Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Τα Επτάνησα, σε πείσμα όλων αυτών των αδαών, οι οποίοι, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, μόνο να καταστρέφουν γνωρίζουν και θέλουν να μας ισοπεδώσουν με τις απέναντι στεριές, έχουν κοινό πολιτισμό, ενιαία παράδοση και την δική του, ιδιάζουσα ιστορία. Ακόμα και σήμερα, παρά τους επανειλημμένους και δίχως όραμα βομβαρδισμούς και παρότι για πρώτη φορά κι εμείς, ως Ιόνιοι, πληρώσαμε τον «κεφαλικό φόρο», αυτό είναι ολοφάνερο και αποδεικνύεται από τα σπαράγματα της σημερινής καθημερινότητάς μας, αλλά και από τον τρόπο ζωής μας, που ναι μεν αλλοιώθηκε, αλλά σίγουρα ακόμα δεν υποδουλώθηκε και συνεχίζει να παραμένει φωτεινός, ερωτικός και χαρούμενος.
Ιδιαίτεροι είναι οι δεσμοί του δικού μας νησιού, της Ζακύνθου, μ’ αυτό της Κέρκυρας, όπου, παρά την απόσταση και την γεωγραφική -στα δύο άκρα- τοποθέτηση, έχουν σχεδόν μια ταύτιση, τέτοια που οι κάτοικοι των δύο νησιών θα μπορούσαν να ζήσουν ο ένας στην ιδιαίτερη πατρίδα του άλλου, δίχως να νοιώθουν την μοναξιά της «ξενητείας» και πραγματικά να αισθάνονται πως «βρίσκονται σπίτι τους».
Πολλά παραδείγματα θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για ν’ αποδείξουμε την παραπάνω, αυταπόδεικτη, άποψη, αλλά κυρίως, λόγω επικαιρότητας και τιμώντας την σημερινή επέτειο της ναυμαχίας της Ναυπάκτου, όπου τα νησιά μας είχαν παίξει πρωταρχικό ρόλο σ’ αυτήν, θα σταθούμε μόνο στην κοινή ονομασία δύο εκκλησιών, όπου, όπως πολλές άλλες, έχουν κτισθεί στα δύο ιόνια νησιά και με τις απαραίτητες διαφορετικότητές τους συνυπάρχουν.
Πρόκειται για τους ναούς της «Τριμάρτυρος», οι οποίοι και στην Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα δίνουν την παρουσία τους και σήμερα και από την σκοπιά τους αποδεικνύουν τον συμπαγή μας, επτανησιακό πολιτισμό και την ενιαία μας ιστορία.
Η ομώνυμη εκκλησία του νησιού μας βρίσκεται στο γραφικό Ακρωτήρι, μετασεισμική βέβαια, μικρή, αλλά γεμάτη μνήμες. Πολλά είναι αυτά που θα μπορούσαμε να γράψουμε γι’ αυτήν, για τις παραδόσεις και την ιστορία της. Περιοριζόμαστε, όμως, μόνο σε μια εικόνα της και μ’ αυτήν, σκόπιμα, θ’ ασχοληθούμε.
Πρόκειται για ένα ενυπόγραφο έργο του μεγάλου ζωγράφου Νικολάου Καλ(λ)έργη, το οποίο είναι η τέταρτη δεσποτική του τέμπλου και βρίσκεται στην αριστερή του θέση, αυτήν που απεικονίζει τον Άγιο ή τους Αγίους στους οποίους είναι αφιερωμένος ο ναός.
Η εικόνα αυτή του φημισμένου πιτόρου της μεταβυζαντινής τέχνης απεικονίζει τους Μάρτυρες Λουκία στο κέντρο, τον Αναστάσιο τον Πέρση στο δεξιό μέρος και τον τροπαιοφόρο Γεώργιο στο αριστερό, ενώ στην πάνω μεριά, μέσα σε νεφέλες, με ενδιάμεσες κεφαλές αγγέλων, την Παναγία, σε τύπο Οδηγήτριας, την «Κυρία την Τριμάρτυρο», όπως σημειώνει η επιγραφή.
