© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013

Όταν η τέχνη γίνεται προσιτή

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Στην σημερινή, μετασεισμική Ζάκυνθο υπάρχουν, όπως και άλλες φορές έχουμε επισημάνει, ανάσες πολιτισμού και δημιουργίας, οι οποίες δείχνουν πως η παράδοση συνεχίζεται και μάλιστα όχι στείρα και μιμητικά, αλλά προσαρμοσμένη στο σήμερα και μπολιασμένη με τις απαιτήσεις και τις εκφράσεις των καιρών μας.
   Πολλές είναι οι μορφές της τέχνης, που καλλιεργούνται σήμερα στο νησί. Το θέατρο, για παράδειγμα, ανθεί και πάλι, είτε με επαγγελματική μορφή, είτε με ερασιτεχνική, αλλά προπάντων με την συνέχεια των «Ομιλιών». Η μουσική ακμάζει ξανά στο πρόσωπο πολλών νέων παιδιών, τα οποία με λαμπρές σπουδές και αναμφισβήτητο ταλέντο παραμένουν στον τόπο τους και τόπο μας και ποικιλόμορφα προσφέρουν. Η ποίηση βρίσκεται, πιστεύω, στην καλύτερη στιγμή της, μετά, βέβαια, από την γνωστή μεγάλη της έξαρση της ακμής του Φώσκολου, του Κάλβου και του Σολωμού, η οποία χάρισε ονόματα πανελλήνιας και διεθνούς φήμης. Τέλος η ζωγραφική  ακμάζει για μια ακόμα φορά και σε ποιότητα και σε ποσότητα, χαρίζοντας άλλη μορφή ψυχαγωγίας σε όλους τους κατοίκους του νησιού και αποδεικνύοντας πως ο σπόρος των Δοξαράδων, του Κουτούζη και του Καντούνη, έπεσε σε καρποφόρα γη και πως υπάρχουν άξιοι συνεχιστές του έργου τους.
   Μια από τις πιο αξιόλογες περιπτώσεις του εικαστικού χώρου της σημερινής Ζακύνθου είναι και η Ελένη Γούναρη, που πρόσφατα μας παρουσίασε την νεότερη δουλειά της στο ζεστό και φιλόξενο χώρο του Bliss Art Café Bar, στο κέντρο της πόλης.
   Όσοι παρευρεθήκαμε το ζεστό (κυριολεκτικά και μεταφορικά) εκείνο βράδυ του Οκτώβρη στα εγκαίνια της έκθεσης, αλλά και όσοι την επισκέφθηκαν τις επόμενες μέρες, χαρήκαμε την δουλειά της ζωγράφου, την διεισδυτική της  ματιά, αλλά και την καλλιτεχνική εξέλιξη της.
   Δεν είναι σκοπός μου με αυτό το κείμενο να κάνω κριτική στο έργο της Ελένης Γούναρη. Αυτό το έχουν κάνει και μάλιστα θετικά άλλοι και πλέον αρμόδιοι. Απλά θέλω να σας μεταφέρω την χαρά που πήρα μέσα σ’ ένα χώρο όπου οι προεκτάσεις της ζωής και η άλλη ματιά της καθημερινότητας βοηθούσαν άριστα στο να δούμε καλύτερα.
   Υπήρχαν έργα που έδειχναν σπαράγματα της λεγόμενης προσεισμικής Ζακύνθου, τα οποία δεν επιτελούσαν μνημόσυνο σ’ αυτό που χάθηκε οριστικά στα ερείπια και τις φλόγες της 12ης Αυγούστου 1953, αλλά το αναζωογονούσαν και το έκαναν να επιζήσει στο σήμερα. Δεν ήταν το χθες, αλλά το τώρα. Απόδειξη πως η ιστορία συνεχίζεται και επαλήθευση του στίχου του γενάρχη ποιητή πως το χάσμα του σεισμού, «ευθύς εγιόμισ’ άνθη».
