Εδώ μετρά η συμμετοχή και η δημιουργία, όπως παντού θα έπρεπε να συμβαίνει.
Η τέχνη έφιππη βαδίζει προς τον κρίκο. Η ισόψηφη νίκη δεν είναι ατομική, αλλά του συνόλου. Εδώ πράγματι επαληθεύεται το αποστολικό «ουδείς στεφανούται ή μη νομίμως αθλήσει».
Είναι πράγματι παρήγορο που η τέχνη της ζωγραφικής, όπως και της ποίησης, ανθίζουν ακόμα στο νησί μας. Ευλογούν την καθημερινότητά μας και ισορροπούν την κακοδαιμονία μας.
Ας κάνουν πάντα τη δική τους Γκιόστρα!

Σάββατο 26 Μαΐου 2012

Günter Grass: Η ΝΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ / EUROPAS SCHANDE (νέο ποίημα)





Είσαι πολύ κοντά στο χάος, γιατί δεν συμμορφώθηκες πλήρως στην αγορά
κι απομακρύνεσαι απ' τη χώρα, που ήτανε κάποτε λίκνο για σένα.


Ό,τι με την ψυχή ζητούσες και νόμιζες πως είχες βρει
τώρα σαν κάτι περιττό αποβάλλεις και το πετάς μες στα σκουπίδια.

Ολόγυμνη σαν οφειλέτης διαπομπεύεται, υποφέρει η χώρα εκείνη
που έλεγες πως της χρωστάς ευγνωμοσύνη.

Στη φτώχεια καταδικασμένος τόπος, τόπος που ο πλούτος του
τώρα στολίζει τα μουσεία: λάφυρα που έχεις τη φροντίδα Εσύ.

Κείνοι που χίμηξαν με την ορμή των όπλων στη χώρα την ευλογημένη με νησιά
στολή φορούσαν και κρατούσαν τον Χέλντερλιν μες στο γυλιό τους.

Καμιά ανοχή πλέον δεν δείχνεις στη χώρα που οι συνταγματάρχες
υπήρξαν σύμμαχοι ανεκτικοί.

Χώρα που ζει δίχως το δίκιο, μα με εξουσία που επιμένει πως έχοντας αυτή το δίκιο
ολοένα σφίγγει κι άλλο το ζωνάρι.

Σε πείσμα σου η Αντιγόνη μαυροφορεί - σ' όλη τη χώρα
πενθοφορεί και ο λαός της που κάποτε σ' είχε φιλοξενήσει.

Μα οι ακόλουθοι του Κροίσου έχουν στοιβάξει έξω απ' τη χώρα,
στα θησαυροφυλάκιά σου, ό,τι σαν μάλαμα αστράφτει.

Πιες, επιτέλους, πιες, κραυγάζουν επίτροποι σαν μαζορέττες
μα ο Σωκράτης σού επιστρέφει γεμάτο πίσω το ποτήρι.

Σύσσωμοι, ό,τι σου ανήκει, βαριά θα ρίξουν την κατάρα
θεοί, αφού η θέλησή σου ζητά ξεπούλημα του Ολύμπου.

Χωρίς του πνεύματος τροφή, τότε κι εσύ θα καταρρεύσεις
δίχως τη χώρα που ο νους της, Ευρώπη, εσένα έχει πλάσει.


Ποίημα σε μετάφραση του ποιητή Γιάννη Ευθυμιάδη και της μεταφράστριας Σοφίας Γεωργαλλίδη, μόλις μερικές ώρες μετά τη δημοσίευσή του στη γερμανική εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung (φύλλο της Παρασκευής, 25ης Μαΐου 2012).

*  *  *


Ein Gedicht von Günter Grass
Dem Chaos nah, weil dem Markt nicht gerecht,
bist fern Du dem Land, das die Wiege Dir lieh.
Was mit der Seele gesucht, gefunden Dir galt,
wird abgetan nun, unter Schrottwert taxiert.
Als Schuldner nackt an den Pranger gestellt, leidet ein Land,
dem Dank zu schulden Dir Redensart war.
Zur Armut verurteiltes Land, dessen Reichtum
gepflegt Museen schmückt: von Dir gehütete Beute.
Die mit der Waffen Gewalt das inselgesegnete Land
heimgesucht, trugen zur Uniform Hölderlin im Tornister.
Kaum noch geduldetes Land, dessen Obristen von Dir
einst als Bündnispartner geduldet wurden.
Rechtloses Land, dem der Rechthaber Macht
den Gürtel enger und enger schnallt.
Dir trotzend trägt Antigone Schwarz und landesweit
kleidet Trauer das Volk, dessen Gast Du gewesen.
Außer Landes jedoch hat dem Krösus verwandtes Gefolge
alles, was gülden glänzt gehortet in Deinen Tresoren.
Sauf endlich, sauf! schreien der Kommissare Claqueure,
doch zornig gibt Sokrates Dir den Becher randvoll zurück.
Verfluchen im Chor, was eigen Dir ist, werden die Götter,
deren Olymp zu enteignen Dein Wille verlangt.
Geistlos verkümmern wirst Du ohne das Land,
dessen Geist Dich, Europa, erdachte.

Τετάρτη 23 Μαΐου 2012

Η σκέψη του Κάρλος Φουέντες


Μάκης Προβατάς
[Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜagazino στις 4 Μαρτίου 2012]



O Κάρλος Φουέντες θεωρείται ο σημαντικότερος συγγραφέας του Μεξικού και ένας από τους πιο εμβληματικούς και αναγνωρισμένους διανοουμένους του ισπανόφωνου κόσμου. Οι Μεξικανοί τον θεωρούν το ζωντανό πρότυπο του πολιτισμού τους. Ο 84χρονος σήμερα Φουέντες γεννήθηκε στον Παναμά όπου υπηρετούσε ο διπλωμάτης πατέρας του. Ελαβε τη βασική του εκπαίδευση και μόρφωση σε δημόσια σχολεία της Ουάσιγκτον στις Ηνωμένες Πολιτείες, και επέστρεφε στο Μεξικό στις διακοπές για να τις περάσει με τις γιαγιάδες του: «Τις δύο φοβερότερες παραμυθατζούδες του κόσμου». Σπούδασε Νομικά στο Μεξικό, αφού ο πατέρας του είχε βάλει τον μεγαλύτερο εκείνη την εποχή μεξικανό συγγραφέα, τον Αλφόνσο Ρέγες, να τον πείσει ότι με το να γράφει βιβλία στη συντηρητική μεξικανική κοινωνία δεν θα έβγαζε χρήματα για να ζήσει. «Η αλήθεια όμως είναι ότι από μικρός ήθελα να γίνω συγγραφέας. Νομίζω ότι το να γράφεις αλλά και το να διαβάζεις είναι “παράδεισος”» σχολιάζει τώρα.

Ετσι από το 1954 βρέθηκε για μερικά χρόνια να ασχολείται παράλληλα με τη συγγραφή μυθιστορημάτων, αλλά και με την πολιτική ως εκπρόσωπος του Μεξικού στον ΟΗΕ και ως πρεσβευτής σε διάφορες χώρες. Στο τέλος όμως παράτησε την πολιτική για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη συγγραφή.
Το 1962 εκδίδει τον «Θάνατο του Αρτέμιο Κρουζ», ένα επικό μυθιστόρημα της μεξικανικής ιστορίας το οποίο αναγνωρίζεται ως αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ως βασικό έργο της περιόδου που είναι γνωστή ως «el boom»: είναι η εποχή που λατινοαμερικανοί συγγραφείς όπως ο Φουέντες και ο προσωπικός του φίλος Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σαγήνευαν τους αναγνώστες σε όλον τον κόσμο. Φανατικός υποστηρικτής του Φιντέλ Κάστρο, από την πρώτη ημέρα της ανόδου του, ασκούσε κριτική στην αμερικανική εξωτερική πολιτική μέσα από τα βιβλία του, οπότε οι ΗΠΑ τον έβαλαν στη λίστα αυτών στους οποίους επί χρόνια αρνούνταν να εκδώσουν βίζα. Το 1985 όμως το μυθιστόρημά του «Ο γερο-γκρίνγκο» γίνεται μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ, το πρώτο από μεξικάνο συγγραφέα, και αργότερα ταινία με πρωταγωνιστές τον Γκρέγκορι Πεκ και την Τζέιν Φόντα. Από εκεί και πέρα γίνεται ο πρώτος που καταλαμβάνει την έδρα Ρόμπερτ Κένεντι των Λατινοαμερικανικών Σπουδών στο Χάρβαρντ, ενώ παράλληλα διδάσκει στα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Μπράουν. Εδώ και χρόνια μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Μεξικού και Βρετανίας, όπου διετέλεσε καθηγητής στο Κέιμπριτζ στην έδρα Σιμόν Μπολίβαρ.
Η σύζυγός του, Σίλβια Λέμους, δημοσιογράφος της μεξικανικής τηλεόρασης, μας απάντησε στο τηλέφωνο: «Γεια σας! Πώς είναι τα πράγματα στην Ελλάδα;». Οχι και τόσο καλά και αρκετά παράξενα. «Ναι, το μαθαίνουμε. Σας εύχομαι το καλύτερο μέσα από την καρδιά μου, ειλικρινά. Μισό λεπτό να σας δώσω τον κ. Φουέντες».
Μια χαρακτηριστική φωνή με εξαιρετική αγγλική προφορά, με ένα στυλ το οποίο θα πρόδιδε, ακόμη και αν δεν τον ήξερε κάποιος, ότι πρόκειται για έναν διανοούμενο με βαθιά πολιτική σκέψη, ακούστηκε: «Τι κάνετε; Πείτε μου κατ’ αρχάς πώς είναι τα πράγματα στην Ελλάδα, γιατί είμαστε όλοι πραγματικά σοκαρισμένοι με αυτά που συμβαίνουν εκεί».
Ασχημα, αλλά ελπίζουμε ότι θα καλυτερεύσουν σύντομα. Εσείς όμως έχετε ζήσει και τις κρίσεις στη Λατινική Αμερική. Στο οικονομικό σύστημα που έχουμε αποφασίσει να ζούμε, αυτά, κατά περιόδους, δεν είναι αναμενόμενο να συμβαίνουν; «Ναι, φυσικά. Το σοκ όμως παραμένει, γιατί η Ελλάδα, πιστέψτε με, είναι πολύ σημαντική για όλη την υφήλιο. Και όταν ένα σημαντικό μέγεθος όπως είναι η Ελλάδα βιώνει τόσο άσχημες καταστάσεις αυτό είναι σοκαριστικό. Ξέρω ότι θα σας ακουστεί τετριμμένο, αλλά η Ελλάδα επινόησε τη δημοκρατία και τη φιλοσοφία. Ο,τι είναι βαθιά πολύτιμο στην καθημερινότητά μας προέρχεται από την Ελλάδα και επομένως ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα μάς επηρεάζει όλους πολύ προσωπικά».
Εδώ στην Ελλάδα νιώθουμε σαν να έχει επέλθει μια διακοπή στη συνέχεια του πολιτισμού μας. «Αυτό ακριβώς κάνουν οι κρίσεις! Διακόπτεται πολιτισμικά και πολιτιστικά η πορεία ενός λαού. Δεν είμαι Ελληνας, οπότε δεν μπορώ να σας δώσω συμβουλές. Εχετε έναν από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς, βρείτε τον τρόπο να φέρετε αυτόν τον πολιτισμό στην πολιτική σας, στην οικονομία σας και στη δημοκρατία σας του σήμερα. Το ξέρω ότι είναι δύσκολο, αλλά από εσάς εξαρτάται, και εγώ δεν μπορώ να σας δώσω μαθήματα σε αυτό».
Η πόρτα για να βγεις από την κρίση είναι η ίδια απ’ την οποία μπήκες; «Φυσικά! Γι’ αυτό και η αρχή της κρίσης είναι πάντοτε πολύ νωρίτερα από τότε που την αντιλαμβάνεσαι. Και στη Λατινική Αμερική ο πολιτισμός έχει μια συνέχεια, όμως οι κυβερνήσεις και οι οικονομίες των χωρών δεν έχουν. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα: πώς μπορείς να φέρεις τη συνέχεια του πολιτισμού μέσα στο βασίλειο της πολιτικής. Αν το καταφέρουμε κάποτε αυτό, τότε θα έχουμε καταφέρει τις επιτυχημένες πολιτείες. Ολοι οι λαοί στην Ιστορία υποφέρουν από αυτό το άνισο που υπάρχει μεταξύ της συνέχειας της κουλτούρας και του εύθραυστου της πολιτικής».
Αυτό που καταλαβαίνουμε στην Ελλάδα είναι ότι η κρίση έχει καταδικάσει πολλούς σε έλλειψη δουλειάς και φαγητού, αλλά προηγήθηκε το γεγονός ότι οι περισσότεροι είχαμε καταδικάσει τον εαυτό μας σε έλλειψη συνεννόησης. «Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα του συστήματος. Εγώ, για παράδειγμα, είχα έναν υπέροχο γιο που τον έχασα, έχω μια γυναίκα την οποία αγαπάω πολύ, εξαιρετικούς γονείς και πολύ καλούς παππούδες. Οι δύο γιαγιάδες μου ήταν πάρα πολύ καλές στο να λένε ιστορίες. Θα μπορούσα να είμαι αρχιτέκτονας ή να πλένω πιάτα, όμως δεν θα είχε καμία σημασία το επάγγελμά μου αν δεν υπήρχε η σχέση μου με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Σκεφτείτε ότι αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι στη δική μου ζωή δεν θα είχα γράψει αυτά που έχω γράψει ως συγγραφέας, και εσείς ποτέ δεν θα με αναζητούσατε για αυτή τη συνέντευξη».
Εμείς φαίνεται ότι γυρίσαμε την πλάτη στις ρίζες μας. Και όμως ο Νίτσε έλεγε ότι «η Ελλάδα είναι το αρχέτυπο γιατί δεν γύρισε τα νώτα στην Ανατολή». «Ακριβώς! Υπάρχει μια γενική αγάπη για την Ελλάδα από πολύ παλιά. Και μια διαρκής επιθυμία του κόσμου της διανόησης να υπερασπίζεται την Ελλάδα, κάτι το οποίο δεν σχετίζεται με το τώρα και με αυτά που συμβαίνουν. Εντελώς συμπτωματικά, μόλις τελείωσα το καινούργιο μου βιβλίο που έχει σχέση με τον Νίτσε!».
Θα μας πείτε κάτι για αυτό; «Το ονομάζω “Friedrich in his balcony” και έχει ως εξής: Βρίσκομαι σε ένα ξενοδοχείο του Βερολίνου και ένα πρωί που ξυπνάω και βγαίνω στο μπαλκόνι του δωματίου μου βλέπω στο μπαλκόνι του διπλανού δωματίου έναν άνδρα με ένα μεγάλο μουστάκι να κοιτάζει τον κόσμο. Είναι ο Νίτσε. Και έτσι αρχίζουμε μια συζήτηση οι δυο μας. Το έχω δώσει ήδη στους εκδότες μου ακόμη και στην Ελλάδα, αλλά εκεί θέλει μετάφραση».
Γράφετε βιβλία εδώ και έξι δεκαετίες και διαβάζονται σε όλον τον κόσμο· νιώθετε ότι εκπροσωπείτε το Μεξικό; «Οχι ακριβώς. Το να εκπροσωπώ το Μεξικό είναι σαν να λέμε, για παράδειγμα, ότι ο Μπαλζάκ εκπροσωπούσε απλώς τη Γαλλία. Ανήκεις στη χώρα από την οποία προέρχεσαι. Δεν θα μπορούσα να γράψω ούτε ένα μυθιστόρημα το όποιο να μην έχει σχέση με το Μεξικό. Ο Μπαλζάκ δεν μπορούσε να γράψει τίποτε που δεν είχε σχέση με τη Γαλλία. Επομένως υπάρχει ένας χρόνος και ένας χώρος στους οποίους ανήκουμε και μετά με έναν τρόπο τούς περνάμε μέσα στη φαντασία μας».
Απ’ όσο ξέρουμε δεν είστε και πάρα πολύ υπέρ της καινούργιας τεχνολογίας στην ενημέρωσή σας αλλά και στην επικοινωνία σας... «Αλήθεια είναι. Επικοινωνώ ακόμη με φαξ και διαβάζω εφημερίδες και περιοδικά διότι είμαι λίγο παλιομοδίτης στον τρόπο ενημέρωσής μου. Βέβαια συνειδητοποιώ τη δύναμη των σύγχρονων τρόπων ενημέρωσης. Σκεφτείτε ότι όλο αυτό που συνέβη στη Βόρεια Αφρική δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε το Διαδίκτυο».
Είστε ένας άνθρωπος που έχει εμπλακεί με την πολιτική. Πιστεύετε ότι στην εποχή που ζούμε ο διαχωρισμός Αριστεράς και Δεξιάς συνεχίζει να έχει το ίδιο περιεχόμενο; «Εγώ πλέον δεν σκέφτομαι με όρους Αριστεράς και Δεξιάς. Η παλιά κατηγοριοποίηση δεν ισχύει πλέον. Υπάρχει μια καινούργια Αριστερά η οποία δημιουργείται αυτή τη στιγμή παγκοσμίως, αλλά ακριβώς επειδή δημιουργείται τώρα δεν ξέρω πώς θα καταλήξει. Νομίζω ότι κανείς μας δεν μπορεί να ξέρει. Από την άλλη, η μετακομμουνιστική Δεξιά άφησε απροστάτευτους τους φτωχούς και αύξησε την απόσταση μεταξύ φτωχών και πλουσίων».
Επιβράβευσε τη «νεοδαρβινική θεωρία» του Ρίγκαν που έλεγε «όποιος είναι φτωχός είναι γιατί είναι τεμπέλης»; «Οντως. Και αυτός ο “παγκόσμιος δαρβινισμός” το μόνο που μπορεί να προσφέρει είναι κρίσεις, ανισότητες και τελικά αστάθεια σε όλον τον κόσμο. Από την άλλη όμως οπουδήποτε η Αριστερά θέλει να επιμείνει στον παλαιό δογματικό μαρξιστικό τρόπο σκέψης, αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι είναι νεκρή και δεν υπάρχει».
Και ο Φιντέλ Κάστρο; Αυτόν δεν τον θεωρείτε πλέον επαναστάτη; «Ο Φιντέλ Κάστρο είναι ένα πολιτικό λείψανο. Θα έπρεπε να βρίσκεται ήδη στο μουσείο».
Δεν αναγνωρίζετε ωστόσο ότι ήρθε στο προσκήνιο θέλοντας απλώς να αντιμετωπίσει την κοινωνική αδικία που επιβαλλόταν στον λαό του; «Αυτό είναι αλήθεια. Εχω γράψει ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους αγώνες και τις νίκες της Αριστεράς ενάντια στον φασισμό στην Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική και αλλού. Η Αριστερά όμως που απλώς νοσταλγεί ό,τι δεν κατάφερε τελικά να γίνει, δεν μπορεί να γίνει μια δημιουργική, εποικοδομητική Αριστερά γι’ αυτό που πρέπει να γίνει στο μέλλον».
Μήπως όμως τα αριστερά κόμματα είναι αυτά που δεν μπορούν, περισσότερο από τους αντιπάλους τους, να αποφύγουν τα δόγματα και έτσι μένουν βαλτωμένα;«Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση και ο στόχος για την Αριστερά στον αιώνα που διανύουμε: να μάθει να αντιστέκεται στον ίδιο της τον κακό εαυτό».
Αυτούς που καταλαμβάνουν τις πλατείες σε όλον τον κόσμο τούς βλέπετε ως μέρος αυτής της μελλοντικής Αριστεράς; «Οχι. Αμφιβάλλω ότι αυτοί που καταλαμβάνουν τις πλατείες, όπως το “Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ”, θα μπορούσαν να εκπροσωπήσουν αυτή την κίνηση προς μια νέα Αριστερά. Είναι όμως πάρα πολύ δύσκολο αυτή τη στιγμή να περιγράψουμε αυτό που συμβαίνει και το πού θα μας οδηγήσει».