Είναι άγνωστη η αιτία της συνύπαρξης των τριών αυτών μαρτύρων, από τους οποίους η μεν Λουκία έχει σχέση με την Βενετία, όπου εκεί, στον ομώνυμο ναό, βρίσκεται το σκήνωμά της, ο Αναστάσιος ο Πέρσης τιμάται ιδιαίτερα στον επτανησιακό χώρο, ενώ η λατρεία του είναι σχεδόν άγνωστη στον ελληνικό (ίσως να μην είναι τυχαίο όπου στην πρωτεύουσα της Γαληνοτάτης φυλάσσονται κι αυτού τα λείψανα) και ο Γεώργιος είναι ο κατεξοχήν στρατιωτικός Άγιος. Η μέχρι τώρα έρευνα, μάλιστα, δεν έχει ασχοληθεί με την αιτία της ιστόρησης της ιδιάζουσας για το θέμα της αυτής εικόνας.
Αντίθετα γνωρίζουμε τον λόγο, όπου ένας άλλος μεγάλος μεταβυζαντινός ζωγράφος, ο Μιχαήλ Δαμασκηνός, ζωγράφισε την ανάλογη εικόνα για την εκκλησία της «Τριμάρτυρος» της Κέρκυρας, όπου βρίσκεται στο προάστιο της Γαρίτσας. Η εικόνα αυτή, που σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο της Αντιβουνιώτισσας, απεικονίζει στο μέσο την Αγία Ιουστίνα και στις δύο πλευρές της τους συνάθλους Σέργιο και Βάκχο, οι οποίοι και οι τρεις γιορτάζουν στις 7 Οκτωβρίου, μέρα της νίκης του χριστιανικού στόλου στην Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571). Η μάρτυς ποδοπατεί ένα αποκεφαλισμένο τρικέφαλο τέρας, που συμβολίζει την οθωμανική δύναμη. Αγγελάκια στέφουν τους δύο άλλους στρατιωτικούς μεγαλομάρτυρες, ενώ στο πάνω μέρος και στο κέντρο βρίσκεται ο Χριστός, όπου κρατεί ανοιχτό βιβλίο, με την γνωστή ρήση της Γαληνοτάτης: «Pax tibi Marce, evagelista meus», μεταφρασμένη ελληνικά. Ο Ευαγγελιστής προστάτης της Βενετίας εικονίζεται στο αριστερό μέρος του Ιησού, ενώ στο δεξιό του παριστάνεται ο Ιεράρχης Άγιος Συμεών, ο οποίος, κατά το δυτικό εορτολόγιο, γιορτάζει την επομένη της επετείου της νίκης, την 8η Οκτωβρίου.
Η μορφή της παραπάνω εικόνας, η Αγία Ιουστίνα, είναι στενά δεμένη με την Ναυμαχία της Ναυπάκτου και μάλιστα συμβολίζει την κυριαρχία του Δόγη και της Γαληνοτάτης έναντι του Πάπα. Εκκλησία της υπήρχε και στο Κάστρο του νησιού μας, προς τιμήν της πολυσήμαντης νίκης και σ’ αυτήν ο Αναστάσιος Γόρδιος αφιέρωσε, όπως σε όλες τις άλλες της Χώρας, το εξής επίγραμμα: «Ιουστίναν μάρτυρα την πάλαι νόει, ναός καλής κάλλιστος αγνής παρθένου».
Από τον παραπάνω ναό έγινε γνωστή στη Ζάκυνθο η λατρεία της Αγίας, η οποία είναι άλλη απ’ αυτήν της 2ας Οκτωβρίου και από αυτόν προέρχεται το γνωστό και όμορφο γυναικείο, βαπτιστικό όνομα «Γιουστίνα», διαδεδομένο στο νησί και στηριγμένο σε μια μακραίωνη παράδοση και μια ένδοξη ιστορία.
Η διατήρηση του ονόματος αυτού στις μέρες μας είναι μια παρηγοριά. Μακάρι να συνεχίζεται να δίνεται στα παιδιά μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου