Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Ο Χέντελ (1685-1759) είχε μια τριαντάχρονη επιτυχημένη καριέρα μέχρι το 1740-1741 που δύο όπερες του ο Ιδομένεας και η Δηιδάμεια είχαν χλιαρή υποδοχή πράγμα που τον έκανε να πάρει την απόφαση και να δεχτεί την πρόσκληση του Δούκα του Ντεβονσάιρ Ουίλλιαμ Κέιβεντις και έτσι έφτασε στο Δουβλίνο στις 18 Νοεμβρίου του 1741, φέροντας μαζί του ένα φορητό όργανο, μερικούς μουσικούς και πολλά έργα ανάμεσα στα οποία ήταν και το ορατόριο «Der Messias- Μεσσίας». Ο Χέντελ δούλεψε εντατικά πάνω στο λιμπρέτο του Τσαρλς Τζένες για να το ολοκληρώσει – 260 σελίδες, μέσα σε 24 μέρες και να το παρουσιάσει το Πάσχα του 1742. Το λιμπρέτο συναπαρτίστηκε από κείμενα της Αγίας Γραφής, της Παλαιάς Διαθήκης, συγκεκριμένα του Ησαΐα, τα οποία προφητεύουν τον ερχομό του Μεσσία. Δεν πρόκειται για αναπαράσταση της ζωής του Χριστού γενικά, αλλά για τρία μέρη στα οποία προφητεύεται η Γέννησή Του –Behold a virgine shall conseive and bear a Son and shal call His name Emmanuel, God with us. Στο δεύτερο μέρος, εξυμνείται η θυσία Του και τέλος προαναγγέλλεται η Ανάσταση των νεκρών και η ανάληψη του Ιησού στους ουρανούς: For now is Christ risen from the death. .Βεβαίως έχει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ρετσιτατίβο, άριες και χορικά αλλά το κάθε ρετσιτατίβο είναι μουσικό στιγμιότυπο, είναι μελωδικό όπως η άρια η οποία ακολουθεί το χορικό, με διαφοροποιήσεις. Εκείνο όμως που ξεχωρίζει είναι τα χορικά τα οποία είναι μεγαλοπρεπή και επιβλητικά ή ουράνια και ανάλαφρα.
Ο Χέντελ, ήταν ήδη γνωστός στην Αγγλία πολύ πριν παρουσιάσει εκεί τον Μεσσία του. Συγκεκριμένα είχε παρουσιάσει στο βασιλικό Θέατρο του Λονδίνου την όπερα Αλέξανδρος «τον Μάιο του 1726, με θριαμβευτική επιτυχία και συμπλήρωσε τον εκπληκτικό, για την εποχή, αριθμό των δεκατριών παραστάσεων!», όπως γράφει η Μαρία Κοτοπούλη σε δικό της άρθρο. Τον Δεκέμβριο του 1741, δεκαπέντε χρόνια μετά και πριν από τον Μεσσία του, οργάνωσε έξι συναυλίες και άλλες έξι τον Φεβρουάριο του 1742, με άλλα ορατόρια – Σαούλ και Εσθήρ- τα οποία εντυπωσίασαν το κοινό και το προετοίμασαν να περιμένει με αγωνία πλέον και τον Μεσσία. Η παράσταση ορίστηκε για τις 13 Απριλίου 1742. Τα εισιτήρια προπωλήθηκαν και το θέατρο των 600 θέσεων δέχτηκε 700 θεατές.
Οι υπεύθυνοι του θεάτρου ζήτησαν από τους κυρίους να προσέλθουν χωρίς τα ξίφη τους και οι κυρίες χωρίς τα κρινολίνα τους προς αποφυγήν ατυχημάτων λόγω στενότητος χώρου και συνωστισμού. Η επιτυχία ήταν πολύ μεγάλη, ο τύπος έγραψε ενθουσιαστικά σχόλια και ο ίδιος ο Χέντελ έγραψε στον Τζένενς: «Χωρίς έπαρση η παράσταση έγινε δεκτή με γενική επιδοκιμασία» και γενικώς επαίνεσε την σοπράνο, τον τενόρο, τους κόντρα τενόρους, τους χορωδούς, τα όργανα τα οποία ακούγονταν απολαυστικά και του έφτιαχναν τη διάθεση. Το καλύτερο ήταν ότι τα έσοδα δόθηκαν για τη βελτίωση των συνθηκών σε φυλακές και νοσοκομεία του Δουβλίνου. Η παράσταση επαναλήφθηκε στο Coven Garden Theater στις 23 Μαρτίου 1743 και άρεσε αλλά υπήρξε ένας σκεπτικισμός αν πρέπει θέματα τέτοια να τραγουδιούνται στα θέατρα.
Το έργο πάντως παρέμεινε στα αγαπημένα του Χέντελ που το παρουσίαζε κάθε χρόνο στις φιλανθρωπικές συναυλίες του για να στηρίξει ιδρύματα για φτωχά και εγκαταλελειμμένα παιδιά. Στις 6 Απριλίου του 1759, αν και είχε σοβαρά προβλήματα υγείας, παρακολούθησε για τελευταία φορά τον Μεσσία του στο Coven Garden και έξι μέρες μετά πέθανε.
Όπως ήδη είπαμε το ορατόριο, στα χορικά του οποίου ο Χέντελ έριξε το βάρος, απαρτίζεται από τρία Μέρη, καθένα με τη γοητεία του, αλλά το τέλος του Δεύτερου Μέρους με το Αλληλούια, For the Lord Gog Omnipotent reigneth, συγκινεί πάντα το κοινό ιδιαιτέρως, καθώς και το Τρίτο Μέρος που την κραυγαλέα έντασή του φτάνει στο Αμήν.
Ο ακροατής πάντως στέκεται με την αναπνοή κρατημένη στην επαναλαμβανόμενη άρια -aria da capo- «He was despised and rejected», στην αρχή του Δεύτερου Μέρους. Πρόκειται για το πιο μεγάλο σε διάρκεια μέρος του ορατορίου και αποδίδεται από άλτο ερμηνευτή με κυρίαρχους τους ακόλουθους στίχους:
He was despised and rejected of men,
He hid not His face from shame and spitting. (Isaiah 50:6)
Οι στίχοι του Ησαΐα μιλούν για τον άνθρωπο που περιφρονήθηκε και απορρίφθηκε, τον άνθρωπο των θλίψεων που βασανίστηκες και εξευτελίστηκε
Το έργο απαιτεί μικρή ορχήστρα και λίγους μουσικούς, όμως, λόγω της δημοτικότητάς του, συχνά στην πορεία του χρόνου, δέχτηκε επεμβάσεις έγιναν διασκευές και ενορχηστρώσεις με μεγάλες ορχήστρες και χορωδίες, οι οποίες ωστόσο, δεν έγιναν γενικώς αποδεκτές και η κυρίαρχη τάση είναι να παίζεται το έργο στην αρχική του μορφή.
Στη συναυλία της 16ης Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, η Νίνα Κουφοχρήστου υψίφωνος, η Χρυσάνθη Σπιτάδη μεσόφονος, ο Αλέξανδρος Τσιλογιάννης τενόρος, ο Σάιμον Ρόμπινσον μπασοβαρύτονος και ο Κρίστιαν Κέρνιν στο πόντιουμ κράτησαν την ανάσα του κοινού και εισέπραξαν γενναίο χειροκρότημα στο τέλος και συχνά (αν και άτοπο) στα ενδιάμεσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου