Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης
Ξέστρωτα, ψημένα αλώνια στέκουν ανάσκελα στον καυτό ήλιο σαν τις άδειες ξαπλώστρες των παραλιών μας τώρα που τέλειωσε κι ο εσωτερικός τουρισμός. «Ξεσηκώσαμε και φέτος» λένε οι σταφιδοπαραγωγοί και χτυπούν τα χέρια τους σημαίνοντας το τέλος μιας κοπιαστικής περιόδου της συγκομιδής, του ψησίματος και της αποθήκευσης της σταφίδας. Μάζεψαν τα δίχτυα που είχαν στρώσει σε χωμάτινα και τσιμεντένια αλώνια, μάζεψαν ακόμα και τα νάυλον που είχαν τυλιγμένα στις άκρες για να είναι έτοιμοι σε περίπτωση ξαφνικής βροχής, κρέμασαν και τα μεγάλα καπέλα-προστάτες από την επικίνδυνη ηλιακή ακτινοβολία.
Οι παλιότεροι θυμούνται δυσκολότερες μέρες. Άλλοτε αναγκάζονταν να αλείφουν τα αλώνια μ΄ ένα χυλό από σβουνιά (κοπριά βοδιών) και δημιουργούσαν μια κρούστα πάνω από το χώμα για να απλώνουν τη σταφίδα. Και όταν ο καιρός είχε τις κακές του οι καταρρακτώδεις βροχές συνέπαιρναν όλη τη σοδειά και την ταξίδευαν στους τράφους και τους χείμαρρους του κάμπου! Τώρα βρίσκονται έρμαιοι στις βουλές των εμπόρων που είναι πανέτοιμοι για τη μεγάλη εκμετάλλευση των καλλιεργητών. Δεκάδες στέμματα σταφίδας ξεριζώθηκαν και φέτος… Η παραγωγή της σταφίδας σημειώνει σταθερή καθοδική πορεία, όπως και της ελιάς άλλωστε, και οι αγρότες «προετοιμάζονται», μάλλον μεμψιμοιρούντες για όσα πρόκειται να επακολουθήσουν μετά την κατάργηση και της επιδότησης.
Με τη συγκομιδή των καρπών στις αποθήκες γινόταν κατά κάποιο τρόπο η συμπλήρωση όλου του έτους της καρποφορίας της γης, την εποχή που δεν υπήρχαν τα μέσα και οι μέθοδοι των σύγχρονων καλλιεργειών. Γι αυτό ο μεν Σεπτέμβριος λογιζόταν αρχή νέου έτους και σπορά της γης, η δε εκκλησία γιορτάζει την πρώτη του Σεπτέμβρη, την πρωτοχρονιά του εκκλησιαστικού ημερολογίου, την αρχή της Ινδίκτου. Οι γιορταστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ύμνους προς το Θεό αλλά και ικεσίες για την «ευκρασίαν αέρων, βροχάς εγκαίρους, ευφορίαν της γης κλπ».
Ιδού και το σχετικό κοντάκιο που ψάλλεται την ημέρα αυτή:
Ο των αιώνων Ποιητής και Δεσπότης, Θεέ των όλων, υπερούσιε όντως, την ενιαύσιον ευλόγησον περίοδον, σώζων τω ελέει σου τω απείρω, Οικτίρμον, πάντας τους λατρεύοντας σοι τω μόνω Δεσπότη, και εκβοώντας φόβω Λυτρωτά· Εύφορον πάσι το έτος χορήγησον.
Σημειωτέον ότι πριν από λίγα χρόνια η Εκκλησία μας όρισε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα αφιερωμένη στο φυσικό περιβάλλον.
