© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 5 Ιουλίου 2011

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ / ΜΟΤΣΑΡΤ: «ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ»

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Το 1780, χρονιά που πεθαίνει η Αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία και ο Λέσσινγκ γράφει το «Περί αγωγής του Ανθρωπίνου γένους», ο εκλέκτορας Karl Theodor, φτάνει στην αυλή του Μονάχου και φέρνει μαζί του την περίφημη ορχήστρα του Μάνχαϊμ με τα καλύτερα σύνολα της Ευρώπης στους κόλπους της και τους καλύτερους βιρτουόζους. Επιζητώντας κάτι εξαιρετικό για τις γιορτές του καρναβαλιού του 1781 παραγγέλλει μια όπερα seria στον Μότσαρτ βασισμένη πάνω στη γαλλική τραγωδία «Idomenée».

Τη χρονιά, που παίρνει την παραγγελία, ο Μότσαρτ έχει απολυθεί από τον Αρχιεπίσκοπο του Ζάλτσμπουργκ, με άσχημο τρόπο και έχει εγκατασταθεί στη Βιέννη ως ανεξάρτητος Συνθέτης

Ο Μότσαρτ, συνθέτει την όπερά του πάνω στα πρότυπα του Γκλουκ και του Μεταστάζιο, εμπλουτισμένη με στοιχεία της Γερμανικής, της Ιταλικής και της Γαλλικής παράδοσης περασμένα μέσα από τα φίλτρα της Μοτσάρτιας λεπταίσθητης αισθητικής.

Η όπερα «Idomeneo. Ré di Creta, K 366», σε τρεις πράξεις, βασίζεται στο ποιητικό λιμπρέτο του αβά Gianbattista Varesco [1734-1805] ιερέα της Αυλής του Ζάλτσμπουργκ πάνω σε ένα θέμα του Antouan Danchet [1735-1805].

Η πρεμιέρα δόθηκε στις 29 Ιανουαρίου του 1781, στο θέατρο Cuvillies του Μονάχου και καθώς τότε δεν υπήρχε μαέστρος με τη σημερινή σημασία, την ορχήστρα διηύθυνε το περίφημο πρώτο βιολί της ορχήστρας του Μάνχαϊμ, Christian Cannabich [1731-1798], ενώ ο Μότσαρτ καθόταν στο τσέμπαλο. Στην πρεμιέρα παραβρέθηκαν εκτός από τον Εκλέκτορα και τον κόμη των ανακτόρων Μαξιμιλιανό, ο πατέρας του Μότσαρτ, Λεοπόλδος και η αδελφή του Νάννερλ, ο πατέρας του, μάλιστα, δε δίστασε να του κάνει παρατηρήσεις για τα δύσκολα μέρη του έργου.

Η όπερα Ιδομενέας εμπεριέχει εξαίσια μουσική, κρύβει όμως κάποια μυστήρια που ακόμα δεν μπόρεσαν να λύσουν 230 χρόνια από τη σύνθεσή της και να εξηγήσουν γιατί έμεινε στην αφάνεια και δεν έγινε τόσο δημοφιλής όσο οι άλλες όπερες του Συνθέτη, όπως: Η Αρπαγή από το Σεράι, Μαγικός Αυλός, Ντον Τζοβάνι κ.α..

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού η όπερα «Ιδομενέας», ήταν εντελώς ξεχασμένη. Διαδοχικές διασκευές, χωρίς επιτυχία επιχειρήθηκαν κατά καιρούς, ακόμα και ο Ρίχαρτ Στράους το προσπάθησε, αλλά η ίδια η μουσική του Μότσαρτ επεκράτησε όλων. Παρέμεινε διαχρονική, πάντα καινούργια και μοντέρνα, μια σύνθεση που η θέση της είναι μοναδική τόσο στο έργο του Μότσαρτ, όσο και στην ιστορία της όπερας.

Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αντικείμενο μελέτης και αναβίωσης πολλών λυρικών θεάτρων.