Δεν τους αναγνωρίζετε όμως μια ειλικρινή επιθυμία για αλλαγές και ελευθερία; «Η επιθυμία είναι ένα από τα βασικά ερεθίσματα της ζωής και εφόσον επιθυμούμε θα υπάρχει και η διαρκής επιθυμία για περισσότερη ελευθερία. Δεν νομίζω ότι υπάρχει το τέλειο στάδιο της ελευθερίας. Ουδείς το έχει κατακτήσει ποτέ. Αν σκεφτείς ότι έχεις φθάσει στην απόλυτη ελευθερία, είσαι καταδικασμένος στην αποτυχία, γιατί με την ελευθερία που σου δίνεται πρέπει να είσαι πάντοτε ανικανοποίητος».
Ισως η ελευθερία να μην κάνει ευτυχισμένους τους ανθρώπους, αλλά τους κάνει ανθρώπους. «Ελευθερία είναι η αναζήτηση της ελευθερίας. Η ελευθερία είναι κάτι το οποίο ποτέ δεν θα φθάσουμε απόλυτα. Οταν δεν έχεις τη δυνατότητα να αναζητείς την ελευθερία, αυτό είναι μια πραγματική τυραννία, αφού σου απαγορεύει αυτή την αναζήτηση. Η μάχη για την ελευθερία είναι η πραγματική ελευθερία».
Μέσα στην ελευθερία περιέχεται και η ελευθερία να κάνεις το «κακό»; «Φυσικά. Ας πούμε, αν δεν υπήρχε το κακό, δεν θα είχαμε λογοτεχνία! Ολοι οι ενδιαφέροντες χαρακτήρες στη λογοτεχνία είναι οι “κακοί”. Εκτός από τον Δον Κιχώτη».
Οι κοινωνίες είναι υποχρεωμένες να δίνουν διαρκείς μάχες και να έχουν μόνο πρόσκαιρες νίκες, εναντίον του φασισμού που εμφανίζεται τελικά ξανά και ξανά;«Διαφωνώ. Αυτό που επανέρχεται ξανά και ξανά είναι τελικά η καλύτερη δημοκρατία. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι απλώς είναι υποχρεωμένοι να μάχονται διαρκώς για μια καλύτερη δημοκρατία. Στις ΗΠΑ η δεξιά πτέρυγα, το “Tea Party”, είναι ξεκάθαρα φασίστες. Αλλά αυτό δεν ερμηνεύει το όλο σκηνικό. Διότι παράλληλα υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι μάχονται για ελευθερία και δημοκρατία».
Μήπως το καλύτερο πιθανό σενάριο για τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι ο «ζωολογικός κήπος» και το χειρότερο η «ζούγκλα»; «Πιστεύω ότι ως είδος έχουμε μεγάλη ικανότητα και δυνατότητα για επιβίωση. Ακόμη και το χειρότερο σενάριο να επαληθευτεί, αυτό θα γίνει το νωρίτερο σε 100 χρόνια από τώρα, οπότε ως τότε ας είμαστε χαρούμενοι. Ο πίνακας του Ζερικό “Η σχεδία της Μέδουσας” περιγράφει με εκπληκτικό τρόπο αυτό που συμβαίνει. Ζούμε στην κόψη του ξυραφιού, ανάμεσα στη φύση και στον πολιτισμό, και τελικά οι επιλογές είναι δύο: ‘Η θα ενωθούμε απέναντι στην “κακοκαιρία” της φύσης ή θα ενωθούμε κάτω από την προστασία του πολιτισμού».
Αυτή την εποχή οι πολίτες παγκοσμίως πρέπει να κάνουν περισσότερο διάλογο μεταξύ τους ή να δράσουν; «Νομίζω ότι ο διάλογος είναι πολύ σημαντικός, ιδίως αν είναι ειλικρινής. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του διαλόγου, ότι σχεδόν ποτέ δεν είναι ειλικρινής. Από την άλλη, αν έχεις μόνο διάλογο και καθόλου δράση, δεν είναι καθόλου καλό. Ωστόσο και η δράση χωρίς διάλογο είναι το ίδιο κακή».
Υπάρχει όμως ένας παγκόσμιος «δαρβινισμός», στον οποίο πώς είναι δυνατόν να αντισταθούν οι πιο αδύναμοι πολίτες; «Αυτή την τάση μπορούμε να την αποφύγουμε με διάφορους τρόπους, και η πολιτική θα έπρεπε να είναι ένας από αυτούς. Η πραγματική πολιτική σημαίνει προστασία των αδυνάτων. Κανονικά το βασικό ερέθισμα και κίνητρο των πολιτικών θα έπρεπε να είναι το εξής: “Είμαστε και εμείς πολίτες και ζούμε σε μια κοινωνία πολιτών. Η βελτίωση της δικής τους ζωής σημαίνει βελτίωση και της δικής μας ζωής”».
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, δεν νομίζετε ότι οι πραγματικές εξουσίες αυτού του κόσμου έχουν βρει τον τρόπο να είναι αόρατες; «Ναι, έχετε δίκιο, είναι η εποχή της αόρατης πολιτικής. Υπάρχουν όμως πολλοί ορατοί άνθρωποι που έχουν καταλάβει τη Γουόλ Στριτ. Είναι πολλοί και εντελώς ορατοί αυτοί που έχουν ξεσηκωθεί στη Βόρεια Αφρική. Είναι απόλυτα ορατοί αυτοί που διαδηλώνουν στην Ισπανία, στην Ιταλία, στη Βρετανία και στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι τελικά κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης Ιστορίας οι αόρατες δυνάμεις υποκύπτουν στις ορατές δυνάμεις. Για παράδειγμα, αν πάτε πίσω στα μέσα του 19ου αιώνα δεν θα θεωρούσατε με τίποτε την κοινωνική ασφάλιση ή την προστασία των γυναικών και των παιδιών ή την Παιδεία για όλους, πιθανή. Πράγματα που τώρα τα θεωρούμε δεδομένα και τα οποία για να γίνουν χρειάστηκε κάποιοι πολύ ορατοί άνθρωποι να πολεμήσουν τους περιορισμούς ενός συστήματος. Οι ορατές δυνάμεις είναι αυτές που κάνουν τη διαφορά στην πορεία της ανθρωπότητας. Γιατί αυτές είναι που πετυχαίνουν πράγματα τα οποία δεν είχαμε ποτέ φανταστεί να γίνονται κάποια στιγμή δεδομένα».
