© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 24 Μαΐου 2011

Ένα βιωματικό - διασωστικό ζακυνθογράφημα του Νίκου Σ. Πομόνη

γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΕΡΡΑΣ


ΚΑΘΕ έγκυρη και σοβαρή, αναστατική ή διασωστική γραφή για έναν τόπο (ή μια εποχή), και μάλιστα όταν αυτός έχει πάψει οριστικά να υφίσταται ως ζώσα και απτή πραγματικότητα, είναι ευχάριστα και επαινετικά ευπρόσδεκτη και αξιανάγνωστη.

Το ίδιο συμβαίνει και με το πρόσφατο Ζακυνθολογικό πόνημα και δώρημα του γνωστού, εκλεκτού και ευγενή συμπατριώτη μας Ν ί κ ο υ Σ. Π ο μ ό ν η, που με τον τίτλο Η Ζάκυνθος της μνήμης και υπότιτλο Μια περιδιάβαση στον τόπο και τον κόσμο μιας «άλλης» Ζακύνθου έφτασε στα χέρια μας από τις τοπικές παραγωγικές Εκδόσεις Τρίμορφο του δραστήριου Άκη Λαδικού (Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010, σ. 268). Πρόκειται για μια μ α ρ τ υ ρ ί α αυθεντικότητας, πειστικότητας και περισσής πληρότητας, επιτευγμένη χάρη στην πολύτροπα βιωματική εμπειρία, την ακριβή γνώση και την ανθεκτική μνήμη του συγγραφέα, αλλά και χάρη στον δυναμικά και (ανα)παραστατικά περιγραφικό, γλαφυρό, εύληπτο και ανεπιτήδευτο λόγο του, με τον οποίο έρχεται να προσθέσει πλείστα όσα στοιχεία, γνωστά ή άγνωστα, και ποικίλες αναφορές στα όσα κατά καιρούς έχουν παραδώσει στους νεότερους Ζακυνθινούς το πνεύμα, η ψυχή και η πένα προηγούμενων Ζακυνθ(ιν)ογράφων, όπως ο Γρηγ. Ξενόπουλος, ο Διον. Ρώμας, ο Ντίνος Κονόμος, ο Γιάννης Πομόνης - Τζαγκλαράς (αείμνηστος αδελφός του Νίκου) κ.ά.π.  Κ' εδώ, κοντά σ' αυτούς, ας προσθέσουμε και όποιους άλλους αξιομνημόνευτους καλλιτέχνες ή δημιουργούς έργων, που διέσωσαν «κάτι» μικρό ή μεγαλύτερο, γνήσιο κ΄ εκφραστικό από τον αλλοτινό και ανεπανάληπτο κόσμο της προσεισμικής Ζακύνθου, όπως π.χ. ο ζωγράφος - αγιογράφος Χρήστος Ρουσέας και ο φιλότεχνος μακετίστας Γιάννης Μάνεσης.

ΣΗΜΕΡΑ, ο Νίκος Σ. Πομόνης, ευμνήμονα και φιλοπατριωτικά, προσθέτει τις δικές του αναθηματικές Ζακυνθ(ιν)ολογικές σελίδες (με παράθεση και πολλών εικόνων - φωτογραφιών) στα όσα έως τώρα ψηφιδογραφούν καθαρά το παλιότερο «πρόσωπο» της πόλης μας ή του νησιού μας, μ' ένα πολύσημο και απολαυστικό για τους φιλοζακυνθινούς κείμενό του, που -όπως σημειώνει ο ίδιος (σ. 15)- «αποτελεί μια αφηγηματική προσέγγιση της καθημερινής ζωής ενός τόπου, που ευτύχησε να συγκεντρώσει εξαίρετους φυσικούς όρους, τόσο δυναμικά σαν μετεωρολογικές συνθήκες στις διάφορες εποχές του χρόνου, όσο και στατικά σαν γεωγραφικό περιβάλλον».

Ενώ, ακόμη, συμπληρώνει ενημερωτικά ότι: «Η νοερή περιδιάβασή μας κρατάει μόνο δύο δεκαετίες περίπου, τις δεκαετίες 1930 και 1940, χωρίς φυσικά αναφορά στον πόλεμο, όπου επικράτησαν εξαιρετικοί όροι ζωής, που δεν είχαν καμιά σχέση με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Αντίθετα, εμπεριέχει κατ? ανάγκην καταβολές από το παρελθόν του τόπου, όσες αποτέλεσαν παράδοση, στα πρόσωπα σαν κοινωνικές συμπεριφορές και ατομικές στάσεις ζωής και στα πράγματα σαν στατικά ιστορήματα». Όλα όσα αναφέρει, αφηγείται ή περιγράφει, διασώζει ή αναβιώνει, εικονογραφεί ή χρωματίζει με λέξεις εύστοχες και με πλούτο στοιχείων και λεπτομερειών ο μεθοδικός, προσεκτικός και παρατηρητικός Νίκος Σ. Πομόνης συγκροτούν στην ολότητά τους ένα ανάγνωσμα αναστηλωτικό ή αναστατικό για την τότε εποχή, τους χώρους, τη ζωή, την κοινωνία, τους ανθρώπινους τύπους και γι' άλλα χαρακτηριστικά «σημεία» ή γνωρίσματα της με ομορφιές και δυσκολίες μεσοπολεμικής Ζακύνθου.