   Μέσα στο μπετόν και την άσφαλτο, ανάμεσα σε πεζόδρομο και εθνική οδό, η ζωγράφος κατόρθωσε να επισημάνει πως τα δαχτυλίδια χάθηκαν, αλλά παρέμειναν τα χέρια που τα φορούσαν και αυτό έχει την μεγαλύτερη σημασία, μια και τα τελευταία είναι το καλύτερο και πιο δυνατό μέσω έκφρασης και απασχόλησαν πολλούς και σημαντικούς καλλιτέχνες.
   Το ίδιο συνέβη και με τα έργα της Ελένης Γούναρη, που εκτέθηκαν στο Bliss Art Café Bar και είχαν αρχαιοελληνικές αναζητήσεις. Δεν ήταν στείρα αρχαιολατρία, αλλά μια απόδειξη της συνέχειας της φυλής. Μορφές αγαλμάτινες όχι για τα μουσεία και τις ιδιωτικές συλλογές, αλλά για τους δρόμους και τις πλατείες μιας σύγχρονης ελληνικής πόλης. Ζωντανές, δηλαδή, και περιφερόμενες ανάμεσά μας. Το παρελθόν, όπως επιβιώνει στο τώρα.
   «Γιατί σήμερα η Τέχνη οφείλει να είναι προσιτή…» ήταν το σύνθημα αυτής της έκθεσης και φαίνεται πως τελικά επιτέλεσε το σκοπό της. Η μεγαλοσύνη βγήκε από την απλότητα και το αιώνιο από το καθημερινό. Ένα απλό αντικείμενο, μια πολυθρόνα, μια σκάλα, μπορούν να πουν πολλά. Αρκεί να είναι ιδωμένα και  φωτισμένα από το βλέμμα ενός αληθινού καλλιτέχνη, ο οποίος μπορεί να δει πέρα από την επιφάνεια, να ξεπεράσει την επιδερμικότατα και να δωρίσει αυτήν του την κατάκτηση στους συνανθρώπους του.
   Πράγματι η τέχνη σήμερα πρέπει να είναι προσιτή και να αγγίζει τον καθένα. Δεν πρέπει να απαιτεί μόνο γνώση, αλλά και ευαισθησία και καθαρή ματιά.
   Αυτό φαίνεται να το γνωρίζει καλά η ζωγράφος Ελένη Γούναρη και το έχει κάνει βίωμα και πράξη. Αυτό είναι που κάνει να ξεχωρίζει και το έργο της.
   Της ευχόμαστε καλή συνέχεια και πάντα να προοδεύει. Έχουμε ανάγκη τα έργα της και την ματιά της.
Η πρώτη ερμηνεία γι’ αυτό είναι η συνέχεια της παράδοσης του τόπου μας, που αγαπάμε.  Η δεύτερη και πιο σημαντική είναι ότι κάθε δημιουργία μας βοηθά να επιβιώσουμε και να γίνουμε καλύτεροι.
   Η τέχνη, η γνήσια τέχνη, αντισταθμίζει την κρίση.

Ζαχαρία Στουφή: ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ


Ο θάνατος δεν λέει να αλλάξει, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει. Αυτό που αλλάζει είναι στάση των ανθρώπων μπροστά στο πλέον βέβαιο γεγονός που κάποτε θα τους συμβεί. Σε όλη την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού, παρατηρούμε ότι ο άνθρωπος, μέσα από τις θρησκείες, τη μαγεία, την αστρολογία και τις επιστήμες, προσπαθεί να ερμηνεύσει τον θάνατο και πολλές φορές τη μετα-θάνατο κατάστασή του. Ολόκληρος ο πολιτισμός είναι τόσο άρρηκτα δεμένος με το φαινόμενο του θανάτου, που θα μπορούσε να πει κανείς πως, αν οι άνθρωποι δεν πέθαιναν ή δεν αποκτούσαν τη συνείδηση ότι κάποτε θα πεθάνουν, δεν θα δημιουργούσαν ποτέ πολιτισμό, τουλάχιστον όπως τον ξέρουμε σήμερα. Κάθε φορά που γεννιέται μία θρησκεία ή ένα πολιτικό σύστημα, ο άνθρωπος βάζει μέσα στο κεφάλι του μια άλλη άποψη για το επέκεινα, ενώ γνωρίζει πολύ καλά πως όποια πολιτική θεωρία, θρησκεία ή φιλοσοφία και να ασπαστεί, ο θάνατος δεν επηρεάζεται καθόλου.