Πιστεύετε ότι ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο ή στον χειρότερο πιθανό; «Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ζούμε σε κάτι ανάμεσα. Το θέμα είναι να έχουμε την ελευθερία να προσπαθούμε πάντα για το καλύτερο. Η ελευθερία δεν είναι θέμα ηθικής, είναι καθήκον».
To να είστε γιος διπλωμάτη προφανώς είχε και πολλές δυσκολίες. Πιστεύετε ότι αυτές τις δυσκολίες καταφέρατε να τις κάνετε συμμάχους σας; «Κοιτάξτε, ήμουν υποχρεωμένος να αλλάζω διαρκώς σχολεία, περιβάλλον και φίλους. Αυτό όμως είναι μια πρόκληση και σου διαμορφώνει μια προσωπικότητα. Ως παιδί ήμουν πολύ μελετηρός και διάβαζα πολλά βιβλία. Αυτό κατά μία έννοια είναι μιας μορφής μοναχικότητα, αλλά το επέλεγα γιατί ήξερα ότι οι φίλοι μου δεν θα διαρκούσαν περισσότερο από δύο ή τρία χρόνια και μετά θα έπρεπε να βρω άλλους. Ετσι ένιωθα ότι έπρεπε να χτίσω τον δικό μου εσωτερικό κόσμο, κυρίως μέσα από το διάβασμα. Και να ταξιδεύω μέσα από αυτό».
Ρίχνετε καμιά τελευταία ματιά στα βιβλία σας προτού τα παραδώσετε; «Ποτέ δεν ξαναδιαβάζω τα βιβλία μου γιατί είμαι σίγουρος ότι θα δω τα λάθη μου. Τώρα που μιλάμε νιώθω μεγάλη μελαγχολία γιατί τέλειωσα αυτό το βιβλίο, αλλά κάπου κάπου όταν σκέφτομαι το επόμενο γίνομαι για λίγο ξανά ευτυχισμένος».
Υπάρχει ένας συγγραφέας ο οποίος σας επηρέασε πραγματικά πολύ βαθιά; «Ο Θερβάντες».
Λόγω του «Δον Κιχώτη» και μόνο; «Ναι! Ολοι έχουμε έναν Δον Κιχώτη μέσα μας. Εσείς; Ποιον θα λέγατε;».
Τον Ντοστογέφσκι. «Και εγώ τον θαυμάζω απεριόριστα, αλλά ακόμη και ο Ντοστογέφσκι έχει αναγνωρίσει τον “Δον Κιχώτη” ως το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και μάλιστα έχει πει ότι όλοι έχουμε κάτι από τον Θερβάντες μέσα μας».
Εμμονές. Αλήθεια, τι πιστεύετε ότι θα ήταν ο άνθρωπος χωρίς τις εμμονές του;«Πιστεύω ότι όλοι έχουμε τις εμμονές μας. Ενας άνθρωπος χωρίς εμμονές θα ήταν νεκρός. Πρέπει να έχουμε εμμονές και λαχτάρες και πόθους, γιατί χωρίς αυτές θα ήμασταν σαν κούκλες σε κουκλοθέατρο».
Τα βιβλία σας μοιάζουν σαν να είναι διαφορετικά κεφάλαια ενός και μοναδικού βιβλίου το οποίο το γράφετε διαρκώς... «Χαίρομαι πάρα πολύ που το λέτε αυτό, γιατί έτσι ακριβώς το νιώθω και εγώ. Το μόνο που δεν ξέρω είναι ποιο θα είναι το τελευταίο βιβλίο-κεφάλαιο».
Το σημαντικό έργο, αυτό που θα μείνει στην Ιστορία, γεννιέται στη διάρκεια κάποιων στιγμών έμπνευσης. Σε εσάς πώς ακριβώς συμβαίνει; «Οταν ξεκινάω να γράψω ένα μυθιστόρημα ξέρω μόνο την αρχή και το τέλος και τίποτε από τα ενδιάμεσα».
Και πώς σας προκύπτουν τα ενδιάμεσα; «Το κύριο κομμάτι του βιβλίου, το μεταξύ της αρχής και του τέλους, έρχεται από τη ζωή, από τυχαία γεγονότα, όνειρα, εφιάλτες και φόβους. Προκύπτει με έναν πολύ παράξενο τρόπο, ο οποίος είναι ο εξής: το βράδυ προτού πάω για ύπνο σκέφτομαι τι θα γράψω για το βιβλίο την επόμενη ημέρα. Πάντοτε όμως την επόμενη ημέρα το πρωί έχει προκύψει κάτι καινούργιο στο μυαλό μου, το οποίο δεν είχα σκεφτεί ποτέ πριν. Προφανώς, έρχεται από τα όνειρά μου, από τους εφιάλτες μου και το υποσυνείδητό μου. Δεν είμαι απολύτως σίγουρος από πού έρχεται, αυτό που ξέρω όμως είναι ότι είμαι πολύ ευτυχισμένος γιατί αυτή η διαδικασία κάνει το γράψιμο πάρα πολύ ενδιαφέρον για μένα. Αν έγραφα για πράγματα που ήδη ήξερα από πριν, θα βαριόμουν μέχρι θανάτου».
Μέσα από τα όνειρα λοιπόν... Επιβεβαιώνονται συχνά οι φόβοι σας; «Δεν μπορώ να σας πω γενικά. Μπορώ να σας περιγράψω αυτό που είδα στον ύπνο μου χθες το βράδυ: είδα ότι μου παίρνατε τη συνέντευξη στα ελληνικά!».
Υπέροχο! Μια και μιλάμε για φόβους, σήμερα όλοι ζούμε μέσα σε έναν φόβο για το άγνωστο που έρχεται. Αυτό πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε; «Η φαντασία είναι η πρώτη και πιο σημαντική φαρμακολύτρια του φόβου για το άγνωστο. Η μόνη που μπορεί να μονομαχήσει πραγματικά με τον φόβο για το άγνωστο είναι η φαντασία μας και το πώς θέλουμε τον κόσμο».
Αυτό όμως ακούγεται λίγο θεωρητικό και όχι τόσο χρήσιμο για το τώρα... «Κοιτάξτε. Ο χρόνος είναι μια παράξενη ιστορία. Πάντα ήταν ένα πρόβλημα. Το παρελθόν όταν θυμόμαστε συμβαίνει τώρα. Το μέλλον όταν επιθυμούμε συμβαίνει σήμερα. Το να υπερασπίζεσαι τον χρόνο είναι η υπεράσπιση του πολιτισμού. Εχω γράψει ότι είναι λάθος να προσπαθούμε να πετάξουμε το παρελθόν από το παράθυρο, γιατί αυτό δεν θα αργήσει να επιστρέψει από την κύρια είσοδο μεταμφιεσμένο με πολύ παράδοξους τρόπους. Αυτό συμβαίνει άλλωστε και με τα μυθιστορήματα. Ενα μυθιστόρημα μετατρέπει το παρελθόν σε μνήμη και το μέλλον σε επιθυμία. Ωστόσο και η μνήμη και η επιθυμία στον αναγνώστη συμβαίνουν τώρα, στο παρόν του, ενώ διαβάζει. Ταυτόχρονα και αναπολεί και επιθυμεί».

Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

Από το «κύριοι» στο «κύργιοι»

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

"Ομιλία" στον Άγιο Μάρκο Ζακύνθου.
Ανάμεσα στις πολλές εκδηλώσεις, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν το τετραήμερο από 31 Μαΐου έως και 3 Ιουνίου, στο πλαίσιο της διεξαγωγής της Γκιόστρας της Ζακύνθου του 2012, έχει προγραμματισθεί και η παράστασης μιας «Ομιλίας», για να τονισθεί, έτσι, μια άλλη, σημαντική και μεγάλη παράμετρος του τοπικού μας πολιτισμού. Πρόκειται για την διδασκαλία της πατροπαράδοτης και κλασσικής «Χρυσαυγής», η οποία είναι μια από τις βασικότερες και πιο κοσμαγάπητες του Λαϊκού  Θεάτρου μας.
Η παράσταση αυτή θα είναι και μια πρόταση της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “Giostra di Zante” για επαναφορά στις ρίζες και τις βάσεις, όπως επίσης για να ξαναβρεί το πανάρχαιο αυτό είδος έκφρασης του λαού μας την πρωταρχική και ουσιαστική του απλότητα και την λιτότητα εκείνη, που πολλά άλλα είδη θεάτρου αναζητούν και επιδιώκουν.
Η Ομιλία, σαν γνήσιο θέατρο δρόμου, που είναι, θα παιχτεί σε πλατώματα και γειτονιές, κατάχαμα και δίχως πάρκο, με μωρέττες και με τη γνωστή μακρόσυρτη εκφορά του λόγου, δίχως σκηνικά και ντεκόρ, χωρίς αυλαίες και μικρόφωνα και φυσικά μόνο από άνδρες, οι οποίοι, όπως απαιτεί η παράδοση, θα υποδυθούν και τους γυναικείους ρόλους.
Επίσης θα ξεκινήσει, σαν κάποτε, από την ιστορική εκκλησία της Φανερωμένης, θα συνεχίσει στον με παρόμοια παράδοση Άγιο Παύλο, θα ξανασταματήσει στην κεντρική Ανάληψη, όπου μπρος στο καμπαναριό της θα παιχτεί μια σκηνή της και τέλος θα καταλήξει στο Φόρο, την τριγωνική πλατεία του Αγίου Μάρκου, αυτήν που πάντα έκφραζε και εκφράζει την ιστορία μας και εκεί θα γίνει η λήξη.
Στο τέλος της κάθε παράστασης και στα τέσσερα σημεία της πόλης μας ο τελάλης θα βγάζει δίσκο (το καπέλο του ανάποδα, κατά το σκίτσο του Κονίδη Πορφύρη) και το κοινό, το οποίο θα έχει κυκλικά μαζευτεί τριγύρω, θα ρίξει ό,τι προαιρείται, όχι για να ενισχύσει οικονομικά τον λαϊκό θίασο (πού να βρει ταβέρνα πια για το κρασάκι του;), αλλά για να κρατηθεί η συνήθεια, να θυμηθούν οι παλιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι.
Η θεατρική ομάδα του Αγκερυκού, του Συλλόγου «Ο Μαρτελάος», προετοιμάζεται από καιρό γι’ αυτή την προσπάθεια και όσοι θυμούνται και γνωρίζουν μαθαίνουν τους πιο μικρούς και κυριολεκτικά τους διδάσκουν για το πώς πρέπει να στηριχθεί η παράδοση και με τι σεβασμό πρέπει να περάσει στις επόμενες γενιές. Συνοδοιπόρος τους σ’ αυτό ο δάσκαλος Νίκος Αρβανιτάκης, ψυχή του χορευτικού και όχι μόνο συγκροτήματος «Υακίνθη», άριστος γνώστης του θέματος και Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “Giostra di Zante”, η οποία ανέλαβε το τόλμημα και έχει, σε συνεργασία με το Δήμο Ζακυνθίων, οργανώσει τις εκδηλώσεις του τετραημέρου.
Θυμάμαι μικρός κάποιους θιάσους του δρόμου και προ πάντων αυτούς με τον αξέχαστο Γεράσιμο Πανά, να ξεκινούν από τον Άγιο Παύλο, το πιο απόμακρο μέρος του παιδικού μου βασίλειου, μια και στη Φωσκόλου κατοικοέδρευα, να κατεβαίνουν μετά την Πλατεία Ρούγα, που σε σημεία της σταματούσαν και έπαιζαν και τέλος το αποκορύφωμα στην πάνω πλατεία.
Είχε για 'με μυστήρια προέλευση η φωνή που άκουγα να βγαίνει μέσα από τις μάσκες, που χρησίμευαν σαν ηχεία και το μοναδικό εκείνο «κύργιοι», το γραμματικά ανορθόδοξο, μα τόσο οικείο. Ζούσα τον ξεψύχισμα μιας ιστορίας και το τέλος ενός πολιτισμού, που για χάρη μου τον διαφύλαξε η αντίσταση στην θεομηνία του Αυγούστου του 1953.
Συνοδοιπόρος φανταστικός με τον Διον. Ρώμα έβλεπα δίχως απορία τις «αρειμάνιες ξανθές μουστάκες» της … Ανθίας, όταν έκανε λίγο στην άκρη την μάσκα, για να καπνίσει, μεταξύ της παράστασης των Αγίων Σαράντων και αυτής του Διοικητηρίου. Μου προξενούσαν εντύπωση οι πολύχρωμες κορδέλες του καπέλου του Κρίνου. Φοβόμουν του δικαστές του «ευγενούς κριτήριου» και τέλος πάντα χαιρόμουν για την δικαίωση του ερωτευμένου ζευγαριού και την γελοιοποίηση του πατέρα, που τους κυνηγούσε.
Αργότερα είδα ξανά παρόμοιες «Ομιλίες» στο πανηγύρι, που γινόταν παντού στις πρώτες, μεταδικτατορικές «Συναντήσεις Μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου». Κάπου υπάρχει θαμπά στη μνήμη μου, μάλιστα, μια «Θυσία του Αβραάμ», στην πλατεία Σολωμού, με την μαγεία του στίχου, την οποία ακόμα θυμάμαι.
Αυτά προσπαθεί να επαναφέρει η εκδήλωση της Γκιόστρας της Ζακύνθου 2012, της Παρασκευής 1ης Ιουνίου. Από την σκοντράδα των Δοξαράδων, θα ξεκινήσει ένας νεότερος και σύγχρονος λαϊκός θίασος και, περνώντας από το ιστορικό κέντρο της πόλης, θα καταλήξει στην πλατεία, που ο Ντίνος Κονόμος ονόμαζε «παλκοσένικο της τοπικής μας ιστορίας» και θα ξαναδικαιώσει τον έρωτα του Αλέξη και της Χρυσαυγής.
Πριν τα πέταλα των αλόγων αντηχήσουν και πάλι στον πιο ονομαστό δρόμο της πόλης μας, την περίφημη Πλατεία Ρούγα, η γνήσια τραγουδιστή φωνή των ζακυνθινόπουλων θα απαγγείλει τον αγαπητό δεκαπεντασύλλαβο και μια παράδοση αιώνων θα συνεχιστεί, μαζί με τους ρυθμούς του ταμπουρλονιάκαρου, από τις Μαριές.
Μια τέτοια «Ομιλία» έχει να παιχτεί χρόνια στο νησί μας, μ’ αυτόν τον γνήσιο και παραδοσιακό τρόπο.
Ας γίνουμε οι πιο καλοί θεατές της. Έτσι η αλυσίδα συνεχίζεται και ένας κρίκος προστίθεται.
Είναι που θέλει σεβασμό η παράδοση!

