© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 2010

Η καμπύλη της Ιστορίας



Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ


Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής σήμερα, που γράφω αυτό το κείμενο. Των Αγίων Θεοδώρων ή πιο σωστά, κατά τους αγιολόγους, του ενός εξ αυτών, του Τήρωνος και μάλιστα η ανάμνηση του θαύματος των κολλύβων. Μια μέρα μετά τους πρώιμους, φετινούς, Α΄ Χαιρετισμούς και με μια καθαρά ζακυνθινή όστρια να πλανάται και να εκνευρίζει. Μετά την κούραση του Καρναβαλιού και ιδίως την ετοιμασία και την διεξαγωγή της Γκιόστρας, αλλά και όλα τα παρεπόμενά της, κάθομαι σπίτι και ξεκουράζομαι. Προσπαθώ να επανέλθω. Ανοίγω και πάλι το Τρίτο Πρόγραμμα στο ραδιόφωνο, διαβάζω την αλληλογραφία μου, ξαναπιάνω τις εφημερίδες, χαίρομαι την είσοδο της Άνοιξης στο μικρό ανθοδοχείο του γραφείου μου, κλείνω και τα δυο μου τηλέφωνα - σταθερό και κινητό - και τέλος επανέρχομαι στα βιβλία και τις αναγνώσεις μου.

Από τα πρώτα έντυπα που έπιασα στα χέρια μου το νέο τεύχος, το 500ό -του Φεβρουαρίου- της γνωστής και από παιδί αγαπημένης μου Ιστορίας εικονογραφημένης, το οποίο, όπως κάθε μήνα, αδιάλειπτα και παρήγορα, μου στέλνει πάντα ο καλός φίλος και πολύμορφα δραστήριος Διονύσης Μουσμούτης, ο και διευθυντής του περιοδικού. Το ξεφυλλίζω και θαυμάζοντας την πλούσια, ως συνήθως ύλη του, η οποία, μετά την νέα του διεύθυνση έγινε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα και παρακάμπτοντας όλους τους άλλους, τραβηχτικούς τίτλους, στέκομαι, σαν γνήσιος και αμετανόητος ζακύνθιος, στο πόνημα του Δημήτρη Δημηρούλη «Οι περιπλανήσεις του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869), το ιστορικό σχήμα της βιογραφίας του», το οποίο, όπως από την αρχή σημειώνεται, είναι αφιερωμένο στα 140 χρόνια από τον θάνατο του ποιητή, επέτειο την οποία μόνο ο Διονύσης Σέρρας θυμήθηκε, με την έκδοση του πολυσέλιδου και πολύτιμου τόμου του περιοδικού του, των «Επτανησιακών Φύλλων», με το οποίο θ’ ασχοληθούμε σ’ επόμενο δημοσίευμά μας.

Δεν είναι σκοπός μου ν’ ασχοληθώ με τον ποιητή των «Ωδών» σ’ αυτό το άρθρο μου, ούτε και με το νέο τεύχος της Ιστορίας. Αυτό θα το κάνω μιαν άλλη φορά. Σήμερα απλά και μόνο αντιγράφω ένα κομμάτι του μελετήματος του Δημηρούλη και απ’ αυτό θα λάβω αφορμή για να εκφράσω την γνώμη μου, αν βέβαια σε κάτι ωφελεί και ενδιαφέρει, για ένα πολύ επίκαιρο και πολυκουβεντιασμένο, τελευταία, θέμα, το οποίο πρέπει πολύ να ψαχτεί και να ζυγιαστεί, μια και απ’ αυτό κρέμεται το μέλλον του νησιού μας και η δική μας εξέλιξη.

Μα για να μην πολυλογώ και πλατειάζω, αντιγράφω το χωρίο, που μας ενδιαφέρει και μετά αμέσως περνάω στο θέμα μου. Γράφει, λοιπόν, κάπου στο κείμενό του ο Δημήτρης Δημηρούλης το εξής πολύ χαρακτηριστικό, το οποίο δεν πρέπει ν’ αγνοήσουμε, μια και η ιστορία ερμηνεύεται πάντα με τα μέτρα της κάθε εποχής, που την προσεγγίζει, αλλά παραμένει η ίδια και σε τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει: «[…] Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε τον κόσμο των Ιονίων Νήσων χωρίς να έχουμε πάντα κατά νουν την ισχυρή πολιτισμική και γλωσσική παρουσία της Ιταλίας. Όλα αυτά είναι γνωστά αλλά με τα χρόνια, καθώς ξεθωριάζουν οι ιδιαιτερότητες, τα Επτάνησα απλώς ταυτίζονται με την Ελλάδα διαχρονικά, χωρίς να λογαριάζεται η καμπύλη της Ιστορίας […]».

Απ’ όλα τα παραπάνω σε μια φράση πρέπει να σταθούμε και αυτή και μόνο να μας προβληματίσει, το «καθώς ξεθωριάζουν οι ιδιαιτερότητες». Δεν ξέρω γιατί, αλλά διαβάζοντας με προσοχή το κείμενο, το οποίο ιδιαίτερα με αφορά, σαν Ιόνιο και συμπατριώτη του Κάλβου, ένοιωσα μια θλίψη ερμηνεύοντάς το. Το «ξεθωριάζω», θέλουμε, δεν θέλουμε, εγκυμονεί το τέλος, εκφράζει μαθηματικά και με ακρίβεια την αντίστροφη μέτρηση. Είναι ακριβώς, πιστεύω, ένα βήμα πριν την εξαφάνιση και ένα σκαλοπάτι προτού την πτώση. Η άλλη λέξη, αντίθετα, οι «ιδιαιτερότητες», είναι αιτία ζωής και ύπαρξης και αποδίδει ταυτότητα σ’ όποιον την έχει και κυρίως σ’ αυτόν που την γνωρίζει και την επιδιώκει.

Ο επτανησιακός χώρος γενικότερα και ο ζακυνθινός, ειδικότερα, ο οποίος γέννησε όχι μόνο τον στο τεύχος τιμώμενο Κάλβο, αλλά και τον συνεικονιζόμενο στις σελίδες του Φώσκολο και τον συχνά αναφερόμενο σ’ αυτό Σολωμό, μα και τόσους άλλους πρωτοπόρους, στην μακραίωνη πορεία του διατήρησε πάντα αυτήν την ιδιαιτερότητα και μ’ αυτήν μεγαλούργησε. Ήταν η αιτία, η οποία δεν τον άφησε να ξεθωριάσει και να μουχλιάσει και η αφορμή να σταθεί ο τόπος των μεγάλων δημιουργών και η πατρίδα όλων των μορφών της τέχνης. Αποτέλεσμα όλων αυτών η διαφορετική, γι’ αυτό και ζωηφόρα, καθημερινότητα των κατοίκων του και η γέννηση ενός ποικιλόμορφου πολιτισμού, ο οποίος και πολύτιμος είναι και πολυθαύμαστος. Με λίγα λόγια λογάριαζε πάντα και δεν αγνοούσε την «καμπύλη της ιστορίας».

Όλα αυτά εντοπίζονται, γράφονται και τονίζονται με αφορμή κάποιες σκέψεις οι οποίες τελευταία εκφράζονται και θέλουν την διάσπαση της Ιόνιας Περιφέρειας και την αναγωγή των νησιών της, των γνωστών και συγγενικών Επτανήσων, στις απέναντι, άσχετες με την ιστορία και ιδιοσυγκρασία τους, στεριές.
Αυτό, πιστεύω, πως θα είναι, αν πραγματοποιηθεί, η χαριστική βολή του «ξεχωριστού» πολιτισμού μας και η μετάβαση από το «ξεθώριασμα» στην ανυπαρξία.

Ο Επτανησιακός χώρος ήταν, για αιώνες, ενιαίος και έτσι πρέπει να παραμείνει. Μόνον όποιος διαβάσει με προσοχή και σαν τον ευαγγελικό Αιθίοπα κείμενα ερευνητών για τους δημιουργούς μας, ακόμα και για τον κορυφαίο εμπνευστή του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν», μπορεί να καταλάβει το τι σημαίνουν οι παραπάνω σκέψεις και ανησυχίες. Όσο και να προσπάθησε, κανένας ερευνητής, εκτός Ιονίου, δεν μπόρεσε να κατανοήσει και ν’ αγαπήσει. Πολλοί έγραψαν φιλολογικά αριστουργήματα, αλλά ποτέ δεν μπόρεσαν να πιάσουν τον παλμό και την συγκίνηση. Έμειναν, δηλαδή, θεατές και επισκέπτες, ενώ η ουσία υπάρχει δίπλα στην εστία και την θαλπωρή της και η μετάφραση ποτέ δεν είναι πιστή, εκτός και αν είναι άσχημη, άρα ανεπιθύμητη.

Πολύ συχνά με καλούν σε συνέδρια. Μερικά από αυτά -τα περισσότερα- πραγματοποιούνται στον επτανησιακό χώρο. Τα τελευταία είναι στ’ αλήθεια κάτι το διαφορετικό και το μοναδικό. Στα διαλείμματά τους, κυρίως, δεν υπάρχει η επιστημοσύνη και η σοβαροφάνεια των άλλων, αλλά παντού βασιλεύει μια αβρότητα και μια φωτεινή διάθεση. Αυτή των στίχων του Σολωμού, που φωτίζει ακόμα και τον Άδη. Η πτύχωση των φορεμάτων της Mater Dolorosa, με τον ερωτισμό στο πονεμένο της βλέμμα. Ο φωτισμός των πινάκων του Κουτούζη και του Καντούνη. Οι νότες του Καρρέρ. Το διαφορετικό αριστερό κοίταγμα του Κ. Πορφύρη. Οι σάτιρες και οι «Ομιλίες». Το Ιόνιο, που δεν υμνήθηκε από την γενιά του ’30, όσο το Αιγαίο, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει και πρέπει να στηριχτεί.

Είναι στ’ αλήθεια επίφοβο το ν’ αγνοείς την «καμπύλη της Ιστορίας» και να την ισοπεδώνεις. Το να αρχίζεις από το μηδέν. Το να προδίδεις το παρελθόν και την καταγωγή σου. Ακόμα και αν σε ξεγελούν, αν σε αγνοούν, κάτι που συχνά - για να μην πούμε πάντα - συμβαίνει, αυτό θα είναι καλύτερο να γίνεται από κάποιον δικό σου και όχι από ξένο.
Τα περαιτέρω είναι προσωπική σου υπόθεση, μια και όπως λένε και οι Άγγλοι, «όταν οι χτίστες δεν μπορούν, τους φταίνε τα εργαλεία τους».

Μάς φτάνει ο απογαλακτισμός από τον σεισμό του Αυγούστου του 1953, τ’ αποκαΐδια της φωτιάς, ο απάνθρωπος αναδασμός. Ας μην καταστρέψουμε και τα ελάχιστα σπαράγματα, τα οποία διασώθηκαν από τις θεομηνίες. Αυτά μπορεί να μας οδηγήσουν ξανά στη άνοδο, να γεμίσουν άνθη το χάσμα. Αρκεί να μην καταστρέψουμε την ταυτότητά μας.
Είναι γενεσιουργός η ιδιαιτερότητα!
Related Posts with Thumbnails