Η Όπερα, διαδραματίζεται στην αυλή της μινωικής Κρήτης όταν ο Ιδάμανθυς, γιος του Ιδομενέα, επιστρέφει στο νησί μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου έχοντας μαζί του Τρώες αιχμαλώτους. Ανάμεσά τους, βρίσκεται και η κόρη του βασιλιά Πριάμου της Τροίας, πριγκίπισσα Ίλια, που θρηνεί για το χαμό των δικών της ενώ μέσα της φλέγεται από έρωτα για τον Ιδάμανθυ που την έσωσε από τα κύματα. Είναι και ο ίδιος ερωτευμένος μαζί της και προσπαθώντας να την κατακτήσει, απελευθερώνει τους αιχμαλώτους με αφορμή τις γιορταστικές εκδηλώσεις που ετοιμάζει για τον ερχομό του πατέρα του και καλεί το λαό της Κρήτης να συμβιώσει ειρηνικά μαζί τους.

Στην Κρήτη έχει καταφύγει και η κόρη του Αγαμέμνονα, πριγκίπισσα Ηλέκτρα, μετά την τραγωδία που έχει πλήξει τη βασιλική αυλή των Μυκηνών. Η Ηλέκτρα, ερωτευμένη κι εκείνη με το τον Ιδάμανθυ, εξοργίζεται με την απελευθέρωση των Τρώων, κατατρύχεται από ζήλια και αποφασίζει να εκδικηθεί καθώς προαισθάνεται ότι ο νεαρός πρίγκιπας προτιμά την Τρωαδίτισσα.

Τη στιγμή που αφαιρούν τις αλυσίδες από τους αιχμαλώτους ο συμβουλάτορας της αυλής φέρνει την τραγική είδηση ότι το πλοίο του βασιλιά Ιδομενέα βυθίστηκε και ο ίδιος είναι νεκρός.

Όλα όμως ανατρέπονται όταν ο θαλασσοδαρμένος Ιδομενέας, σώζεται από τον Ποσειδώνα, αφού πρώτα, ο Θεός, δέχεται από τον ικέτη του ως αντάλλαγμα της ζωής του, τη θυσία του πρώτου άνθρωπου που θα συναντήσει στη στεριά.

Το τίμημα θα είναι βαρύ για το βασιλιά της Κρήτης και το δίλημμα μεγάλο καθώς θα πρέπει να θυσιάσει τον ίδιο του το γιο, αφού αυτός, είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα συναντήσει.

Στην απελπισία του ο Ιδομενέας, αποσιωπώντας το μυστικό του, αποφασίζει να απομακρύνει το γιο του από την Κρήτη και του ζητά να συνοδεύσει την Ηλέκτρα στο Άργος, η οποία θριαμβολογεί, θεωρώντας ότι κέρδισε το παιγνίδι. Την ίδια στιγμή η Ίλια επιζητεί την εύνοια του Ιδομενέα ο οποίος αντιλαμβάνεται την έρωτα των δύο νέων και την αδικία που προκάλεσε το τάμα του στον Ποσειδώνα.

Πριν προλάβουν να αναχωρήσουν η Ηλέκτρα και ο γιος του, ξεσπά μεγάλη θύελλα και εμφανίζεται ένα θαλάσσιο τέρας που τρομοκρατεί το λαό.

Ο Βασιλιάς συντετριμμένος, ομολογεί ότι πρέπει να θυσιάσει το γιος του για να κατευνάσει την οργή του Ποσειδώνα και προσφέρεται εκείνος στη θέση του. Ο λαός απαιτεί να μάθει τον ένοχο της δυστυχίας του και ο Αρχιερέας αποφασίζει να γίνει η θυσία για ικανοποιηθεί ο θαλάσσιος θεός. Το γεγονός προκαλεί μέγα θρήνο στο λαό της Κρήτης που αγαπά ιδιαίτερα τον νεαρό διάδοχο.