                Τον 20ό αιώνα, η ηλεκτρονική τεχνολογία σε συνδυασμό με τα επιστημονικά επιτεύγματα, κυρίως από τον χώρο της ιατρικής και της φυσικής, έκαναν τον άνθρωπο (συγκεκριμένα τον δυτικό άνθρωπο) να πιστέψει πως διαχειρίζεται σε μεγάλο βαθμό τον θάνατό του. Κάτι τέτοιο δυστυχώς, δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα…
                Με το τέλος του 20ού αιώνα, κάνει την εμφάνισή της η ψηφιακή τεχνολογία και έτσι ο άνθρωπος, προετοιμασμένος από την ηλεκτρική τεχνολογία και στη συνέχεια την ηλεκτρονική, μεταβαίνει σχετικά εύκολα στη ψηφιακή που σαν το μεγαλύτερό της επίτευγμα, εκτός από τις εφαρμογές της στην ιατρική, παρουσιάζει τον κυβερνοχώρο-ιντερνέτ, την εικονική πραγματικότητα και τα social media. Μέσα σε έναν αιώνα ο ανθρώπινος πολιτισμός άλλαξε ριζικά και οριστικά. Κακά τα ψέματα, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Όμως, ο θάνατος έμεινε ασυγκίνητος από τα ανθρώπινα επιτεύγματα και συνεχίζει να υπάρχει χωρίς ο ίδιος να υποστεί καμία αλλαγή.
                Μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά ο άνθρωπος, μεταφέρει στη νέα ψηφιακή εποχή τον πανάρχαιο πολιτισμό του, τον πολιτισμό του θανάτου. Όμως, είναι σίγουρο ότι τον μεταφέρει; Ή μήπως η ψηφιακή τεχνολογία προσπαθεί να γίνει ευχάριστη αποκρύπτοντας τον θάνατο; Και μήπως η απόκρυψη και κατά συνέπεια η άγνοια του θανάτου, έχει σαν αποτέλεσμα τη διαταραχή στην κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου;
                Στα εξελιγμένα βιντεοπαιχνίδια που πλέον διατείνονται και στο ιντερνέτ, ο θάνατος είναι η μόνιμη ευχαρίστηση και η σίγουρη νίκη, ο παίκτης μπορεί να σκοτώσει όσους θέλει χωρίς να έχει καμία συνέπεια και αν τύχει να σκοτωθεί, μπορεί να χρησιμοποιήσει την επόμενη ζωή του ή να αρχίσει ένα νέο παιχνίδι ολοκαυτώματος. Πιο παλιά σε κάποιο φιλικό σπίτι, ζήτησα από τα παιδιά που έπαιζαν και οδηγούσαν το όπλο ενός αδίστακτου στρατιώτη, αν μπορούν να κάνουν το στρατιώτη τους να αυτοκτονήσει, κάτι που φυσικά ήταν αδύνατον.  
                Με ένα ψέμα θανάτου εμποτίζουν τους ανθρώπους και ο στόχος είναι πάντα το μυαλό του νέου ανθρώπου. Για αυτό το ψέμα δεν φταίει η ψηφιακή τεχνολογία, αλλά αυτοί που την εμπορεύονται και στόχο έχουν καταρχήν τον πολιτισμικό αποπροσανατολισμό μέχρι να κάνουν τον άνθρωπο κοινωνικό υποχείριο. Ο άνθρωπος που δεν έχει πολιτισμό θανάτου, δεν έχει και πολιτισμό ζωής.