Κυριακή 20 Μαΐου 2012

στο ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου


Παρασκευή 18 Μαΐου 2012

Δημήτρη Γ. Μαγριπλή: ΤΙ ΒΛΕΠΕΙΣ ΘΟΔΩΡΑΚΗ; (νέο διήγημα)


Πάνω που μάδαγα την μαργαρίτα και δεν μου έβγαινε, άρχισα ν’ απελπίζομαι. Σηκώθηκα, πήρα την κατηφόρα και έφτασα πρώτος στην πλατεία. Αμέσως μετά με ακολούθησε ο ίσκιος μου. Φλαπ! κολλήσαμε πριν το περίπτερο και αποφασίσαμε να σταθούμε μπροστά στις φυλλάδες.

Ο Κολοκοτρώνης στη φυλακή. Κέρινο ομοίωμα στο Μουσείο Βρέλλη.
Μνημόνιο ή καταγγελία; Δεν υπήρχε λουλούδι για δείγμα και έτσι το τσίπουρο ήταν βάλσαμο. Μετά το τρίτο άρχισαν οι έντονες συζητήσεις και στο πέμπτο έγιναν ακόμη πιο προσωπικές. Αγαπηθήκαμε. Ο Ευρωπαίος με τον Έλληνα και ο δεξιός με τον αριστερό ψάλτη. Κάτι τα κεφτεδάκια, κάτι η σαρδέλα η παστή, όλα καλά και ύστερα από την επικοινωνία, βρέθηκα σπίτι μεσημέρι και με καυτό ήλιο στο πρόσωπο. Χάθηκα λοιπόν για κάμποσο και εκεί που άκουγα νερά να κελαρύζουν και κότσυφες να λαλούν, είδα τον καπετάνιο αρματωμένο και πίσω του ασκέρι ολόκληρο.

- Πού πάτε παλικάρια;

- Πάμε για να πατήσουμε την Τριπολιτσά, μου είπαν με μία φωνή.

Δεν ήταν μακριά. Φόρεσα σαγιονάρες, πήρα και μια αξίνα στον ώμο και κίνησα. Πηγαίναμε λοιπόν δρόμο πολύ και κάποτε κάτσαμε σε ένα κορφοβούνι. Τι θέα! Κάμποι και βουνά και στο βάθος το μπλε της θάλασσας!

- Έχει κύμα, μου είπε ο διπλανός μου. Κοίτα τα προβατάκια στο πέλαγο. Έρχονται από την δύση.

Τα είδα και έγνεψα με κατάφαση. Σκέφτηκα τους ναυτικούς και τις βαρκούλες, μα προτού αρχίσω να πέφτω στη διάθεση, άκουσα την προσταγή και συνέχισα πορευόμενος ανατολικά. Λίγο πριν φτάσουμε στην πόλη, μας μοίρασαν  σάντουιτς και αναψυκτικά. Φάγαμε στο πόδι και τούτο μου δημιούργησε πονόκοιλο. Με μία-δύο στροφές όμως επέρασε. Στην τρίτη ησύχασα και έτσι δεν ολοκληρώθηκε ο καλαματιανός που έσυραν οι συμπολεμιστές μου.

Στην συνέχεια, με απόλυτη ησυχία και περίσκεψη, οδηγηθήκαμε στα ταμπούρια. Έπεσε νύχτα. Ανάψαμε φωτιές και άρχισαν τα τραγούδια και τα ψησίματα. Πείναγα. Τα κρεατοσφαιρίδια και η σαρδέλα του μεσημεριού δεν είχαν αποτέλεσμα. Κοίταγα το αρνί στη σούβλα και από τη σιελόρροια άρχισα να ψάχνω για μπροστέλα. Άκαρπο. Πουθενά. Να σηκωθώ να ανοίξω το ντουλάπι˙ αυτό κι αν ήταν καταστροφή. Θα μ’ έβλεπαν οι οχτροί κι επιπλέον θα ξαναγύριζα με την επιστροφή μου στο συγκεκριμένο επεισόδιο; Αψήφησα το βρέξιμο και συνέχισα να είμαι μάχιμος.  Πήρα ένα μπούτι και άρχισα να μασουλάω λαίμαργα. Έφαγα, έφαγα μέχρι σκασμού και ύστερα κάθισα να χωνέψω. Ο καπετάνιος, από παρέα σε παρέα και από σούβλα σε σούβλα, έδειχνε οικοδεσπότης στο πάρτι και χαρούμενος. Μόλις ζύγωσε κοντά μου πήρα το θάρρος και τον ρώτησα:

- Τι βλέπεις Θοδωράκη;

Με μάτια να λαμπυρίζουν στο σκοτάδι και κείνη την περικεφαλαία, που θύμιζε αρχαίο, μου έριξε ματιά και μου έδωσε γουλιά από το μπρίκι του. Θεσπέσιο, μα λίγο ξινό. Δεν πήρα πάνω από γουλιά γιατί φοβήθηκα την αναρρόφηση.

- Πιες σαν να είναι τελευταία φορά , μου είπε.

- Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, του απάντησα και κείνος γέλασε.

- Θα σε δω το πρωί, λάλησε και άφησε την αύρα πίσω του.

Αυτή μου χάιδεψε το πρόσωπο και σκέφτηκα πως έπρεπε να κλείσω το τζάμι. Πού να σηκώνομαι όμως; Καλοκαιράκι πια, δικαιολογείται. Γύρισα πλευρό και τότε βρέθηκα με τον Νικηταρά κατάφατσα. Παλικάρι. Κράταγε ένα τσιμπούκι τεράστιο και κοίταγε πέρα μακριά τα φώτα.

- Θα νικήσουμε αύριο κι εκείνη η πόλη θα γίνει δική μας, του είπα με στόμφο.

- Ναι και ύστερα θα πάμε για σουβλάκια στους Μύλους, μου τόνισε.

Άρχισε να έχει κατεβατό. Κουλουριάστηκα και προσπάθησα ν’ αποφύγω το κρύο. Στην απελπισία εμφανίστηκε η γυναίκα μου. Είχε έρθει με κάμποσες άλλες με μουλάρια φορτωμένα με παντανίες. Μου έριξε μια και ένοιωσα καλύτερα.

- Φύγε, τής είπα με τρόπο. Εδώ θα γίνει πόλεμος. Πάρε και τα παιδιά μαζί σου.

Μου έδειξε ένα ομαδικό διαβατήριο και ένα μασούρι με δολάρια.

- Θα πάμε στη θεία στην Αυστραλία μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα.

