© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Κουτούζης του Κουτούζιου…


Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Το 2013 συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από το θάνατο του Νικολάου Κουτούζη. Ο ακαταπόνητος Λεωνίδας Χ. Ζώης, στο σχετικό λήμμα του πολύτιμου «Λεξικού» του, μας πληροφορεί ότι ο πολυτάλαντος και πολυσυζητημένος αυτός ιερωμένος, που χωρίς να το θέλει και πολύ, έβαλε το ράσο, πέθανε στις 23 Ιουλίου 1813 και θάφτηκε στην ιστορική εκκλησία της Φανερωμένης. Ο εφημέριος του ναού, όπως ο ίδιος ιστορικός σημειώνει, δεν ανέγραψε στα ληξιαρχικά βιβλία της αδελφότητας το γεγονός, είτε από λάθος, είτε, που αυτό είναι και το πιθανότερο, από πάθος για το πρόσωπο του εκλιπόντος. Κι αυτό δεν θα ήταν παράξενο, μια και ο μεγάλος αυτός ζωγράφος, ο σημαντικότερος αναμφίβολα της Επτανησιακής Σχολής, δεν πιτουράριζε μόνο στον καμβά του, αλλά κυριολεκτικά ζωγράφιζε τα πάθη και τις αδυναμίες των συντοπιτών του, ιδίως τις ερωτικές παρεκκλίσεις τους, στους καυστικούς του στίχους και συχνά γινόταν αντικείμενο διενέξεων και αιτία προβλημάτων.
   Η ημερομηνία του θανάτου του Κουτούζη μάς διασώθηκε από μια συμβολαιογραφική πράξη, η οποία συντάχτηκε την επομένη της εκδημίας του, τότε που πολλοί ανακουφίστηκαν από την πένα του και απαλλάχτηκαν από την ελεγκτική του γλώσσα.
   Λένε πως ήταν δανδής. Γι’ αυτό και προσχώρησε στην Εκκλησία. Κάποιος ή κάποια, που θίχτηκε από την σάτιρά του, έβαλε και τον φρεζάρισαν κι έτσι χάλασε το πρόσωπό του. Η μόνη λύση για να καλύψει το σημάδι ήταν ν’ αφήσει γένια. Η ωραιοπάθειά του, όμως, και η κοινωνική τάξη στην οποία ήθελε να ανήκει δεν του το επέτρεπε και γι’ αυτό κατάφυγε στην λύση του κλήρου.
   Το γεγονός αυτό χαροποίησε τους πολλούς εχθρούς του και αποθανατίστηκε από κάποιον απ’ αυτούς με την εξής ανταποδοτική σάτιρα:
    «Κουτούζης του Κουτούζιου κουτός κουτά εστοχάσθη
    σατιρικώς να σατυρεί σαν Σάτυρος επιάσθη.
    Παίζοντας με τον Σάτυρο, ο Σάτυρος δαγκάνει
    στο αγγελικό του πρόσωπο μαύρο σημάδι κάνει».
   Δεν μας ενδιαφέρει, βέβαια, εμάς σήμερα, το «αγγελικό πρόσωπο» του μεγάλου δημιουργού, αλλά οι αληθινά αγγελικοί πίνακές του και οι διαβολικοί του στίχοι. Η κριτική, μάλιστα, στην πρώτη περίπτωση ήταν ευνοϊκή, ενώ τη δεύτερη την εμπόδιζε πάντοτε η λογοκρισία.
   Η λιτανεία του Αγίου Διονυσίου, που υπήρχε στο στηθαίο του γυναικωνίτη της εκκλησίας του Πολιούχου μας και τελευταία φυλάσσεται στο Μουσείο της ομώνυμης Μονής, είναι έργο δικό του και φωτογραφικά σήμερα στολίζει τα περισσότερα δημόσια κτίρια και σπίτια, αποδεικνύοντας την αγάπη των Ζακυνθινών τόσο για το πρόσωπο του Αγίου τους, όσο και για την τέχνη του μεγάλου καλλιτέχνη, που με τον χρωστήρα του απεικόνισε μαζί με τα ιερά πρόσωπα των γραφών και την ιδιαιτερότητα του τόπου του, όπως ακριβώς ο Σολωμός την αποθανάτισε στους στίχους του.
   Διασώθηκε πως ο ιδιόρρυθμος –για το ευρύ κοινό, αλλά όχι και για την τέχν – αυτός ζωγράφος αρνήθηκε σε κάποιο πελάτη του την παραγγελία, γιατί ο δεύτερος ήθελε να του ιστορίσει έναν βυζαντινό Εσταυρωμένο, ενώ ο Κουτούζης ισχυρίστηκε ότι ξέρει καλά πως βρίσκεται ένα σώμα στο σταυρό, δίνοντας έτσι και τον χαρακτηρισμό της αισθητικής και της ιστορίας της γενέτειράς του.
   Ευτυχώς διασώθηκαν αρκετά εικαστικά του έργα, που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο του νησιού και σε διάφορες εκκλησίες του, όπως στο προερχόμενο από τον Άγιο Γεώργιο του Πετρούτσου τέμπλο της Ανάληψης και οι σάτιρές του βγήκαν αλογόκριτες μόλις το 1988, από το περιοδικό Περίπλους, από έναν κώδικα που διέσωσε ο αλησμόνητος Παναγιώτης Μαρίνος.
   Έτσι υλικό υπάρχει.
   Ο Άκης Λαδικός, σαν υπεύθυνος πολιτιστικών του Δήμου μας και Δήμου του Κουτούζη, είχε την δημιουργική σκέψη να κηρυχτεί η επόμενη χρονιά «Έτος Κουτούζη» για το νησί –εκτός Επτανήσων υπάρχει μια εικαστική και ποιητική σεμνοτυφία– και να δοθεί η ευκαιρία να γνωριστεί καλύτερα με το κοινό του ο μεγάλος δημιουργός και να γίνει περισσότερο προσιτό το έργο του.
   Αν από όλη αυτή την προσπάθεια, εκτός των άλλων παρήγορων, προκύψει και κάποιος νέος σατιρικός ποιητής, μια και καλοί ζωγράφοι υπάρχουν,  θα ήταν το ποθούμενο. Γιατί Ζάκυνθος και Επτάνησος γενικότερα σημαίνει σάτιρα και οι ιόνιοι, αντίστοιχα, έχουν εξάρτηση από αυτήν, για να μην παραμένουν τυφλοί, αλλά να μπορούν να δουν καλύτερα.
   Όλοι πάντα έχουμε ανάγκη από έναν Κουτούζη. Προπάντων οι εκκλησίες μας και οι πολιτικοί μας.
   Ευτυχώς, που το 2013 θα του αφιερωθεί. Το περιμένουμε να καρποφορήσει.
Related Posts with Thumbnails