Για την ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ (δηλαδή αρχή του νέου Εκκλησιαστικού έτους) ό Σ. Εύστρατιάδης στο Αγιολόγιό του, γράφει τα έξης: "Λέξις λατινική (indictio) όρισμόν σημαίνουσα καθ' όν κατά δεκαπενταετή περίοδον έπληρώνοντο εις τους αυτοκράτορας των Ρωμαίων οι φόροι. Κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την αρχήν της ινδικτιώνος εισήγαγεν ο Αύγουστος Καίσαρ (1 -14), ότε διέταξε την γενικήν των κατοίκων του Ρωμαϊκού κράτους απογραφήν και την είσπραξιν των φόρων, κατά την πρώτην του Σεπτεμβρίου μηνός. Από του Μεγάλου Κωνσταντίνου (313) εγένετο επισήμως χρήσις της Ινδικτιώνος ως χρονολογίας, έκτοτε δε ή εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του νυν εορτάζει την α' Σεπτεμβρίου ως αρχήν του εκκλησιαστικού έτους. "Ίνδικτον ημίν ευλόγει νέου χρόνου, ώ και παλαιέ και δι' ανθρώπους νέε".
Η Ινδικτιώνα είναι ένας γενικότερος τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού ή για την ακρίβεια από το 3 π.χ
Αρχικά υπήρχε η Αυτοκρατορική Ίνδικτος, η Καισαρική Ινδικτιώνα που μάλλον εισήχθηκε από το Μέγα Κωνσταντίνο. Εκαλείτο επιπλέον Κωνσταντινική ή της Κωνσταντινουπόλεως ή Ελληνική. Παράλληλα υπήρχε και η Παπική Ινδικτιώνα.
Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς ως εξής:
Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας. Επειδή όμως η 23η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για το φόρο που ίσχυε για 15 έτη. Έτσι Ίνδικτος κατάντησε να σημαίνει αργότερα το έτος και αρχή της Ινδίκτου την Πρωτοχρονιά. Αυτή την Πρωτοχρονιά (23/9) βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ' αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας.
Αργότερα, το 462 μ. Χ. για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου. Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια.
Για τον υπολογισμό της Ινδικτιώνος και του έτους της Ινδικτιώνος προσθέτουμε στον αριθμό του συνήθους ημερολογίου τον αριθμό 3 και διαιρούμε το άθροισμα με τον αριθμό 15. Το πηλίκον δείχνει τον αριθμό της Ινδικτιώνος και το υπόλοιπο τον αριθμό του έτους της Ινδικτιώνος.
Την 1η του Σεπτέμβρη επίσης αρχίζει και το σχολικό έτος. Ήδη τα πρώτα κουδούνια οδήγησαν τους αδύνατους μαθητές που απέτυχαν στις εξετάσεις του Ιουνίου σε νέες προσπάθειες. Ευχόμαστε λοιπόν ολόψυχα καλή χρονιά στο εκκλησιαστικό, το σχολικό και το «οικολογικό» ημερολόγιο.
Οι παλιότεροι θυμούνται δυσκολότερες μέρες. Άλλοτε αναγκάζονταν να αλείφουν τα αλώνια μ΄ ένα χυλό από σβουνιά (κοπριά βοδιών) και δημιουργούσαν μια κρούστα πάνω από το χώμα για να απλώνουν τη σταφίδα. Και όταν ο καιρός είχε τις κακές του οι καταρρακτώδεις βροχές συνέπαιρναν όλη τη σοδειά και την ταξίδευαν στους τράφους και τους χείμαρρους του κάμπου! Τώρα βρίσκονται έρμαιοι στις βουλές των εμπόρων που είναι πανέτοιμοι για τη μεγάλη εκμετάλλευση των καλλιεργητών. Δεκάδες στέμματα σταφίδας ξεριζώθηκαν και φέτος… Η παραγωγή της σταφίδας σημειώνει σταθερή καθοδική πορεία, όπως και της ελιάς άλλωστε, και οι αγρότες «προετοιμάζονται», μάλλον μεμψιμοιρούντες για όσα πρόκειται να επακολουθήσουν μετά την κατάργηση και της επιδότησης.
Με τη συγκομιδή των καρπών στις αποθήκες γινόταν κατά κάποιο τρόπο η συμπλήρωση όλου του έτους της καρποφορίας της γης, την εποχή που δεν υπήρχαν τα μέσα και οι μέθοδοι των σύγχρονων καλλιεργειών. Γι αυτό ο μεν Σεπτέμβριος λογιζόταν αρχή νέου έτους και σπορά της γης, η δε εκκλησία γιορτάζει την πρώτη του Σεπτέμβρη, την πρωτοχρονιά του εκκλησιαστικού ημερολογίου, την αρχή της Ινδίκτου. Οι γιορταστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ύμνους προς το Θεό αλλά και ικεσίες για την «ευκρασίαν αέρων, βροχάς εγκαίρους, ευφορίαν της γης κλπ».