Ησύχασα. Θα έχουνε μέλλον. Με το που έφυγε, έπεσα σε σκέψεις. Όλα γύρω από τον θάνατο. Λίγο προτού χαράξει είχα τη λύση. Ανέβηκα πάνω στο βράχο και φώναξα:

- Με ακούτε ρε ξένοι;

- Σε ακούμε, μου απάντησαν από απέναντι. Τι αποφάσισες ρε; Θα έρθεις σαν φίλος στα κάτεργα;

Τα έχασα. Τέτοια ανταπόκριση άμεση;

- Τι κράζεις μωρέ; μου λέει ο καπετάνιος. Κι εκεί να πας κι εδώ να κάτσεις, ο χάρος στην έχει φυλαγμένη…

Το ‘ξερα. Δεν την γλυτώνω. Τι το ‘θελα τόσο πιοτό και τόσο φαί; Αφού δεν το σηκώνει η φύση μου. Βόγκηξα. Έκανα ένα βήμα μπρος και δύο πίσω. Έπεσα πάνω στον ίσκιο μου και κείνος εφώναξε:

- Διάλεξε ρε, τις αλυσίδες στα πόδια ή το σπαθί στο χέρι;

Το σήκωσα και ανέμισα ελεύθερος ελπίδες. Χυθήκαν αυτές και έγιναν άνεμος. Η πόλη επάρθη και εγώ σηκώθηκα με το τσαπί στο χέρι. Δεν είχα άλλα περιθώρια. Έπρεπε να φυτέψω, για να έχουμε να φάμε. Ο ιδρώτας μου πήρε άρωμα από την γη κι εκείνη μου υποσχέθηκε να βλαστήσει.    

π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΘΕΡΙΝΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΑ (ποίημα)



Στὸν π. Π. Κ.
εὐχετήριο τιμῆς κι εὐχαριστίας ἐξάπαντος...

1.
Σταλαγμοὶ οὐρανοῦ
κ᾿ ὕστερα,
Ἑλληνικὸ Καλοκαίρι.

2.
Ρυτιδιασμένα νερὰ,
φωτεινὰ κρύσταλλα ,
ἰσορροπία Ἥλιου καὶ Θάλασσας.

3.
Τὰ κυπαρίσσια ἀνεβάζουν
τ᾿  ἀπόβραδα τὶς προσευχές μας
μ᾿ εὐωδιὲς ἁρμύρας καὶ θυμίαματος.

4.
Κύριε, στάσου σιμὰ
σ᾿ ἐποχὴ  καὶ σ᾿ ἀνθρώπους ἄρρωστους
Σὲ χρειάζονται, ξέρεις, ἄσχετ᾿ ἄν...

π. Κων. Ν. Καλλιανός: Η ΑΛΛΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ…

(Σημειώσεις πάνω στὸ νέο ποίημα τοῦ π. Παναγιώτη Καποδίστρια, Κλειστὰ Χαρτιά)

Περιποιεῖ ἰδιαίτερη τιμὴ στὸν ὑποφαινόμενο καὶ ὑπογράφοντα αὐτὲς τὶς λιτὲς σημειώσεις, ἡ ἀποστολὴ τοῦ μὲ τὸν ἀριθμὸ 22 ἐνυπόγραφου ποιήματος, ποὺ τιτλοφορεῖται «Κλειστά Χαρτιά - 100 χρόνια Ἐλύτης», τὸ ὁποῖο μᾶς παραδίδει ἡ φιλόμουση πένα τοῦ Ζακυνθίου ἀδελφοῦ καὶ ἔντιμου φίλου, τοῦ παπα-Παναγιώτη Καποδίστρια, ποιητῆ καὶ λογίου, ποὺ μὲ συνέπεια, ἦθος καὶ σεβασμὸ στὴν παράδοση τῶν προγόνων τοῦ νησιοῦ του, ποιητῶν, λογοτεχνῶν καὶ ἱστορικῶν, ἀνεβαίνει τὴν ἀγωνιώδη, καὶ πάντα μέ ἔνθεο φῶς ραντισμένη, κλίμακα τοῦ λόγου.
Μᾶς πηγαίνει, λοιπόν, μὲ τὴ λέξη «κλειστὰ», ὁ ἀγαπητὸς παπα-Παναγιώτης στὴν ἄλλη ἄκρη: ἐκεῖ δηλ. ποὺ ἀκτινοβολεῖ, ὅπως στὰ νομίσματα, ἡ ἄλλη τους ὄψη, ἐκείνη, δηλαδή, ποὺ ὁ Ἐλύτης ἄντλησε ἀπό τὸν πακτωλό τοῦ Ἓλληνος λόγου καὶ, μάλιστα, μᾶς τὸν παρέδωσε σὲ συλλογὴ δοκιμίων του καὶ ὄχι μόνο, μὲ τὸν τίτλο «Ἀνοιχτὰ Χαρτιά».
Ἀλήθεια, γιατὶ ὁ παπα-Παπαναγιώτης χρησιμοποιεῖ αὐτὴ τὴ σημαδιακὴ λέξη «κλειστὰ», λέξη σιβυλλική, ἀλλὰ καὶ κάπως αἰνιγματική, ἀφοῦ, ὅπως ξέρουμε, κάθε τι τὸ κλειστὸ εἶναι μιὰ περίπτωση ποὺ γοητεύει, καθὼς προβάλλει τὸ ἀνεξερεύνητο;
Ἡ προσωπική μου ἐκτίμηση εἶναι, πὼς ὁ π. Παναγιώτης συνειδητὰ ἀναφέρεται σ᾿ αὐτὸ τὸ κλειστὸ κουτὶ τῆς Πανδώρας,ποὺ εἶναι ὁ ποιητικὸς λόγος τοῦ Ἐλύτη, λόγος περιεκτικὸς καὶ πλούσιος σὲ κοιτάσματα πρὸς ἐξερεύνηση καὶ ἐπεξεργασία. Γιὰ νὰ μὴν τολμήσω καὶ πῶ τὴ λέξη ἀνεξάντλητος καὶ παρεξηγηθῶ.
Ἔχω τὴν ἐντύπωση, πολύτιμε ἀδελφέ π. Παναγιώτη, πὼς κάποτε, ὅταν ὁ καιρὸς καλέσει καὶ εἶσαι πιὸ ἀλαφρωμένος, θὰ πρέπει νὰ μᾶς φανερώσεις καὶ τό ἄλλο αἴνιγμα ποὺ μᾶς βάζει ἐνώπιόν μας «τὸ σημαῖνον βλέμμα» τοῦ ποιητῆ Ἐλύτη, καθώς τὸν προσεγγίζουμε.  Γιατὶ, νἄσαι σίγουρος γι᾿ αὐτό,  πὼς κάπου θὰ μᾶς χρειαστεῖ. Ἰδιαίτερα στὶς ἄκαρπες καὶ ὀμιχλώδεις μέρες μας...
Related Posts with Thumbnails