                Στην εικονική πραγματικότητα, μπορούμε να πεθάνουμε και να θανατώσουμε τους άλλους μόνο εικονικά. Τι γίνεται όμως, με τον σύγχρονο άνθρωπο που ενώ διατηρεί ένα μπλοκ στο ιντερνέτ, έχει παράλληλα ένα προφίλ στο FB και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο e-mail, όταν αυτός πεθάνει; Πώς θα το μάθει αυτό η ψηφιακή του κοινότητα; Αμέσως καταλαβαίνουμε ότι ο κυβερνοχώρος δεν απευθύνεται σε νεκρούς και αυτό είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, δικαίωμά του. Από πότε, όμως, ο άνθρωπος απαρνήθηκε τους νεκρούς του; Ή μήπως όλο αυτό είναι ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο και δεν έχει προσαρμοστεί σε όλα τα πολιτισμικά επίπεδα που απαρτίζουν τον πολιτισμό; Άραγε θα γίνει ποτέ ένα νεκροταφείο των «νεκρών ιστοσελίδων» των ιστοτόπων, που είτε έχουν οριστικά εγκαταλειφτεί, είτε απεβίωσε ο ιδιοκτήτης τους; Θα γίνει ποτέ ένα ανάλογο νεκροταφείο των «νεκρών προφίλ» του FB; Θα κατασκευάσουν ποτέ ένα σύστημα αυτόματης ενημέρωσης για το πότε ένας λογαριασμός         FB ή ένας ισότοπος πεθαίνει; Πότε θα σερφάρουμε σε ψηφιακά νεκροταφεία;
                Παρόλη την κατευθυνόμενη απόκρυψη και απενοχοποίηση του θανάτου που επιχειρούν να περάσουν μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας για πολιτικοοικονομικούς λόγους, παρόλη την προπαγάνδα που στοχεύει στον πολιτισμικό αποπροσανατολισμό, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δημοσιεύουν στα social media την είδηση ενός θανάτου ή ανεβάζουν την φωτογραφία του προσφιλές προσώπου που μόλις έφυγε από τη ζωή. Στη Ζάκυνθο κάποια νέα παιδιά έκαναν μια ομάδα στο FB με τίτλο, Στη μνήμη των αγγέλων που έφυγαν νωρίς. Εκεί, γίνεται μία προσπάθεια συλλογής φωτογραφιών και βιογραφικών στοιχείων των νέων που «έφυγαν» (συνήθως από τροχαίο δυστύχημα) και ο κάθε φίλος ή συγγενής τους, σε αυτό το ψηφιακό νεκροταφείο των νέων Ζακυνθινών, μπορεί να αναρτήσει υλικό μνήμης, σχετικό με τη ζωή και το θάνατό τους. Αυτό όμως, είναι η εξαίρεση…
                Πιστεύω πως είναι στο χέρι μας να διαφυλάξουμε το θάνατό μας, πέρα από τις πολιτικές ή θρησκευτικές μας πεποιθήσεις. Το κάθε τεχνολογικό επίτευγμα είναι καλοδεχούμενο και ωφέλιμο, όμως, είναι και στο χέρι μας να το εντάξουμε στην υπηρεσία της ζωής μας και ταυτόχρονα στην υπηρεσία του θανάτου μας. Το πιο βασικό είναι ότι τα επιτεύγματα δεν πρέπει να τα αφήσουμε να μας αλλάξουν τη ζωή, εάν στην πραγματικότητα δεν το μπορούν. Όπως δεν πρέπει να τους επιτρέψουμε, να διαστρεβλώνουν και να αποκρύπτουν τον θάνατό μας, όταν μάλιστα, η τεχνολογία και η επιστήμη, όχι μόνο δεν έχουν καταφέρει να νικήσουν το θάνατο, αλλά ούτε καν να τον ερμηνεύσουν δεν μπόρεσαν.
Related Posts with Thumbnails