Η σορνταδίνα του Ιονίου

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Το κάθε νόμισμα, όπως σωστά έχει επισημανθεί από τους παλιότερους, έχει δύο όψεις. Το σοφό αυτό ρητό βέβαια (ή αν θέλετε πέστε το παροιμία), δεν ξεχωρίζει την «κορώνα» και τα «γράμματα», όπως λέγαμε παλιότερα, τότε με τις βασιλικές δραχμές, το γνωστό τυχοδιωκτικό παιχνίδι,  αλλά μιλά για το δισυπόστατο της ανθρώπινης πραγματικότητας, αλλά και το «καλό» και το «κακό» του κάθε γεγονότος. Και πιστεύω πως δεν σφάλει!

   Έτσι το κάθε τι έχει την θετική ή την αρνητική του πλευρά, αλλά συγχρόνως και το αντίθετο. Δηλαδή σε κάθε περίπτωση συμβαίνει το ανάλογο: ουδέν καλό, αμιγές κακού και ουδέν κακό, αμιγές καλού, που το αποδίδουν στους αρχαίους Έλληνες και πράγματι, αν το καλοσκεφτούμε, έχει πάντοτε εφαρμογή, μια και φαίνεται να είναι ένας κανόνας, δίχως εξαίρεση.

   Η σοφία, όμως, είναι πάντα επίκαιρη και δεν εφαρμόζεται μόνο σε ό,τι συμβαίνει στην εποχή της ή πριν από αυτήν. Έχει εφαρμογή και στα μελλούμενα και αυτό επαληθεύει την μεγάλη της αξία και την αιωνιότητά της. Διαφορετικά δεν θα ήταν σοφία.

   Δεν θα μπορούσε, ως εκ τούτου, να ξεφύγει από αυτήν και κάθε τι το σημερινό και σύγχρονο, όπως το κινητό τηλέφωνο ή το λαοφιλές πια Facebook, το οποίο, αν το χρησιμοποιήσεις λαθεμένα, μπορεί να σε οδηγήσει σε συμφορά, ενώ η σωστή του αντιμετώπιση είναι ευλογία και χαρά και μπορεί να σου δώσει ακόμα και γνώση.

   Ομολογώ πως άργησα πολύ να το ενστερνιστώ. Κάτι η διαφορετική μου νοοτροπία, κάτι η ασχετοσύνη μου με την κάθε (νέα ή παλιά) νοοτροπία, δεν με άφησαν να γίνω κοινωνός του, από τα πρώτα του βήματα. Κάποτε, όμως, το γνώρισα, οριστικά, για να μην χάσω τις ευκαιρίες της εποχής μου και ομολογώ πως ποτέ δεν το μετάνιωσα.  Θέλουμε, δεν θέλουμε είναι μια σύγχρονη μορφή επικοινωνίας, αλλά και μπορεί να σου δώσει μια μορφή εμπειρίας και γνώσης.

   Σήμερα θα σταθώ μόνο σε μια ουσιαστική πληροφορία που μου έδωσε και είναι η περισσότερο απ’ ότι φανταζόμουνα και γνώριζα ομοιομορφία των Επτανήσων και των Κυθήρων, βέβαια, συμπεριλαμβανομένων.

   Μέχρι τώρα νόμιζα πως η μεγάλη ομοιότητα είναι αυτή του νησιού μας με την Κέρκυρα. Αυτό, όμως, ήταν πλάνη μου. Έχοντας φίλους απ’ όλα τα νησιά, όπως είναι φυσικό και επόμενο, βλέπω κάθε φορά, που αναρτώ κάτι για τα έθιμα και τις συνήθειές μας, να μου απαντούν πως το ίδιο γίνεται και στ’ άλλα νησιά, τις πιο πολλές φορές πανομοιότυπα και κάπου, κάπου με παραλλαγές και αποκλίσεις, οι οποίες  στην ουσία τους έχουν το ίδιο κοινό ερέθισμα και το ίδιο εκφράζουν.

   Το ίδιο συμβαίνει και όταν αναρτήσω κάτι σχετικό με την τοπική μας διάλεκτο, ένα παιχνίδι, που πρωτάρχισε από φίλους όλων των νησιών, μιας και κάποιοι, όταν γράφαμε, μας ξέφευγαν και δικές μας λέξεις και τότε πολλοί «ξένοι» απαιτούσαν … μετάφραση.

   Παράδειγμα η λέξη «σορνταδίνα», την οποία τελευταία δημοσίευσα στον τοίχο μου και προξένησε «μάχη» (με την θετική έννοια της λέξης) σε όλο το Ιόνιο, που θριαμβευτικά διαπίστωσε πως το ενώνει, δίνοντας, μάλιστα στην λέξη, την ίδια ακριβώς σημασία.

   Αυτή, όπως σίγουρα αντιλαμβάνεσθε, προέρχεται από την ιταλική «soldato», που θα πει «στρατιώτης» και είναι η θηλυκή, αλλά και θρυλική  μορφή της, μια και τον καιρό που χρησιμοποιούσαν την λέξη, δεν υπήρχαν στρατιωτίνες, αλλά δυναμικές και δραστήριες γυναίκες.

   Αυτό ακριβώς θα πει η λέξη και στην Ζάκυνθο και στην Κεφαλονιά και στην Λευκάδα και στην Κέρκυρα και στα Κύθηρα. Μου το επιβεβαίωσαν με πολλά like οι περισσότεροι από τα ανάλογα νησιά φίλοι. Κάπου, δε, λέγεται, όπως και σε μας, και «σολντάδος» και «σολντάδα»  και παντού χρησιμοποιείται με την ίδια έννοια. Σημαίνει το δυναμικό θηλυκό, πρόσωπο όχι σπάνιο και στα Ιόνια νησιά, αλλά συνήθως χρησιμοποιείται από τους γεροντότερους για νεαρές κοπέλες, που δεν τις κάνουν καλά. Και ναι μεν τις παρατηρούν, αλλά στην ουσία τις χαίρονται. Με λίγα λόγια η λέξη κρύβει μέσα της μία… υβριστική περηφάνια.

   Η αξία αυτής της έκφρασης είναι πως δεν είναι ένα απλό «δάνειο», όπως πολλές άλλες επτανησιακές λέξεις, αλλά έχει αφομοιωθεί από το ντόπιο στοιχείο και προσαρμοστεί στα δικά του. Κι αυτό έγινε πανομοιότυπα από Κέρκυρα, μέχρι Κύθηρα.

   Να γιατί κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να αμφισβητήσει τον κοινό Επτανησιακό πολιτισμό. Από μόνος του δείχνει συγγένεια αίματος και τ’ αδέλφια, ακόμα και σ’ απόσταση, αδέλφια είναι.

   Ο χωρισμός τους είναι έγκλημα!