Ugo Foscolo by Mary Dawson Turner (née Palgrave), after Henri Jean-Baptiste Victoire Fradelle etching, (1816) |
[Απόσπασμα από την Ομιλία "Η ιταλική διανόηση και τα αρχαία ελληνικά", που εκφωνήθηκε κατά την 16η Μαΐου 2005, στον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός", κατά την αναγόρευση του Vincenzo Rotollo ως Επιτίμου Μέλους του Συλλόγου. Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Παρνασσός 48 (2006) 11 εξ.]
[...]
Για τον μεγάλο ποιητή Ugo Foscolo (1778-1827) δεν νομίζω ότι χρειάζονται πολλά λόγια. Προικισμένος με καλή κλασσική παιδεία, ο Foscolo ασχολήθηκε με ιδιαίτερο ζήλο με την ελληνική γραμματεία, για την οποία ένιωθε μια έλξη όχι μόνο πνευματική, αλλά κυρίως αισθηματική. Στην προτίμησή του αυτή έπαιξε αποφασιστικό ρόλο ο δεσμός του με την Ελληνίδα μητέρα του και με τη γενέτειρά του Ζάκυνθο: το σονέττο του "Εις Ζάκυνθο", αληθινό αριστούργημα της ιταλικής λογοτεχνίας, αναδίνει αυτή την αισθηματική του διάθεση. Το 1808 έστειλε ένα γράμμα στον Πρώσσο διπλωμάτη Bartholdy, που σ' ένα βιβλίο ταξιδιωτικών εντυπώσεων τού 1805 είχε εκφράσει δυσμενείς κρίσεις για τη σύγχρονη Ελλάδα (που ο Κοραής τις είχε αποκρούσει με αγανάκτηση). Σ' αυτό το γράμμα του ο Foscolo, μεταξύ των άλλων προέβη σε μια γνωστή και συγκινητική δήλωση: "Αν και Ιταλός από καταγωγή και ανατροφή, δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι με γέννησε Ελληνίδα μητέρα, με θήλασε Ελληνίδα τροφός, και ότι είδα την πρώτη ακτίνα του ηλίου στη διάφανη και δασώδη ["υλήεσσα"] Ζάκυνθο, όπου ακόμη αντηχούν οι στίχοι με τους οποίους ο Όμηρος και ο Θεόκριτος την εξύμνησαν". Αργότερα, όταν ξέσπασε το ζήτημα της Πάργας, υπερασπίστηκε σθεναρά τις ελληνικές θέσεις με διαβήματα και συγγράμματα. Ο Foscolo ήταν περήφανος για την ελληνομάθειά του. Σ' ένα γράμμα του στον Giovita Scalvini, που ανάγεται στην περίοδο της διαμονής του στην Αγγλία, παρατηρούσε ότι οι μορφωμένοι Άγγλοι κατείχαν τα ελληνικά καλύτερα από τους Ιταλούς, μεταξύ των οποίων τοποθετούσε και τον Mattia Butturini, μάλιστα με κάποιες πικρόχολες επιφυλάξεις. Ο Butturini, που υπήρξε καθηγητής του Σολωμού στο Πανεπιστήμιο της Παβίας, είχε παρακολουθήσει στο Πανεπιστήμιο της Padova μαθήματα ελληνικών από τον γνωστό λογοτέχνη Melchiorre Cesarotti, διαπρεπή πρωταγωνιστή των γλωσσικών συζητήσεων της Ιταλίας, αλλά μέτριο μεταφραστή του Ομήρου και άλλων αρχαίων συγγραφέων. Και τον Cesarotti τον ειρωνεύτηκε βαριά ο Foscolo.
[...]