Στο ναό οι προετοιμασίες για τη θυσία έχουν ξεκινήσει όταν έρχεται η χαρμόσυνη είδηση από τη χορωδία που αναγγέλλει ότι ο Ιδάμανθυς σκότωσε το θαλάσσιο τέρας και ελευθέρωσε τους Κρήτες από το φόβο.

Ο βωμός είναι έτοιμος και, η Ίλια προσφέρεται να θυσιαστεί μαζί με τον αγαπημένο της, όταν ο από μηχανής θεός, ο Ποσειδώνας, έρχεται για να δώσει τη λύση του δράματος, απαγγέλλοντας το χαρμόσυνο χρησμό: «Βασιλιάς της Κρήτης δεν είναι πια ο Ιδομενέας αλλά ο Ιδάμανθυς και γυναίκα του η Ίλια». Η αγάπη και η αθωότητα νίκησαν. Ο λαός επευφημεί τους δύο νέους κατά την τελετή του γάμου και της στέψης, ενώ η Ηλέκτρα, η μεγάλη οργισμένη, αποχωρεί.

Η όπερα, «Ιδομενέας», μια παραγωγή του Théâtre des Champs Elysées του Παρισιού. Δόθηκε σε συναυλιακή μορφή, στα Ιταλικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους. Συμμετείχε το μουσικό σχήμα Le Cercle de l’ Harmonie, που εδρεύει στην Ντωβίλ και η χορωδία δωματίου, Les Éléments, υπό τη διεύθυνση του συνθέτη και μαέστρου Jérémie Rhorer, ο οποίος κράτησε λεπτές ισορροπίες και ανέδειξε την ποιότητα της χορωδίας και της ορχήστρας. Αξιοποιώντας τη θεατρικότητα της Όπερας, απέσπασε θαυμάσιες ερμηνείες από τους μονωδούς, όλοι τους μεγάλα αστέρια της νέας γενιάς του μουσικού στερεώματος και από τις καλύτερες διανομές που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Όπως ο αμερικανός τενόρος Richard Croft, μυθικός βασιλιάς Ιδομενέας, με την κρυστάλλινη υφή στη φωνή του, άνοιγε ρωγμές στις ψυχές των ηρώων για να επουλωθούν από τη θεϊκή ευσπλαχνία. Η Αμερικανίδα σοπράνο Kate Lidsey, ενσάρκωσε με τη βελούδινη φωνή της, συγκλονιστικά, τον γιο του Ιδομενέα Ιδάμανθυ. Η Βελγίδα σοπράνο Sophie Karthäuser, με δραματική ένταση και ευγένεια στη φωνή, συγκίνησε βαθιά ως Ίλια. Η Αμερικανίδα σοπράνο Alexandra Coku, σκοτεινή, μεγαλοπρεπής Ηλέκτρα, μια ηρωίδα από τις πιο βίαιες του Μοτσάρτιου σύμπαντος καθήλωσε με την ένταση της ζήλεια και της απελπισίας. Ο Xavier Mas, Αρβάκης, ο Emiliano Gonzalez-Toro Μέγας Αρχιερέας και ο Nahuel Di Pierro, Ποσειδώνας, συμπλήρωσαν επάξια τη διανομή.

Ερμηνείες αξέχαστες, από σπουδαίους καλλιτέχνες που ενσάρκωσαν πρόσωπα μυθικά, φανταστικά, με πάθη, έρωτες και λάθη αλλά και με την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης υπόστασης, που ενυπάρχει στη θεϊκή μουσική του Μότσαρτ.

Μια ακόμα μεγάλη επιτυχία του Φεστιβάλ Αθηνών, η Όπερα ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ, που δόθηκε στις 4-7-2011 στην Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με εξαίρετους ρυθμούς στη σύνθεση που άγγιξε το θαύμα, γραμμένη από έναν εικοσιπεντάχρονο, διανοούμενο νέο, μια ιδιοφυία, τον Wolfgang Amadeus Mozart [1756-1791].
Related Posts with Thumbnails