ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΛΗΟΣ, Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΠΙΑΝΟΥ, ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Ο διακεκριμένος πιανίστας Απόστολος Παληός, παρά τη λαμπερή καριέρα στο εξωτερικό, συνεχίζει τις εμφανίσεις του στη χώρα μας με προγράμματα άκρως επιμελημένα τόσο θεματικά όσο και ερμηνευτικά, όπως αυτό που παρακολουθήσαμε πρόσφατα, στις 11 Δεκεμβρίου του 2014, στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. και Μ. Θεοχαράκη. Στον Κύκλο, Οι μεγάλοι Ρομαντικοί, ακούσαμε Δυο από τα τρία μεγάλα γερμανικά Β: Bach και Brahms, αφού έλειπε ο Beethoven, ο οποίος αντικαταστάθηκε με έναν από τους σπουδαιότερους συνθέτες του 20^ού αιώνα, τον Αυστριακό  Alban Berg,  γεννημένο στη Βιέννη (1885-1935). Ο Berg, μέλος της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης μαζί με τον Arnold Schoenberg, του οποίου υπήρξε  μαθητής και τον Anton Webern, επιστήθιου φίλου του, έζησε μια εποχή, όπου η μορφή του Mahler κυριαρχούσε, ανάμεσα σε άλλες σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης, όπως οι ζωγράφοι Oskar Kokoschka, Egon Schiele, Gustav Klimt, ο αρχιτέκτονας Walter Gropius οι οποίοι αποτελούσαν το καλλιτεχνικό ρεύμα της Jugendstill.  Εκτός από τις θρυλικές Όπερές του  Wozzeck και Lulu, ο Alban Berg, έχει γράψει τραγούδια, έργα για ορχήστρα, μουσική δωματίου και άλλα, καθώς και τη νεανική του σύνθεση, Σονάτα για πιάνο έργο 1 σε λα ελάσσονα (1907-8), που ακούσαμε, καθηλωμένοι από την  ερμηνευτική του δεινότητα του Σολίστ. Η Σονάτα αποτελείται από ένα μόνο μέρος όπως η φόρμα της παραδοσιακής σονάτας. Δύο θέματα δεμένα μεταξύ τους αναπτύσσονται, κάνουν τον κύκλο τους και κλείνουν αρμονικά, δίνοντας την ευκαιρία στον πιανίστα να ανιχνεύσει τα συναρπαστικά της  μέρη  και να  αναδείξει με την εκπληκτική δεξιοτεχνία του, το ρομαντικό και εξπρεσιονιστικό ιδίωμά της, τη φρεσκάδα, τη νεανική ορμή και την πρωτοτυπία της Σονάτας.

Η Ουβερτούρα, αντικαθιστά την Allemande, από τους πιο δημοφιλής χορούς της Μουσικής Μπαρόκ, που ήταν αρχικά το πρώτο μέρος μιας Σουίτας. Η φόρμα της Γαλλικής Ουβερτούρας συναντάται στον Jean -Baptiste Lully κατά το 1650. Αργότερα τη βρίσκουμε στις Ορχηστρικές Σουίτες  και Παρτίτες του Bach καθώς και στις Όπερες και τα Ορατόρια του Handel, του Messiah συμπεριλαμβανομένου. Η Ουβερτούρα παιζόταν στην αρχή ενός προγράμματος και είναι συνήθως η εισαγωγή σε μια Όπερα. Πρώτοι ο Beethoven και ο Mendelssohn  χρησιμοποίησαν τον όρο «Ουβερτούρα» για αυθύπαρκτα έργα. Ο Johann Sebastian Bach, σύμβολο διαύγειας και τελειότητας, ακρίβειας στην ανάπτυξη των ιδεών, δεν είναι μόνο ο Μεγάλος Κάντορας αλλά και ο Μέγας Δάσκαλος! Η σύνθεσή του, Γαλλική Ουβερτούρα (Overture) BWV 831, γράφτηκε το 1733 και δημοσιεύτηκε το 1735 μαζί με το Ιταλικό Κοντσέρτο. Οι συνθέσεις του Bach απαιτούν ένα ιδιαίτερο πνευματικό προσανατολισμό, αρετή, που διαθέτει ο Απόστολος Παληός και δεν αφέθηκε στιγμή στη «ρομαντική νωθρότητα», αντίθετα, με αίσθηση ρυθμικής συνοχής και απαράμιλλα σταθερό παλμό,  ανέδειξε τη μουσική ιερότητα του μεγάλου Κάντορα,  τον πνευματικό του πλούτο,  σε μια εκ βαθέων ερμηνεία, «εν αρμονία», με τον συναισθηματικό και νοητό  του κόσμο.

Νεανική σύνθεση και η Πιάνο Σονάτα Νο. 3, έργο 5 του Johannes Brahms, γράφτηκε στα είκοσι  χρόνια του, το 1853 στο Dusseldorf και αφιερώθηκε στην Κοντέσα της Λειψίας,  Ida Von Hohental. Είναι δε η τελευταία από τις σονάτες του που παρουσίασε ο συνθέτης στον Robert Schumann για σχολιασμό, το Νοέμβρη του ίδιου έτους. Το έργο δημοσιεύτηκε τον επόμενο χρόνο. Η Σονάτα είναι ασυνήθιστα μεγάλη και αποτελείται από πέντε μέρη σε αντίθεση με την παραδοσιακή Σονάτα που αποτελείται από τρία ή τέσσερα μέρη. Ο Brahms θαύμαζε και  λάτρευε τον  Beethoven και την κλασική φόρμα. Τρανή απόδειξη του θαυμασμού και της λατρείας του αποτελεί η ενσωμάτωση και εξαίσια ανάπτυξη του περίφημου “Fate motif” της Πέμπτης  Συμφωνίας του Τιτάνα στη Σονάτα του. Ο Σολίστ σε μια ερμηνεία έξοχη, λαμπερή, ανέδειξε με μαεστρία το πέρασμα από την αυστηρή κλασική φόρμα στο ελεύθερο πνεύμα του Ρομαντισμού, διάχυτο στη σύνθεση του Brahms, επαληθεύοντας την αρχική μας επισήμανση για τα άκρως επιμελημένα, τόσο θεματικά όσο και ερμηνευτικά, προγράμματά του, για τα οποία και τον συγχαίρουμε. 

Ο Μεγάλος Αφέντης

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ 

Η γιορτή της μνήμης του Αγίου μας, στις 17 του Δεκέμβρη, είναι η δική μας, η οικογενειακή γιορτή του. Σε αντίθεση με αυτήν του Αυγούστου, που έχει πανελλαδικό χαρακτήρα, η επέτειος της κοίμησής του, κρατά ακόμα εκείνη την ζεστή και οικεία σχέση του Ζακυνθινού με τον Πολιούχο και Προστάτη του και όλα σ’ αυτήν θυμίζουν την μεγαλόπρεπη απλότητα του γνήσιου Επτανησιακού χώρου. 

   Ο Άγιος στο νησί μας, έτσι όπως απλά τον λέμε, δίχως την χρήση του ονόματός του, μια και είναι ο ένας και μοναδικός, είναι κυριολεκτικά η κορυφή της θρησκευτικής πυραμίδας και σ’ αυτόν προστρέχουμε πρώτα απ’ όλα σε χαρές και λύπες. Παρ’ ότι θεολογικά δεν ευσταθεί, έχει αντικαταστήσει σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις και αυτόν τον ίδιο το Θεό. «Άγιέ μου!», λέμε κάθε που υπάρχει ανάγκη, όπως οι άλλοι λένε «Θεέ μου!» ή «Παναγία μου!» και ο μοναδικός μας όρκος είναι το «μα τον Άγιο». Επίσης συχνά χρησιμοποιούμε τις εκφράσεις «δεν έμεινε Άγιος», «θα μας ξεχάσει και ο Άγιος» ή και αυτήν την πιο συνηθισμένη «ο Άγιος να βάλει το χέρι του», δίνοντας με τον τρόπο μας στη ιερή μορφή του όλα τα πρωτεία. Επίσης, όσο και αν σας φανεί παράξενο και παράδοξο, υπάρχουν πολλοί, οι οποίοι δηλώνουν άθεοι, αλλά παρ’ όλα αυτά … πιστεύουν στον Άγιο, ο οποίος υπάρχει και είναι ολοζώντανος δίπλα μας και κοντά μας.

