Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Θυμάμαι, όταν πριν μερικά χρόνια αναβιώσαμε για πρώτη φορά την ιστορική και φημισμένη Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, μια χαρακτηριστική σκηνή, που συνέβη όταν τα τύμπανα πήγαιναν, βαδίζοντας στην Πλατεία Ρούγα, προς την θέση της προσεισμικής εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου του Πετρούτσου (οδός Κάλβου σήμερα), για ν’ αρχίσουν από εκεί οι εκδηλώσεις.

   Μια γιαγιά, λοιπόν, σαν άκουσε την μουσική, βγήκε στο μπαλκόνι και ρώτησε την απέναντι, τηρώντας την παλιά, πατροπαράδοτη μέθοδο ενημέρωσης: «Τι γίνεται; Πού πηγαίνουν;». Και η απάντηση δόθηκε χαρακτηριστική και ουσιαστική: «Δεν το άκουσες, καημένη; Ξαναγίνεται η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, όπως παλιά. Δεν την θυμάσαι;». Κι αυτή η τελευταία ερώτησε δικαίωσε την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante”, η οποία είχε την πρωτοβουλία της επαναφοράς.

   Αυτό συμβαίνει όταν εκείνοι που θέλουν να κάνουν πολιτισμό, γνωρίζουν καλά την ιστορία και την ιδιοτυπία του μέρους τους, ξέρουν σωστά την τοπική τους παράδοση και μπορούν να την συνεχίσουν.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού αποτελεί παρακαταθήκη αιώνων για το νησί μας και γινόταν στην παραπάνω, γνωστή, τότε, εκκλησία, κάθε χρόνο την ημέρα του πανηγυριού της, μέχρι και την καταστροφική χρονιά του 1953, που η Ζάκυνθος ποικιλότροπα ισοπεδώθηκε.

   Ήταν, στην ουσία, μια λαϊκή εκδοχή της άλλης, της μεγάλης ιπποτικής αναμέτρησης των Ευγενών, που γινόταν στο κέντρο της πόλης και είχε δεθεί στενά με την λατρεία του Τροπαιοφόρου Μεγαλομάρτυρα, ο οποίος θεωρείται παγκόσμια προστάτης των αλόγων και των ιππέων.

   Είχε μείνει στην μνήμη των παλιότερων και η θύμησή της ήταν κάτι το ξεχωριστό γι’ αυτούς που μια μέρα του Αυγούστου έγιναν σε μια στιγμή ανέστιοι, αλλά καμιά θεομηνία δεν μπόρεσε να τους αποκόψει από τις ρίζες και την παράδοσή τους.

   Βέβαια η ιστορική εκκλησία του νότιου άκρου της πόλης, μια από τις πιο φημισμένες της «Όξω Μερίας», άντεξε από τους σεισμούς, ξέφυγε της φωτιάς, αλλά δεν μπόρεσε ν’ αποφύγει και την ανθρώπινη αδηφαγία και αδιαφορία. Έτσι ανατινάχτηκε από τους άσχετους και ανιστόρητους και εξαφανίστηκε από το πρόσωπο της γης από τους κοντόφθαλμους, που δεν σεβάστηκαν ούτε την ιερότητα του χώρου, ούτε την παράδοση των αιώνων.

   Λένε ακόμα και σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής πως κανείς δεν μπόρεσε να κατοικήσει στο σπίτι που κτίσθηκε πάνω στο Άγιο Βήμα της. Το βράδυ, όπως διηγούνται, άκουγαν ποδοβολητά και παράξενους ήχους. Έτσι εγκατέλειπαν την εστία τους και κατέφευγαν αλλού. Αλήθεια ή ψέματα, δεν γνωρίζουμε, αλλά συχνά ο θρύλος είναι ανώτερος από την ιστορία. Έτσι ο απλός λαός εκφράζει την αγανάκτησή του και τιμωρεί όλους αυτούς που χάλασαν την ταυτότητα του νησιού μας, μετά την βιβλική καταστροφή του 1953 και προσπάθησαν, ηθελημένα ή αθέλητα, να μας αποκόψουν από την ιστορία μας.

   Παρ’ όλα αυτά τα ποδοβολητά των αλόγων ακούγονται ξανά και στις μέρες μας, όχι πια εκδικητικά και νύχτα, από τις οπλές του αλόγου του  Έφιππου Μεγαλομάρτυρα, αλλά δημιουργικά και με το στερνό φως του ήλιου, από τα πέταλα των νεαρών Ζακυνθινόπουλων, που συνεχίζοντας την συνήθεια των προγόνων τους μαζεύονται στον τόπο της παλιάς εκκλησίας και μεταφέρουν στο σήμερα το χθες, προεκτείνοντάς το.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι – Γιωργιού επανήλθε σταθερά στην καθημερινότητα των κατοίκων του νησιού μας. Φέτος μάλιστα για πρώτη φορά θ’ αναβιώσει και το λαϊκό πανηγύρι της εκκλησίας. Μετά το πέρας της ιππικής επίδειξης η μυρωδιά του παστελιού και της φ(ρ)ιτούρας, καθώς και του ψητού, θα σμίξει με την ευωδία της φρεσκοκομμένης μερτίας και η σκοντράδα θα πάρει και πάλι ζωή, ξεπερνώντας την εγκατάλειψή της και την αδιαφορία και αδηφαγία του κέντρου.

   Βοηθοί και εμψυχωτές της διοργανώτριας Εταιρείας σε όλη αυτή την προσπάθεια οι κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι αγκάλιασαν με αγάπη την πρωτοβουλία. Οι παλιοί αδελφοί και ενορίτες, όσοι ζουν ακόμα, αλλά και όσοι πρόσφατα κατοικούν την γειτονιά θα συμβάλουν στην γιορτή και θ’ αποδείξουν πως και με τα λίγα γίνεται πολιτισμός, αλλά και ανθρώπινη συναναστροφή. Ίσως αυτό είναι ένα από τα καλά της κρίσης. Η άλλη όψη του χρεοκοπημένου νομίσματος.

   Ο Άγιος Γεώργιος του Πετρούτσου, που ξενοδοχείται τελευταία στον Άγιο Λάζαρο, θα ξεφύγει από την καθέδρα του εκείνο το δειλινό, θα τραβήξει τα γκέμια του αλόγου του και θα περιφέρεται κάπου εκεί, όχι μόνο συμμετέχοντας στην ιπποτική επίδειξη, αλλά και πανηγυριστής ο ίδιος στην αδικοχαμένη ιερή του στέγη, που τα καλλιτεχνικά έργα της άλλα διαμερίστηκαν σε νεότερες εκκλησίες και μουσεία και άλλα χάθηκαν οριστικά.

  Θα είναι η μνήμη που θα ζωντανέψει και η παράδοση που θα συνεχιστεί. Μια ανάσα στην σύγχρονή μας κακογουστιά και στον στηριγμένο σε άγνοια –τις περισσότερες φορές– πολιτισμό μας.

   Ας είμαστε όλοι εκεί.