© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2012

Ο Μίρτος, η Μυρτιώτισσα και άλλες ονομαστικές παρεκκλίσεις

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ 


Γράφαμε στο προηγούμενο κείμενό μας για την ιστορία και την λατρεία της εικόνας της Παναγίας της Μυρτιώτισσας, η οποία στην μετασεισμική της μορφή φυλάσσεται στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων και κάθε χρόνο, στις 24 Σεπτεμβρίου, γίνεται ιδιαίτερη γιορτή προς τιμήν της. Θα παραμείνουμε στο θέμα, όχι για να συμπληρώσουμε τα ελάχιστα, που γράψαμε, τα οποία μπορείτε να βρείτε σε διάφορες σχετικές δημοσιεύσεις, μια και «η Κυρά η Μερτιώτισσα» είναι μια από τις πιο λαοφιλείς εικόνες του νησιού μας, αλλά για να εντοπίσουμε μια ζακυθινή ιδιορρυθμία, η οποία χαρακτηρίζει την ταυτότητά μας και αποδεικνύει την διαφορετικότητά μας. 

Στην Ζάκυνθο, λοιπόν, στην επτανησιακή αυτή γιορτή –η Μυρτιώτισσα είναι προστάτις των Κυθήρων– η οποία με τον καιρό έλαβε πανελλήνιο χαρακτήρα, επειδή η γιορτή της συμπίπτει με τα σαραντάημερα της Θεοτόκου, γιορτάζουν, εκτός από το όμορφο και ποιητικό γυναικείο όνομα «Μυρτώ» και όσοι έχουν το αντρικό «Μιλτιάδης»! Παράδοξο, αλλά έχει και αυτό την εξήγησή του. 

Στο νησί μας λέμε τις περισσότερες, αν όχι όλες φορές το σύμφωνο «ρ» σαν «λ». Αναφέρω, για παράδειγμα, το συχνά χρησιμοποιούμενο ρήμα «στέλνω», το οποίο σχεδόν πάντα και με σπάνιες μιμητικές εξαιρέσεις προφέρουμε «στέρνω».

Επί του παρόντος, μάλιστα, έχω προσωπική εμπειρία –διαβάστε, πάθημα– και θέλω να σας την μεταφέρω. Πρόσφατα, μέσω της σημερινής μας επικοινωνίας, η οποία είναι –ευτυχώς ή δυστυχώς– το e-mail, έστειλα στην φίλη καθηγήτρια Φανή Καζαντζή –γνωστή κυρίως σε μας τους Ζακυνθινούς για την ενασχόλησή της με τον δικό μας Φώσκολο– ένα κείμενο και όπως ήταν φυσικό στο διαβιβαστικό της έγραφα «σου στέρνω Φανή μου», χρησιμοποιώντας το ρήμα όπως τόσα χρόνια γνώριζα και όπως ως τώρα το χρησιμοποιούσα. Έκπληκτος πήρα την απάντηση «Διονύση μου σ’ ευχαριστώ για το κείμενο και προπάντων για εκείνο το όμορφο “στέρνω”». Κατάλαβα πως κάτι δεν πάει καλά και κοίταξα να δω το λάθος μου. Μάταια, όμως, βασανιζόμουν. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα την φράση, αλλά σε τίποτα δεν με ξένιζε. Αναγκάστηκα, τελικά, να χρησιμοποιήσω την διόρθωση του υπολογιστή και τότε διαπίστωσα πως το πρόβλημα βρίσκεται σ’ εκείνο το δικό μας «λ» του ρήματος και των ρημάτων μας. 

Όπως καταλαβαίνετε, σύμφωνα με τα παραπάνω, στο νησί μας το όνομα «Μιλτιάδης» το λέμε «Μιρτιάδης» και το χαϊδευτικό του «Μίρτος» αντί για «Μίλτος». Ηχητικά, λοιπόν, αυτό ταιριάζει περισσότερο με την προσωνυμία της Παναγίας τση Μέσα Μερίας, την Μυρτιώτισσα και στην γιορτή της, στις 24 Σεπτέμβρη, το γιορτάζουμε. 

Για έναν μη Ζακυνθινό και μη Επτανήσιο κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, αλλά για μας καθόλου δυσκολονόητο. 

Μα η περίπτωση αυτή δεν είναι η μόνη. Πολλές οι παρεκκλίσεις των γιορτών των βαπτιστικών ονομάτων στην Ζάκυνθο και όλες έχουν τις δικές μας εξηγήσεις. 

Θυμίζω την ποιητική περίπτωση της «Αγγελικής», η οποία δεν γιορτάζει, όπως στον υπόλοιπο ελληνικό χώρο συμβαίνει, την ημέρα της επετείου των Αρχαγγέλων, αλλά στις 21 Νοεμβρίου, με τα Εισόδια της Θεοτόκου. Κι αυτό γιατί στην Ζάκυνθο την σημαντική αυτή θεομητορική γιορτή την λέμε «της Κυρίας των Αγγέλων». Έτσι αποφεύγουμε την μπερδεμένη αυτή περίπτωση των υπολοίπων να γιορτάζουν οι «Μαρίες» ανάλογα με το αν είναι ανύπαντρες ή παντρεμένες. 

Επίσης το βαπτιστικό «Αναστάσιος» δεν γιορτάζει το Πάσχα, αλλά στις 22 Ιανουαρίου, ημέρα μνήμης του Οσιομάρτυρα Αναστασίου του Πέρσου, ο οποίος ήταν γνωστός στο νησί, μια και εκκλησία του υπήρχε προσεισμικά στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στην αρχή του δρόμου, που οδηγούσε στο παλιό νοσοκομείο και εκεί περίπου όπου σήμερα η ομώνυμη οδός, για να θυμίζει την πριν την θεομηνία παρουσία της ιερής αυτής στέγης. 

Άλλη… ονομαστική παρέκκλιση είναι το «Ζέπος», υποκοριστικό, που προέρχεται από το «Ιωσήφ» και δίδεται προς τιμήν του συντρόφου της Παναγίας. Αυτό γιορτάζει την επομένη των Χριστουγέννων, στις 26 Δεκεμβρίου. Η μέρα τιμής του, μάλιστα, στην ορθόδοξη εκκλησία είναι την πρώτη Κυριακή μετά την μεγάλη δεσποτική γιορτή, αλλά ο λαός μας φαίνεται να μην το γνωρίζει, και ακολουθώντας, κατά παράδοση, κάποια δυτικά παράλειπα τον συνεορτάζει με την Θεομήτορα, την ημέρα της τιμητικής σύναξής της. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν και το όνομα «Παναγιώτης», αφήνοντας τον καλοκαιρινό Δεκαπενταύγουστο μόνο για τις «Μαρίες». 

Υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις ονομαστικών παρεκτροπών ή ιδιορρυθμιών, μικρότερες, αλλά εξίσου σημαντικές. Λόγω χώρου, όμως, τις αφήνουμε για επόμενο κείμενό μας. 

Δεν πρέπει ποτέ να τις διορθώσουμε. Τα λάθη μας, μας οδηγούν στην γνώση και οι ιδιαιτερότητες στην ύπαρξη. Όσο διατηρούνται θα διατηρούμεθα και εμείς σαν λαός. Διαφορετικά θα χαθούμε σε μια παμφάγα παγκοσμιοποίηση.
Related Posts with Thumbnails