   Τη νοοτροπία αυτή δύσκολα μπορεί να την καταλάβει ένας μη Ζακύνθιος ή πιο σωστά ένας μη Επτανήσιος, μια και τα ίδια συμβαίνουν και στην γειτονική Κεφαλονιά και στην όμαιμη Κέρκυρα, με τους δικούς της προστάτες, Γεράσιμο και Σπυρίδωνα, αντίστοιχα.

   Θυμάμαι, που όταν είμαστε παιδιά, τις ημέρες των εξετάσεων, τον Φλεβάρη και τον Ιούνιο, καταφεύγαμε στο «Δωμάτιο του Αγίου», εκεί που στην εκκλησία του φυλάσσεται η ασημένια λάρνακα με το ιερό σκήνωμά του, για να μας δείξει το μάθημα, το οποίο θα έπεφτε. Ανοίγαμε τα βιβλία και τα πετάγαμε μπροστά του και είχαμε την πεποίθηση πως ο πολιούχος μας, τον οποίο αισθανόμαστε περισσότερο συμπολίτη και γείτονα (και έτσι τον ένοιωθαν και τον νοιώθουν όλοι οι Ζακυνθινοί) θ’ άνοιγε στην σελίδα που είχε επιλέξει ο καθηγητής μας για να μας εξετάσει και έτσι θα μας απάλλασσε από σκοτούρες και περιττά διαβάσματα, γενόμενος και αυτός συμμαθητής και καταλαβαίνοντας τον καημό μας.

   Δεν ξέρω και δεν θυμάμαι αν κάποιες φορές άνοιγε το βιβλίο στην επίμαχη σελίδα και αν έτσι γράφαμε καλά. Μα ούτε και αυτό έχει σημασία. Η ουσία βρίσκεται στην ενέργεια, η οποία δείχνει την υπέρμετρη οικειότητά μας με την ιερότερη μορφή του τόπου μας και την ανάγκη να τον θεωρούμε δίπλα μας και κοντά μας, ολοζώντανο και συνοδοιπόρο.

   Αυτήν ακριβώς την ιδιαιτερότητα κλείνουν και δύο εκφράσεις, οι οποίες συχνά μπαίνουν, σχεδόν ασυναίσθητα στα χείλη του κάθε Ζακυνθινού, όταν απευθύνεται στον Άγιό του και δείχνουν και οι δύο το πόσο συνδημότη τον αισθανόμαστε και τον πιστεύουμε.

   Η πρώτη είναι η επίκληση «Άγιο μου Κορμάκι», την οποία όλοι ανεξαίρετα έχουμε χρησιμοποιήσει, όχι μονάχα σε δύσκολες περιπτώσεις, αλλά και στο αντίκρισμα της μορφής ή και της εκκλησίας του. Είναι η επαλήθευση της ένσαρκης παρουσίας του και η ανάγκη να τον έχουμε κοντά μας, φίλο και συγγενή, συνεργάτη και συνδαιτυμόνα. Επίσης μ’ αυτόν τον τρόπο εκφράζουμε την ανάγκη μας για την αφθαρσία και τη νίκη του θανάτου, κάτι που για μας χαρακτηριστικά εκφράζεται στην μορφή του Αγίου μας.

   Η δεύτερη είναι η φράση – επίκληση «ο Μεγάλος Αφέντης», η οποία λέγεται συχνά και δεν αναφέρεται στην ευγενική καταγωγή του και επειδή η φαμίλια των Σιγούρων ήταν γραμμένη στο Libro d’Oro (αυτό το υπερνικά και το ξεπερνά η αγιότητα), αλλά επειδή η μορφή του επίσκοπου της Αίγινας είναι για τον Τζαντιώτη η πιο ευγενική των αιώνων και του αξίζουν αιώνιοι τίτλοι και ευσεβής υποταγή. Με τον τρόπο αυτό ο πιστός δίνει στον Προστάτη του τα πρωτεία. Του παρέχει τα δεδομένα. Ενώνει γη και παράδεισο.

   Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες, «βοήθεια μας ο Άγιος» και «αύριο με καλό».