Εκείνη, η για πάντα (το 1953) αφανισμένη πολιτεία, από την Αγία(ν) Τριάδα και μέχρι το Πόρτο, το Ψήλωμα, τον Πλατύφορο, τις «Μερίες» της και τις γραφικές γειτονιές της, τις Πλατείες, τον Άμμο κλπ., ξαναζωντανεύει -με το έμψυχο και άψυχο υλικό της- για όσους τη γνώρισαν και την έζησαν, σε ώρες χαράς και λύπης, αφθονίας και στέρησης, κεφιού και «μάντσιας», και αναδημιουργείται, κατά το δυνατό, ικανοποιητικά, ανθρωπογεωγραφικά, υλικοπνευματικά ή ψυχοσωματικά, χάρη σε πλήθος μνημονευτικών αναφορών για πρόσωπα (λησμονημένα ή όχι), για ομάδες, ήθη, συνήθειες, επαγγέλματα, ασχολίες, γι' άρχοντες, αστούς και ποπολάρους ή αγρότες, για φτωχόσπιτα και αρχοντικά, για ιδιωτικούς ή δημόσιους χώρους και τρόπους ζωής, για ευχάριστα ή δυσάρεστα -καθημερινά ή μοναδικότητας- γεγονότα και περιστατικά, που ιχνογραφούν ή σκιαγραφούν, ηθογραφούν και σηματοδοτούν το «είναι» και το «γίγνεσθαι» της τότε (ηδύπικρης, όπως πάντα) Ζακύνθου. Μιας «Χώρας» άγνωστης ή αθώρητης σ' όσους γεννήθηκαν μετασεισμικά αλλ' ευτυχώς διασωσμένης, ευχάριστα και συγκινητικά, αξιέπαινα και ευγνώμονα, μέσα σε σελίδες πολυφωνικά και έντεχνα συνθεμένες, μ' αγάπη, ρομαντισμό, ευαισθησία και νοσταλγική διάθεση, με σοβαρότητα και με τόνους χιούμορ λεπτού και πνευματώδους, με ήχους και πινελιές ή «αφές» άλλου ύφους, φινέτσας, ποιότητας και οπτικής, όπως είναι κι αυτές του επίσης - πιστού αλλ όχι άκριτου - Ζακυνθ(ιν)ολάτρη Νίκου Σ. Πομόνη, που με την ολοζώντανη Ζάκυνθο της μνήμης του σφυρηλατεί έναν γερό ή άρρηκτο κρίκο ανάμεσα στο Χθες και το Σήμερα ή στο Αύριο της «ωραίας και μόνης» πατρίδας του Ανδρέα Κάλβου. Μιας πατρίδας, που είναι άξια πάντοτε -παρά τα όποια και όσα δυσάρεστα ή αρνητικά και απογοητευτικά την πλήττουν ή την δοκιμάζουν- για βαθύτερη προσέγγιση και γνωριμία, για περισσή φροντίδα και προσφορά, για διάσωση και ανάδειξη κάθε ωραίας και ιδιότυπης πλευράς της, άξιας κάθε αποθησαυριστικής κατάθεσης και δωρεάς, απ' όποιον θέλει και μπορεί, γνωρίζει και θυμάται, υπεύθυνα, γόνιμα, ουσιαστικά. Έτσι, όπως ακριβώς ένιωσε και έπραξε, σαν κατάθεση όχι μόνο Μνήμης αλλά και Ψυχής γνήσια και αξιόπρεπα ζακυνθινής, με το αξιόλογο για την τοπική αυτογνωσία πόνημά του ο Νίκος Σ. Πομόνης. Με το οποίο, όπως και με την ανθρώπινη παρουσία του, τ ι μ ά το περ' από τον Χρόνο ή τα όποια «ερείπια» Ήθος και Πνεύμα τής πολιτιστικά ανεξάντλητης Ζακύνθου, άξιας -διαχρονικά- να βιώνεται, να επαινείται και να προβάλλεται (ως προς ό,τι ξεχωριστό «περιέχει» ή συμβολίζει), ιδιαίτερα σε καιρούς πολύπλευρης κρίσης, Λήθης, Αμάθειας, Ιδιοτέλειας, Αντιπνευματικότητας κ.ά.π., με το όποιο Κακό να εξορκίζεται, λίγο πολύ, και με «φωνές» ή γραφές όπως αυτή -η εύηχη και παραδειγματική- της Ζάκυνθος της μνήμης, του Νίκου Σ. Πομόνη.

Κάρολου Παπούλια: [ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ]

[Ομιλία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια κατά την τελετή αναγόρευσής του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Σλαβικού Πανεπιστημίου του Μπακού,
Αζερμπαϊτζάν, 6 Απριλίου 2011]


Αξιότιμε κύριε Πρύτανη,
Κυρίες και κύριοι Καθηγητές,
Αγαπητοί φοιτητές,
Κυρίες και κύριοι,

Αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση και χαρά για την επίσκεψή μου στο ιστορικό Σλαβικό Πανεπιστήμιο του Μπακού. Αποτελεί εξαιρετική τιμή αλλά και ευθύνη για μένα η ανακήρυξή μου σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου σας. Η τιμή αυτή προς το πρόσωπό μου αντανακλά στο σύνολο του ελληνικού λαού. Ενός λαού με αισθήματα φιλίας και εκτίμησης προς τον λαό του Αζερμπαϊτζάν.

