«ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ», ΟΠΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΡΟΥΣΟΥ ΣΤΟΝ «ΠΑΡΝΑΣΣΟ»

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η  ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

«Να, ολούθε αναστενάζει πάσα η χώρα

κι αντίλαλος ο θρήνος που διαβαίνει

απ’ τους εσπέριους τόπους, την περίτρανη,

πανάρχαια δόξα αντιβογγάει εσένα και των αδερφών σου»

[Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, Χορός, 418. Μετ.Τ. Ρούσσος]

                                                                               

Δύσκολο το εγχείρημα για έναν καλλιτέχνη, μουσικοσυνθέτη, ποιητή, εικαστικό να επιχειρήσει την δημιουργία ενός έργου για τη θρησκεία ή την μυθολογία. Αιτία, η πολλαπλή κατά καιρούς εξάντληση του θέματος, που έδωσε την πρώτη ύλη για την  ανάπλαση και δημιουργία  έργων τέχνης  από την Αρχαιότητα,  την Αναγέννηση έως και τις ημέρες μας.

Η ευχάριστη όμως έκπληξη προήλθε από  έναν νέο Ελληνοκαναδό συνθέτη τον Παναγιώτη Καρούσο και την όπερά  του «Προμηθέας Δεσμώτης», την εμπνευσμένη από την ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου, που παρακολουθήσαμε στις 27 Μαρτίου στην αίθουσα  «Παρνασσός».

 Θεωρούμε  ότι η επιλογή της πρωτότυπης και ενδιαφέρουσας  δραματουργικά μουσικής σύνθεσης, δεν έγινε τυχαία. Ο  δημιουργός, ενώ ακολουθεί επιφανειακά  την αισχύλεια  ροή, επιλέγει μουσικά να εξάρει τα κυριότερα στοιχεία που αναδεικνύουν την κεντρική μορφή του έργου, τον Προμηθέα. Τον Τιτάνα, που, ενάντια στην ανωτάτη εξουσία του Διός, κλέβει από τον Όλυμπο τη φωτιά, για να την  προσφέρει  στους θνητούς με συνέπεια τη σκληρή τιμωρία  του.

Ο Παναγιώτης Καρούσος πήρε την κεντρική  ιδέα του έργου, και την έκανε σύνθημα για την εξέγερση διανοουμένων και  τεχνοκρατών ενάντια στον αμείλικτο δεσποτισμό των κυβερνώντων. Μουσικά διαχειρίστηκε πολύ επιτυχημένα το υλικό του. Με μία άρια βαρυτόνου, όπου ο Προμηθέας εξιστορεί την τραγική  περιπέτειά του, δίδει όλη εκείνη την δραματική κίνηση  του «ακίνητου» και αλυσοδεμένου ήρωα.

Ο εν λόγω συνθέτης, στην ανάγκη  του  να μεταγράψει μουσικά  τον λυρικό λόγο του Αισχύλου,  δεν ακολούθησε τους σύγχρονους μουσικούς κανόνες, τους οποίους πολλοί νέοι δημιουργοί εφαρμόζουν σε ανάλογες περιπτώσεις από το φόβο μήπως και κατηγορηθούν για υποκλοπή γνωστών μελωδιών, επέλεξε την παραδοσιακή νεορομαντική αρμονία και αντίστιξη, όπου, χωρίς να παραλείψει μεγάλα διαστήματα, παρεμβάλλει πρωτότυπες  μελωδίες, όπως  οι άριες της Ιούς και της Αμφιτρίτης και το ντουέτο μεταξύ τους, (σοπράνο-μέτζο σοπράνο) καθώς και στις άριες του Ηφαίστου και του Ωκεανού (μπάσου).

Η μικρή ορχήστρα, αποτελούμενη από τους Βιβή Κλεισούρα (πιάνο), Γεννάδιο Μπίκωφ (βιολί) και Ευγένιο Μπένση (βιολοντσέλο), συνόδευσε τους λυρικούς τραγουδιστές με ακρίβεια και συγχρονισμό, ελαχιστοποιώντας τις εγγενείς συνθετικές  δυσκολίες και αναδεικνύοντας την επιτυχημένη μορφολογικά έμπνευση του συνθέτη. Αυτό επιβεβαιώθηκε και με το ολιγόλεπτο ορχηστρικό κομμάτι, που ερμήνευσαν με τον τίτλο «Αμούρ» σύνθεση επίσης του ιδίου μουσουργού.      

                 

Οι εξαίρετοι λυρικοί καλλιτέχνες, όπως ο βαρύτονος Ηλίας Τηλιακός [Προμηθέας], η σοπράνο Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη [Ιώ], η μέτζο-σοπράνο Ζωή Απειρανθίτου [Αμφιτρίτη, Βία, Θεά Αθηνά] και ο μπάσος Βασίλης Ασημακόπουλος [Ερμής, Δίας, Ωκεανός, Ήφαιστος] μάς γοήτευσαν με τις εκτεταμένες φωνητικές τους γκάμες, την αισθητική ευαισθησία τους και μάς καθήλωσαν με την επιβλητική ερμηνεία τους.  

Έχουμε παρατηρήσει ότι στις εκδηλώσεις του αποδήμου Ελληνισμού και γενικότερα των Ελλήνων της διασποράς τονίζεται η πνευματική και ψυχική ανάγκη, που τους δένει με την πολυπόθητη Πατρίδα. Προφανώς, γι’ αυτό τον λόγο ο Παναγιώτης Καρούσος υιοθέτησε για την εδώ παράσταση τα ίδια αρχαιοπρεπή ενδύματα, που  είχε σχεδιάσει για την  πρώτη παρουσίαση του έργου του στον Καναδά.

Ίσως ο ταλαντούχος συνθέτης, στις επόμενες εμφανίσεις της όπερας, που αναμφίβολα θα επακολουθήσουν, θα έπρεπε να αναθεωρήσει τον ενδυματολογικό αυτό σχεδιασμό, ούτως ώστε να εναρμονίζεται  με το ύφος της σύγχρονης γραφής και της ερμηνευτικής γραμμής του έργου.

Παρακολουθώντας  στην ανακαινισμένη και φιλόξενη αίθουσα «Παρνασσός» την Όπερα «Προμηθέας Δεσμώτης» του Παναγιώτη Καρούσου, με το άριστο επιτελείο τραγουδιστών και μουσικών, βεβαιωθήκαμε με συγκίνηση, ότι οι Έλληνες της διασποράς και μάλιστα οι νέοι, έχουν τόσο βαθιές τις ρίζες  στον τόπο της καταγωγής τους ώστε να εμπνέονται από τη μακραίωνη ιστορία και παράδοση της πατρίδας τους και θέτοντας στην υπηρεσία της το ταλέντο και την έμπνευσή τους να την αναδεικνύουν, δημιουργώντας έργα άξια θαυμασμού.