Ιδού και το σχετικό κοντάκιο που ψάλλεται την ημέρα αυτή:
Ο των αιώνων Ποιητής και Δεσπότης, Θεέ των όλων, υπερούσιε όντως, την ενιαύσιον ευλόγησον περίοδον, σώζων τω ελέει σου τω απείρω, Οικτίρμον, πάντας τους λατρεύοντας σοι τω μόνω Δεσπότη, και εκβοώντας φόβω Λυτρωτά· Εύφορον πάσι το έτος χορήγησον.
Σημειωτέον ότι πριν από λίγα χρόνια η Εκκλησία μας όρισε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα αφιερωμένη στο φυσικό περιβάλλον.
Για την ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ (δηλαδή αρχή του νέου Εκκλησιαστικού έτους) ό Σ. Εύστρατιάδης στο Αγιολόγιό του, γράφει τα έξης: "Λέξις λατινική (indictio) όρισμόν σημαίνουσα καθ' όν κατά δεκαπενταετή περίοδον έπληρώνοντο εις τους αυτοκράτορας των Ρωμαίων οι φόροι. Κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την αρχήν της ινδικτιώνος εισήγαγεν ο Αύγουστος Καίσαρ (1 -14), ότε διέταξε την γενικήν των κατοίκων του Ρωμαϊκού κράτους απογραφήν και την είσπραξιν των φόρων, κατά την πρώτην του Σεπτεμβρίου μηνός. Από του Μεγάλου Κωνσταντίνου (313) εγένετο επισήμως χρήσις της Ινδικτιώνος ως χρονολογίας, έκτοτε δε ή εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του νυν εορτάζει την α' Σεπτεμβρίου ως αρχήν του εκκλησιαστικού έτους. "Ίνδικτον ημίν ευλόγει νέου χρόνου, ώ και παλαιέ και δι' ανθρώπους νέε".
Η Ινδικτιώνα είναι ένας γενικότερος τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού ή για την ακρίβεια από το 3 π.χ
Αρχικά υπήρχε η Αυτοκρατορική Ίνδικτος, η Καισαρική Ινδικτιώνα που μάλλον εισήχθηκε από το Μέγα Κωνσταντίνο. Εκαλείτο επιπλέον Κωνσταντινική ή της Κωνσταντινουπόλεως ή Ελληνική. Παράλληλα υπήρχε και η Παπική Ινδικτιώνα.
Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς ως εξής:
Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας. Επειδή όμως η 23η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για το φόρο που ίσχυε για 15 έτη. Έτσι Ίνδικτος κατάντησε να σημαίνει αργότερα το έτος και αρχή της Ινδίκτου την Πρωτοχρονιά. Αυτή την Πρωτοχρονιά (23/9) βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ' αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας.
Αργότερα, το 462 μ. Χ. για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου. Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια.
Για τον υπολογισμό της Ινδικτιώνος και του έτους της Ινδικτιώνος προσθέτουμε στον αριθμό του συνήθους ημερολογίου τον αριθμό 3 και διαιρούμε το άθροισμα με τον αριθμό 15. Το πηλίκον δείχνει τον αριθμό της Ινδικτιώνος και το υπόλοιπο τον αριθμό του έτους της Ινδικτιώνος.
Την 1η του Σεπτέμβρη επίσης αρχίζει και το σχολικό έτος. Ήδη τα πρώτα κουδούνια οδήγησαν τους αδύνατους μαθητές που απέτυχαν στις εξετάσεις του Ιουνίου σε νέες προσπάθειες. Ευχόμαστε λοιπόν ολόψυχα καλή χρονιά στο εκκλησιαστικό, το σχολικό και το «οικολογικό» ημερολόγιο.
2-9-2009
Βιβλιογραφία:
1. Ωρολόγιον της Εκκλησίας.
2. Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη.
3. Διαδίκτυο
2. Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη.
3. Διαδίκτυο