Μπορείτε να είστε υπερήφανοι για την ιστορία του Πανεπιστημίου σας. Γνωρίζω ότι η ίδρυσή του ανάγεται στο 1946 ως Ινστιτούτου Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Γνωρίζω επίσης ότι το 2000 μετεξελίχθηκε στη σημερινή του μορφή ως Σλαβικού Πανεπιστημίου του Μπακού. Χάρηκα όταν πληροφορήθηκα ότι στα δέκα τελευταία χρόνια λειτουργίας του έχει επιτελέσει μεγάλες προόδους, μη περιοριζόμενο στη διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας, αλλά επεκτεινόμενο σε όλες τις σλαβικές γλώσσες. Σε αυτή την πορεία, ήταν απολύτως φυσικό να ενταχθεί και η ελληνική γλώσσα ως αντικείμενο διδασκαλίας και από το Πανεπιστήμιό σας, καθώς και η λειτουργία του Κέντρου Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού από το 2004.

Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να τονίσω ότι δύο Έλληνες αδελφοί από τη Θεσσαλονίκη, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος, ήταν οι άνθρωποι που διαμόρφωσαν τον 9ο αιώνα το σλαβικό αλφάβητο, το λεγόμενο κυριλλικό αλφάβητο με βάση το ελληνικό αλφάβητο. Ελληνική και σλαβικές γλώσσες όχι μόνον ανήκουν στην ίδια οικογένεια γλωσσών, αλλά λόγω τής ελληνικής προέλευσης του σλαβικού αλφαβήτου, οι σλαβικές γλώσσες όπως και οι γλώσσες που χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο (το οποίο προέρχεται, όπως είναι γνωστό, από το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο τής Χαλκίδας) ανήκουν από κοινού στον πολιτισμό της ελληνικής γραφής.

Κύριε Πρύτανη,

Εάν ανατρέξει κάποιος στο βάθος της Ιστορίας, θα βρει πολλά στοιχεία που συνδέουν τους δύο λαούς. Από την εποχή της μυθολογίας ακόμα ο Προμηθέας έφερε «το μυστικό της φωτιάς» στους ανθρώπους από τη χώρα σας. Το βουνό πάνω στο οποίο τιμωρήθηκε από τον Δία εντοπίζεται από τους ιστορικούς στο Νακχιτσεβάν. Θα μου επιτρέψετε να το προφέρω στη γλώσσα σας: Ιλάν Νταγκ (Ilan Dag).

Αναφορές για τη χώρα σας υπάρχουν στην τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης», ενώ ο Όμηρος χαρακτηρίζει την Κασπία ως «αμμώδη κοιτίδα».

Οι ιστορικοί Στράβων και Διόδωρος Σικελιώτης μιλούν για τις πολιτιστικές σχέσεις των δύο λαών, ενώ ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος αναφέρεται στη Μηδία, τον τόπο όπου σήμερα ευρίσκεται το Αζερμπαϊτζάν.

Και βέβαια κανείς δεν ξεχνά τον μεγάλο Αζέρο ποιητή Νιζάμι Γκάντζαβι (Nizami Ganjavi) ο οποίος αφιέρωσε το τέταρτο έπος του, Ισκαντάρναμα (Iskandarnama), στον Μέγα Αλέξανδρο. Σημειώνεται, τέλος, ότι κατά την ιστορική διαδρομή του ο Μέγας Αλέξανδρος έστειλε μήνυμα φιλίας στον Ηγεμόνα της Μηδίας Ατροπάτη, ο οποίος του το ανταπέδωσε εξίσου θερμά.

Ας αναφερθούμε τώρα δι’ολίγων στα ελληνικά γράμματα. Εδώ, γλώσσα, φιλοσοφία, ιστορία, τέχνη, όλα επικεντρώνονται στον άνθρωπο. Παρά το γεγονός ότι στην αρχαιότητα υπήρξαν πολλά ρεύματα ιδεών και πολλές φιλοσοφικές σχολές, στη βάση της η ελληνική φιλοσοφία, όπως και η ελληνική τέχνη, η ελληνική σκέψη γενικότερα είναι ανθρωποκεντρική. «Γνώθι σαυτόν» έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, προβάλλοντας ως προαπαιτούμενο την επίγνωση του εαυτού μας, για να μπορούμε να έχουμε και καλή γνώση του κόσμου, και μάλιστα του κόσμου ως συνόλου, όχι κατακερματισμένου και με τόσα στεγανά όπως είναι σήμερα.

Όπως είναι γνωστό, στην ελληνική γλώσσα είναι γραμμένα ορισμένα από τα αρχαιότερα κείμενα στον κόσμο. Τα αρχαιότερα έπη της Ευρώπης, τα έπη του Ομήρου (η Ιλιάδα και η Οδύσσεια), αλλά και πριν από αυτά, τα κείμενα της μυκηναϊκής γραμμικής γραφής Β΄, του 15ου αιώνα π.Χ. (1.450 – 1.200 π.Χ.), είναι γραμμένα στην Ελληνική, καθιστώντας τη γλώσσα αυτή την αρχαιότερη μαρτυρούμενη γλώσσα της Ευρώπης.

Ο Μέγας Αλέξανδρος την ελληνική γλώσσα διέδωσε στον κόσμο από την Ελλάδα μέχρι τις Ινδίες, την Ελληνική η οποία στην εποχή του ήταν περίπου όπως είναι σήμερα στον κόσμο η Αγγλική.

Τόσο τα κείμενα της κλασσικής αρχαιότητας, όσο και τα κείμενα των βυζαντινών χρόνων, ήταν γραμμένα στην Ελληνική, επιβεβαιώνοντας την αδιάλειπτη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας. Μιας συνέχειας που φθάνει μέχρι σήμερα, εφόσον η σημερινή ελληνική γλώσσα είναι η γλώσσα των αρχαίων χρόνων, λαμβάνοντας, βέβαια, υπόψη την φυσική εξέλιξή της μέσα στον χρόνο.

Εδώ, επιτρέψτε μου, να καταφύγω στην ποίηση και να αναφέρω το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ελληνικής γλώσσας, όπως το προσδιόρισε ο νομπελίστας Έλληνας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στην ομιλία του κατά την παραλαβή του βραβείου Νόμπελ στη Στοκχόλμη το 1979 :

«Μου εδόθηκε να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρόλ’αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ, αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος […] στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Nα τι είναι το βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση».

Σε ενδεχόμενη παρατήρηση ότι οι ελληνικές σπουδές ενδιαφέρουν μόνο τους μελετητές του παρελθόντος θα άξιζε - νομίζω - να θυμηθούμε ότι οι βάσεις του Ευρωπαϊκού μας πολιτισμού ανάγονται, όπως είναι γνωστό, στον ελληνικό στοχασμό και σε ελληνικούς θεσμούς, στη ρωμαϊκή νομοθεσία και στη χριστιανική πίστη. Και, βεβαίως, τα μεγάλα ελληνικά κείμενα που σφράγισαν την ευρωπαϊκή σκέψη (τα κείμενα του Ομήρου, του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη, του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και του Αριστοφάνη, του Ηροδότου και του Θουκυδίδη, του Πλουτάρχου, του Παυσανία, του Ιπποκράτη και του Γαληνού, για να αναφέρω μερικά από τις 4.000 περίπου κείμενα που έχουν μόνο σωθεί), προσέφεραν χιλιάδες βασικών εννοιών εκφρασμένων με χιλιάδες ελληνικών λέξεων που διαμόρφωσαν, καλλιέργησαν και πλούτισαν την ευρωπαϊκή σκέψη ιδίως από τα χρόνια της Αναγέννησης και εξής.

Και δεν θα ήθελα καθόλου να σταθώ στην ποσοτική προσέγγιση του θέματος της γλωσσικής συμβολής της Ελληνικής στην ευρωπαϊκή σκέψη, σε υπολογισμούς λ.χ. ότι τα 2/3 των λέξεων της Αγγλικής ανάγονται στις κλασικές γλώσσες, στην Ελληνική και στη Λατινική (κατά τον Άγγλο γλωσσολόγο David Crystal) ή ότι – συμπεριλαμβανομένων και των επιστημονικών όρων (Ιατρικής, Ζωολογίας, Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας, Μαθηματικών, Ανθρωπιστικών Επιστημών κ.ά.)– τα δάνεια της Αγγλικής ανέρχονται σε πολλές δεκάδες χιλιάδων και κυριαρχούν στη διεθνή επιστημονική ορολογία. Περισσότερο μετράει η ποιοτική διάσταση: ότι έννοιες λεπτού, σύνθετου, απαιτητικού περιεχομένου είναι διεθνώς εκφρασμένες με ελληνικές λέξεις [δημοκρατία, πολιτική, διάλογος, ιδέα και ιδεολογία, ιστορία, θέατρο, δράμα, μουσική, ποίηση, μύθος, ήρως, φαντασία, αρμονία, συμμετρία, σύστημα, στρατηγική, ενέργεια, τεχνολογία, ηλεκτρικός, μέθοδος, κατηγορία, λογική, πρόβλημα, πρόγραμμα, θέμα, τύπος, φυσικός, θεραπεία, βίβλος, Χριστός, καθολικός, σχολείο, αθλητισμός, γυμνάσιο, λύκειο, φιλοσοφία, μαθηματικά, ρητορική ή τα σύγχρονα σάιμπερ (cyber-), μέγκα (mega-), νάνο (nano-), τέκνο (techno-), τέλε (tele-), χάιπερ (hyper-) κ.λπ.], και βεβαίως το ίδιο το όνομα Ευρώπη. Έτσι εξηγείται και το ότι στην Αγγλική, όταν αναζητείται μια νέα λέξη για να χαρακτηρίσει μια νέα έννοια και δεν ανευρίσκεται σ’ αυτή, λέγεται η φράση «Οι Έλληνες θα έχουν μια λέξη γι’ αυτό»!

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα και πλέον διακεκριμένα ανά τον κόσμο Πανεπιστήμια και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα θεωρούν αυτονόητο να περιλαμβάνουν στα προγράμματά τους, για λόγους κύρους, αυτό που ονομάζουμε «ελληνικές κλασσικές σπουδές», με αναφορά στην ελληνική γλώσσα, φιλοσοφία και ιστορία. Να πώς ερμηνεύει το γεγονός αυτό ένα από τα πιο δυνατά μυαλά της σύγχρονης ευρωπαϊκής διανόησης που χάθηκε πρόσφατα, η Γαλλίδα καθηγήτρια Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Γράφει: «Ο Θουκυδίδης εξηγεί τις επεκτατικές φιλοδοξίες της πόλεως των Αθηνών κατά τρόπο που αποτελεί τη βάση για να ερμηνεύσουμε τους πολέμους του 20ού και του 21ου αιώνα στην εποχή μας.» Η ίδια μάλιστα γράφει για την εξελικτική πορεία της ελληνικής γλώσσας: «Μια συνεχής ροή ελληνικών καινοτομιών επέτρεψε σ’ αυτή τη γλώσσα να ανανεώνεται συνεχώς, εκφράζοντας νέες ποιητικές και φιλοσοφικές ανακαλύψεις».

Τέλος, επειδή το πιο αδρό και αδιαμφισβήτητο χαρακτηριστικό του ελληνικού πολιτισμού στο πέρασμα των αιώνων είναι η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας, στην οποία αναφερθήκαμε ήδη, εκτιμώ ότι η λειτουργία ενός Κέντρου Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιό σας αποτελεί τη φυσική προέκταση μιας διαχρονικής επαφής με τον ελληνικό πολιτισμό, γεγονός για το οποίο αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση.

Παράλληλα, με ιδιαίτερη ικανοποίηση παρατηρώ την ανάπτυξη της συνεργασίας των Πανεπιστημίων των δύο χωρών μας. Ειδικότερα, αναφέρομαι στις συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Κρατικού Πανεπιστημίου Μπακού, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και του Κρατικού Οικονομικού Πανεπιστημίου, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Κρατικού Πανεπιστημίου Μπακού, ενώ υπάρχει προοπτική ευρύτερης δια-πανεπιστημιακής συνεργασίας.

Ιδιαίτερα σημαντικό επίσης, θεωρώ το γεγονός ότι η τωρινή επίσκεψή μου στο Αζερμπαϊτζάν επισφραγίζεται με την υπογραφή του νέου προγράμματος πολιτιστικής συνεργασίας για την τριετία 2011-2013.

Σε ένα κόσμο εξελισσόμενο και μεταβλητό, υπάρχουν αξίες διαχρονικές και αναλλοίωτες. Αυτές οι αξίες ανάγονται στον πολιτισμό και βρίσκουν τη γνησιότερη έκφρασή τους σε έναν σύγχρονο ανθρωπισμό, στην καλλιέργεια των γραμμάτων και της επιστήμης με έναν τρόπο που να οδηγεί από τις γνώσεις στη γνώση, σε ό,τι οι Έλληνες αποκάλεσαν σοφία, τη γνώση συνδυασμένη με την αρετή και την ηθική.

Αξιότιμε κύριε Πρύτανη,

Κυρίες και Κύριοι,

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω ιδιαίτερα για την σημερινή τιμή και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στο έργο σας.-

Κάρολου Παπούλια: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

[Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια κατά την τελετή αναγόρευσής του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Ίδρυμα Ευγενίδου, 10 Μαρτίου 2011]


Αποτελεί ξεχωριστή τιμή για μένα η αναγόρευσή μου σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Επέλεξα να μιλήσω, σήμερα, για τη σημασία που έχει η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη στις Διεθνείς Σχέσεις, ακριβώς γιατί η συγκυρία ευνοεί τέτοιου είδους προβληματισμούς. Οι ηγεσίες της Ευρωζώνης, για παράδειγμα, συμφωνούν, σε θεωρητικό επίπεδο, ότι το κοινό μας νόμισμα ταυτίζεται με την κοινή μοίρα των λαών μας. Στην πράξη, ωστόσο, δεν έχουν ληφθεί οι αποφάσεις εκείνες που θα προστατεύσουν το ευρώ από την κερδοσκοπία.

Αύριο θα πραγματοποιηθεί μία πολύ σημαντική έκτακτη Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης. Στις 25 Μαρτίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των «27» θα κληθούν να πάρουν ιστορικής σημασίας αποφάσεις. Για την ώρα, καταγράφονται παλινωδίες και δισταγμοί στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους από την οποία δοκιμάζονται οι χώρες της περιφέρειας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καθυστερήσει δραματικά να προωθήσει το ευρωομόλογο, το οποίο θα ανέκοπτε τη δυναμική των κέντρων εκείνων που επιδιώκουν να βυθίσουν εθνικές οικονομίες, για να κερδίσουν από το «τζογάρισμα» στη χρεοκοπία. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αργούν να αντιδράσουν, αφήνοντας τις κρίσεις να εξελιχθούν και τα προβλήματα να γιγαντωθούν. Αυτή τη φορά, όμως, διακυβεύονται περισσότερα: Αν οι πολιτικές ηγεσίες δεν καταφέρουν να ανακτήσουν τον έλεγχο από τα οικονομικά κέντρα που έχουν θέσει σε ομηρία την ευρωζώνη, τότε δεν θα διακυβευθεί απλώς η ευημερία των λαών, αλλά η ίδια η προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Η Ευρώπη πρέπει να διδαχθεί από τη σημερινή κρίση. Να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων από τις αγορές και να καλύψει τα θεσμικά κενά και τις αδυναμίες στο σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης.

Η Ευρώπη πρέπει να δώσει μια συνολική, μια ολοκληρωμένη απάντηση στην κρίση. Μόνον έτσι θα καταφέρει να πείσει τους Ευρωπαίους πολίτες -που σηκώνουν το μεγάλο βάρος της κρίσης- ότι οι βασικές αξίες και αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ένωση παραμένουν επίκαιρες και έχουν μέλλον.

Χρειάζεται, επομένως, να αναζητηθεί ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία και στις πολιτικές στήριξης της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Τα μέτρα που θα ληφθούν πρέπει να αποβλέπουν και στην προστασία της «κοινωνικής Ευρώπης», που υπήρξε διαχρονικά ένα από τα βασικά συστατικά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Θέλω όμως, στο σημείο αυτό, να τονίσω το εξής: Δεν πρέπει -ούτε είναι στις προθέσεις μου- να μεταθέτουμε σε άλλους, τρίτους, τις αυταπόδεικτες ευθύνες που έχουν οι δικές μας κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών- μέλος των οποίων υπήρξα και ο ίδιος- για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Ούτε να υποτιμάμε τις χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, γιατί αυτές ευθύνονται κυρίως για τη διεύρυνση της κρίσης και συνιστούν εμπόδιο για την ανάκαμψη.

Είναι αναγκαίο, εκτός από την Ευρώπη, να αντλήσουμε κι εμείς διδάγματα από την κρίση και να αναλάβουμε πλήρως τις ευθύνες που μας αναλογούν για την αντιμετώπισή της.

Γιατί είναι προφανές ότι η σωτηρία της χώρας, που την οφείλουμε στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές, εξαρτάται πρωτίστως από εμάς τους ίδιους. Και γιατί, επίσης, μόνον έτσι μπορούμε να διεκδικήσουμε, με αξιώσεις και επιχειρήματα, τη συνδρομή των εταίρων.

Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,

Με βάση αυτή τη διαπίστωση, πρέπει στη χώρα μας να γίνουν ουσιώδεις αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, κυρίως στους τομείς της οικονομίας, της υγείας, της παιδείας και της δημόσιας διοίκησης. Στο πλαίσιο της παρούσας ομιλίας, αρκούμαι απλώς στην ακόλουθη διατύπωση που αφορά την οικονομία μας: Είναι κοινή διαπίστωση ότι επείγει η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτείται, μεταξύ άλλων, και η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας. Οι επιχειρηματίες οφείλουν να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της χώρας – αφού, σήμερα, οι εξαγωγές χωρίς επιδοτήσεις αποδεικνύονται δύσκολες. Από την άλλη πλευρά, το κράτος επιβάλλεται να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στους επιχειρηματίες εκείνους που, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν, βρίσκουν απέναντί τους ένα κράτος δύσκαμπτο, μίζερο και αντιπαραγωγικό, το οποίο, αντί να δίνει ώθηση στις προσπάθειές τους, τις παρακωλύει.

Αξίζει να επισημανθεί ότι η αύξηση της αξίας των εξαγωγών μας, στο πρώτο δεκάμηνο του 2010, κατά 4,3% (ένα ποσοστό που σχετίζεται, βέβαια, και με τη χαμηλή βάση εκκίνησης του προηγούμενου έτους), θεωρείται, από αρμόδιους φορείς, ελπιδοφόρο μήνυμα. Μια δυναμική εξωστρέφεια όλο και περισσότερων επιχειρήσεών μας θα έχει ευεργετική επίδραση στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, εφόσον υπολογίζεται ότι μια αύξηση των εξαγωγών κατά 4% επιφέρει, μεσοπρόθεσμα, μία μόνιμη άνοδο του ΑΕΠ μας κατά 1%.

Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,

Επιτρέψτε μου, τώρα, να διατυπώσω κάποιες πιο γενικές παρατηρήσεις για το ζήτημα της σημασίας της σχέσης της θεωρίας με την πράξη, όσον αφορά την χάραξη και άσκηση μιας αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής.

Το θέμα απασχολεί τόσο εσάς ως δασκάλους της διεθνούς πολιτικής, όσο και την πολιτική ηγεσία του τόπου, που, στο σύνολό της, φροντίζει ώστε η εξωτερική μας πολιτική να μη χαράσσεται συγκυριακά, αλλά να είναι, όσο γίνεται μακρόπνοη και προορατική. Και λέω «όσο γίνεται», αφού συχνά η Ιστορία μας εκπλήσσει όλους, με τα ξαφνικά «γυρίσματά» της και τις ανατροπές της.

Τα πρόσφατα γεγονότα σε χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, δείχνουν ότι πρέπει να μελετάμε σε βάθος τις «υπόγειες» πολιτισμικές, οικονομικές και πολιτικές διεργασίες.

Η Ελλάδα ακολουθεί τις εξής τρεις κατευθυντήριες αρχές στη διεθνή της συμπεριφορά: πρώτον, είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να προασπίσει την εθνική της ανεξαρτησία και τα εθνικά συμφέροντα, με τον πιο αποφασιστικό τρόπο, δεύτερον, σέβεται τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και πιστεύει στην ανάγκη τήρησης και εφαρμογής τους απ’ όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της διεθνούς κοινότητας, και, τρίτον, δρα μέσα στο προνομιακό περιβάλλον της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, για να επιτύχει ένα καλύτερο μέλλον για την ίδια, αλλά και για να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πιο ισχυρής και αποτελεσματικής -σε επίπεδο ασκουμένων πολιτικών- Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με βάση αυτές τις τρεις καταστατικές αρχές της εξωτερικής μας πολιτικής, μπορούμε να χαράξουμε στρατηγικές και επιμέρους τακτικές, που να λαμβάνουν υπ’ όψιν όσο το δυνατόν πιο πολλές σταθερές αλλά και μεταβλητές του διεθνούς συστήματος, όπως είναι:

1) οι πολιτικές και οικονομικές διεργασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο και στο εσωτερικό της γείτονος Τουρκίας. Οι οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξάλλου αφορούν όχι μόνον την Ελλάδα, την Ιρλανδία και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, αλλά το ίδιο το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ευρωπαϊκής συμπολιτείας,

2) η ανάδυση νέων δυνάμεων στο διεθνές πολιτικό στερέωμα, όπως είναι, κυρίως, η Κίνα, αλλά και η Ινδία, το Ιράν και η Βραζιλία,

3) η οικονομική και στρατιωτική ανόρθωση της Ρωσίας, τα τελευταία χρόνια, και η σημασία αυτού του γεγονότος για την ευρωπαϊκή και την ενεργειακή πολιτική,

4) η τεράστια κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας, που εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον και την υγεία όλων μας,

5) η αφύπνιση και εξέγερση των αραβικών λαών, που διεκδικούν ελευθερία και δημοκρατία.

Ξεχωριστή θέση για τη χώρα μας που δέχεται το 80% των μεταναστών της Ένωσης έχει βέβαια η ένταση των μεταναστευτικών ροών και η διαχείριση αυτής της σύνθετης κατάστασης.

Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,

Κλείνοντας την ομιλία μου, επιτρέψτε μου να εκφράσω την αισιοδοξία μου ότι τόσο η χώρα μας, όσο και η Ευρώπη, θα ξαναβρούν γρήγορα το βηματισμό τους. Είμαι αισιόδοξος, γιατί πιστεύω στις αστείρευτες δημιουργικές δυνάμεις του λαού. Δεν λησμονώ, επίσης, ότι το μεταπολεμικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης συνάντησε, στην πορεία του, πολλές δυσκολίες. Πάντοτε, όμως, οι Ευρωπαίοι πολίτες έβρισκαν τους τρόπους για να τις ξεπεράσουν. Πιστεύω ακράδαντα ότι το ίδιο θα συμβεί και σήμερα.

Σας ευχαριστώ.-

Γιάννης Κορίδης, "Κλειστός χώρος"

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

«και ενεθυμήθη ότι ήσαν σαρξ:
άνεμος παρερχόμενος, και μη επιστρέφων»
[Ψαλμός οη΄- 39]

Η ποιητική συλλογή «Κλειστός χώρος» του Γιάννη Κορίδη, από τις εκδόσεις Ιωλκός, μας δίνει την ευκαιρία να εκφράσουμε την συγκίνηση και το θαυμασμό μας, εστιάζοντας το φακό μας σε κάποιους από τους στίχους της, αφού εκ των πραγμάτων είναι αδύνατο να αναφερθούμε σε όλους.

Τι είναι αυτό που αντικρίζει στον καθρέφτη ένας άνθρωπος ευγενής, μειλίχιος, στωικός και ανατρέπει το ρυθμό του; Σίγουρα όχι ο εαυτός του.

Με την ικανότητα του Μάντη βλέπει το λεηλατημένο τοπίο που θα συναντήσει κανείς, όταν το ποίημα δεν γράφεται στην ώρα του, γι αυτό και μας παροτρύνει:

Μην αναβάλεις την κατάθεσή του στο χαρτί

Ώστε να «μη χαθείς, στο μεγάλο δάσος, να μη γίνεις χώμα, στάχτη και σύννεφο».

Να μη χαθεί η σημαίνουσα αξία του. Γιατί, τότε θα έρθει η

Ατέλειωτη σιωπή
Στα μη κατονομαζόμενα
Στα επικίνδυνα
Στα άκρως απόρρητα

βιώματα πνευματικά, αγωνίες υπαρξιακές που απαιτούν να βγουν στο φως. Όπως κάποιες νύχτες, όταν

Έρχονται κάποιοι ποιητές και μ’ αναστατώνουν
Αφήνουν τους στίχους τους πάνω στο τραπέζι
Με κοιτάζουν και δε μιλούν

Μάταια τους παρακαλεί. Ψάχνουν τα χαρτιά του, τα συρτάρια του, αυτά που βρίσκονται στο βάθος του μυαλού του. Τα ψάχνει κι ο ίδιος. Ποιος είμαι; Από πού ήρθα, που πάω; αναρωτιέται.

Το άλλο πρωί ξυπόλυτος
Παίρνω τους δρόμους

Τον ακολουθούμε, με την ελπίδα να μας δοθεί η χάρη της μέθεξης στο όνειρο και της γνώσης του λογισμού του.

Στο ποίημα με τον τίτλο «Παράδοξα» αναπλάθει την πόλη υπό την σκέπη του θρηνωδού ουρανού και μ’ ένα ποιητικό «εσύ» βάζει τον αναγνώστη κάτω από τα φώτα, τα απροστάτευτα από το θρήνο του και τον εμπλέκει με το «παράδοξο» της ζωής, του θεάτρου, της ποίησης!

Και με τους στίχους
Με σακατεύεις κάθε βράδυ
Με τσακίζεις με πονάς….
Με ποια δύναμη λοιπόν
Με ποια αιτία ν’ αντισταθώ
Όταν γύρω μου
Βιβλία έπιπλα
Χορεύουν

εκφράζεται ο άφατος πόνος που αναιρεί τη λογική και την τάξη του κόσμου.

Μπροστά μας προβάλλει η οδός Ιπποκράτους, αριθμός 65, όπου λειτουργούσε για επτά ολόκληρα χρόνια κάτω από τη μύτη της χούντας το παράνομο τυπογραφείο. Μερόνυχτα μάτωναν τα χέρια του κι έπαιζε κάθε μέρα, πάνω στο μάρμαρο, κορώνα γράμματα τη ζωή του, αντιστεκόμενος..

Μόνη καταφυγή τα ποιήματά μου

θα τραγουδήσει.

Γνωρίζει ότι η ποίηση έχει κάτι που μας ξεπερνά, κάτι που βρίσκεται στη γρήγορη σύμπτυξη της ουσίας.

Η συνάντηση με τον Οιδίποδα τον αφήνει φαινομενικά αδιάφορο; Τον βλέπει να σέρνεται τυφλός, τον εκλιπαρεί για λίγο νερό, τον ακούει να καταριέται τη Θήβα και τη μάνα του και τον προσπερνά. Τι είναι αυτό που τον τρομάζει;

Πιο κάτω από το θολωτό γεφύρι
Ένιωσα την τελευταία κραυγή του
Είδα τον ουρανό να σκίζεται στα δύο

Από την ώρα εκείνη
Κουβαλώ το δήμιο μέσα μου
Γράφω ποιήματα και παραμιλώ

Αύριο μεθαύριο αλλάζω προσωπείο

Ποιο αίνιγμα μας καλεί να λύσουμε ο Ποιητής; Εμείς, που δεν έχουμε το χάρισμα του Οιδίποδα;

Πολλές φορές τον απασχολεί η έννοια του θανάτου, τον οποίο παρομοιάζει με άγγελο που μας σημαδεύει:

Όπου να ’ναι θα σβήσουν τα φώτα
Οι άλλοι που έρχονται
Θα μας πάρουν το σπίτι

Άλλοτε πάλι κάτι αόρατο τον οδηγεί σ’ ένα εσωτερικό μονόλογο σε μια προσευχή, προς τον Άγγελο προστάτη

Για κείνο το παιδί το επαρχιωτόπουλο
Το τόσο άγουρο στην αμαρτία:
Κάτω από τις φτερούγες σου
Διάφανο νερό
Συνεχίζει να γράφει
Τα ποιήματά του

Ενώ, άφτεροι Άγγελοι χορεύουν στα πόδια του θεού μαζί με την καρδιά του.

Σεπτέμβρης, Σαλαμίνα, Σικελιανός, Καραϊσκάκης. Ό,τι προσωπικό κι αν σηματοδοτούν για τον ποιητή ένας μήνας, ένα νησί, δύο μεγάλες μορφές, η μία της ποίησης, η άλλη της ιστορίας, με το φεγγάρι από πάνω τους, φωτοστέφανο, μας επιτρέπει ν’ αναγνωρίσουμε το Σεπτέμβρη της περισυλλογής και του απολογισμού. Τη Σαλαμίνα, τη θυγατέρα του Ασωπού, την πόλη του Αίαντα, την πατρίδα του Ευριπίδη, το νησί του θριάμβου της δικαιοσύνης στην αδικία. Να αναπλάσουμε την αγγελική μορφή του Σικελιανού, συνέχεια της αρχαίας παράδοσης και του Γεωργίου Καραϊσκάκη, μπροστάρη, του νέου Ελληνικού κράτους!

Κι ύστερα το παιχνίδι της μνήμης, παρόν και παρελθόν ανταμώνουν στον ακαθόριστο χωρόχρονο. Η φιγούρα του Πατέρα, όμοιος με τον Αϊ-Γιώργη, το δρακοκτόνο, σύμβολο της επιβολής του καλού ενάντια στο κακό, του πνεύματος στην ύλη.

Μύθος, θρησκεία, πραγματικότητα σ’ ένα σκηνικό καταλύτη, αναστατώνουν τον άνδρα και καθώς αγγίζει τα ρούχα του πατέρα, μεταμορφώνονται και οι δυο σε αερικά και τρέχουν στο δάσος.

Η ανάμνηση του ήχου από το τρίξιμο της σκάλας που ανεβαίνει, το μαγκανοπήγαδο που γυρίζει τον φέρνει πίσω στην τρυφερή ηλικία και νιώθει εκείνη την ανησυχία της Μάνας που όλο την κρύβει για να μη φέρει αναστάτωση, να κρατήσει την γαλήνη του σπιτιού της. Ίσως κι εκείνη ξέρει, όπως και ο γιος της, πως ο Πατέρας δεν έφυγε ποτέ. Απλούστατα άλλαξε δωμάτιο

Τον είδα ένα βράδυ να κάθεται σταυροπόδι
Να χτενίζεται με την παλιά ξεδοντιασμένη τσατσάρα
Να έχει τα μάτια του κλειστά και να καπνίζει
Ξαφνικά ο πατέρας μου γίνεται σύννεφο
Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει να βρέχει

Η λυτρωτική βροχή, σαν την αγάπη που βγαίνει στο δρόμο και όλους τους θαμπώνει γιατί είναι η

Αγάπη αδελφή της γαλήνης των φτωχών
Κομμένη φέτα ψωμιού πάνω στο τραπέζι
Όπου πατείς φυτρώνουν τριαντάφυλλα
Όπου σταθείς εκεί αναβλύζει νερό
Αγάπη η ζωή σου κλειδώνει στον αστερισμό του δίνω
Λυρικός και νοσταλγός, κοιτάζει πίσω του το παιδί, που
Φυτεύει τριαντάφυλλα και γιασεμιά
Ανέμελο ανυποψίαστο
Για το λύκο που παραμονεύει.

Ρομαντικός νέος, διαπιστώνει ότι τα λόγια είναι φτωχά, ότι τώρα οι μαργαρίτες δε μαδούν, στέλνει στίχους με υπονοούμενα, τον πόθο ν’ απαλύνει.

Άνδρας Ερωτικός, υμνεί τη γυναίκα:
Πάνω στο σώμα σου γεννήθηκε η άνοιξη
Πάνω στο σώμα σου κοιμάται το φως
Ποιήματα μουσικές χορεύουν

Για να κλείσει ο κύκλος με μία παράκληση του ποιητή, παράκληση που ίσως θα έπρεπε να κάνουμε εμείς, αφού μέσα από την ποίηση οδηγούμαστε στην αυτογνωσία.

Κρατήστε αυτούς τους στίχους
Όσο γυμνοί είναι τόσο κρυώνουν
Δεν μπόρεσα ούτε ένα ρούχο να τους αγοράσω
Και τώρα που φεύγω
Δεν έχω πού να τους εμπιστευτώ

Έχε εμπιστοσύνη, Ποιητή, αυτοί που θα ακολουθήσουν, θα κρατήσουν τους στίχους σου για πάντα.
Related Posts with Thumbnails