Γράφει η Δρ ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Ο Δημήτρης Μηνακάκης (γεν. 1951) είναι ένας άξιος συνεχιστής της μουσικής μας παράδοσης και κατέθεσε το έργο του Διαδρομές για Συμφωνική Ορχήστρα που ακούσαμε πρώτο στην Παρασκευή 21-10-22. Το έργο ήταν παραγγελία από την ΚΟΑ, η οποία ειρήσθω εν παρόδω εορτάζει εφέτος τα 80 χρόνια της. Η ΚΟΑ γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 1943, εν μέσω γερμανικής Κατοχής και έπαιξε με ένα εθνικό ρεπερτόριο στο θέατρο Ολύμπια.
Ο Δημήτρης Μηνακάκης λοιπόν, στη σύνθεσή του, καταθέτει «το απαύγασμα της ιδιόμορφης μουσικής του πορείας που ξεκινά από τη Βυζαντινή μουσική, περνά από τον μοντερνισμό και καταλήγει σε ένα εκλεκτικό και πολυσυλλεκτικό προσωπικό ιδίωμα».
Το έργο Διαδρομές συνίσταται από δύο κινήσεις. Η πρώτη μας θυμίζει τα έργα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού και ειδικά τον Ντεμπυσσύ, η δεύτερη βασίζεται στην πεντατονική μουσική της οποίας ακούσματα έχουμε στη δημοτική μουσική παράδοση πολλών λαών αλλά και στα σύγχρονα ιδιώματα, όπως η τζαζ. Παρά τη διαφορά τους, τα δύο μέρη διατρέχει ένα μουσικό μοτίβο «δημιουργώντας την αίσθηση μιας μουσικής στιγμής που διαθλάται στον χώρο και στον χρόνο,, αντικατοπτρίζοντας διαφορετικές εκφάνσεις του εαυτού της». Το έργο και ο συνθέτης χειροκροτήθηκαν θερμά.
Δεύτερο παίχτηκε το έργο του Μαχ Μπρουχ (1838-1920), Κοντσέρτο για βιολί και Ορχήστρα, αρ. 1 σε σολ ελάσσονα, έργο 26. Για το έργο αυτό η διάσημη βιολονίστρια Clemency Burton Hill στην εκπομπή της Tales from the Stave στη Βιβλιοθήκη Morgan στη Νέα Υόρκη, όπου εξερευνά πολύτιμα χειρόγραφα, είπε πως το συγκεκριμένο κοντσέρτο θεωρείται το ανάλογο του κοντσέρτου του Μέντελσον με το οποίο συχνά παραβάλλεται. Τα δυο μαζί θεωρούνται ως τα σημαντικότερα του 19ου αιώνα μαζί και τα αντίστοιχα του Μπετόβεν και του Μπραμς που όλα θεωρούνται ως τα σημαντικότερα γερμανικά κοντσέρτα ρεπερτορίου, με διακρινόμενο ιδιαίτερα το κοντσέρτο του Μπρουχ «ως το πιο πλούσιο και σαγηνευτικό». Κι ενώ ο Μπρουχ συνέθεσε και άλλα δύο κοντσέρτα καθώς και τη Σκωτική Φαντασία, αυτό το με τον Αρ. 1 Op. 26 έχει κερδίσει την αιωνιότητα, επισκιάζοντας τα άλλα, πράγμα που δυσαρεστούσε τον συνθέτη.
Το έργο παρουσιάστηκε σε πρώτη μορφή το 1866 αλλά ο Μπρουχ επέφερε πολλές αλλαγές στη συνέχεια, δεχόμενος τις πρακτικές παρατηρήσεις του φίλου του βιολονίστα Γιοαχίμ. Η επίσημη πρεμιέρα με την τελειωτική εκδοχή του έργου δόθηκε τελικά στις 7 Ιανουαρίου 1868 στη Βρέμη.
Στο πρώτο μέρος αναπτύσσεται ένας δυναμικός διάλογος του βιολιού με την ορχήστρα και έτσι στρώνεται ο δρόμος για το δεύτερο μέρος το αργό, λυρικό, αισθησιακό, όπου το βιολί αναδεικνύει όλες τις εκφραστικές του δυνατότητες. Το φινάλε είναι μια κατακλείδα, ζωντανή, δεξιοτεχνικά προκλητική με επιρροές από την τσιγγάνικη μουσική.
Στο Βιολί, ο σολίστας Ντάνιελ Χόουπ, φορτωμένος με πολλούς τίτλους και αξιώματα, διεθνής σταρ του είδους, σπουδασμένος στην Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας Δωματίου της Ζυρίχης και του Σαν Φραντσίσκο, πρόεδρος του Beethoven -House της Βόννης, συνεργάστηκε με τον Γεχούντι Μενουχίν, τιμήθηκε με τον Σταυρό της Αξίας, έχει πάνω από 30 ηχογραφήσεις, εκπομπές στο ραδιόφωνο, συνεργασίες με άλλους διεθνείς καλλιτέχνες, συναυλίες κατά του πολέμου στην Ουκρανία, απέσπασε το παρατεταμένο χειροκρότημα του κατενθουσιασμένου κοινού που τον επανέφερε στη σκηνή πάλι και πάλι κι εκείνος μας αντάμειψε δεόντως…
Ακολούθησε η Συμφωνία αρ. 5, σε Μι ελάσσονα. έργο 64 του Πιοτρ Ίλιτς Τσαικόφσκι (1840-1893). Πρόκειται για έργο που γεννήθηκε μετά από σχεδόν μία δεκαετία ψυχολογικών κρίσεων και αυτοαμφισβήτησης, αν και τα προηγούμενα έργα του το 1878 – η Τέταρτη Συμφωνία του και το Κοντσέρτο για βιολί- είχαν τύχει καλής υποδοχής. Η αποτυχία της Συμφωνίας του Μάνφρεντ όμως το 1885 τον αποκαρδίωσε και, όπως έγραφε στον αδελφό του, δεν είχε καμία όρεξη για δουλειά και έμπνευση για δημιουργία. Σ’ αυτό το κλίμα, ωστόσο, ανέλαβε να συνθέσει την 5η Συμφωνία του, της οποίας η πρεμιέρα δόθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1888 στην Αγία Πετρούπολη, διηύθυνε ο ίδιος, αλλά δεν έμεινε ικανοποιημένος και, παρά τα ευμενή σχόλια φίλων του, θεωρούσε το έργο υπερβολικά ογκώδες, ενειλικρινές και αντιπαθητικό. Ένα χρόνο μετά, όμως στο Αμβούργο, έπειτα από μια θριαμβευτική του εμφάνιση, αναθεώρησε τις απόψεις του.
Από τις σημειώσεις στο ημερολόγιό του φαίνεται πως ο Τσαϊκόφσκι, σ’ αυτή τη συμφωνία αισθάνεται «παραίτηση μπροστά στη Μοίρα ή στις ανεξιχνίαστες προθέσεις της Πρόνοιας», τις οποίες σημείωνε στα χειρόγραφά του με ΧΧΧ, όπου σ’ αυτά τα τρία Χι έκρυβε προσωπικά πάθη του κυρίως τη σύγκρουση με τη Μοίρα, μοτίβο επανερχόμενο στο έργο του.
Στην εισαγωγή λοιπόν έχουμε το σκοτεινό «θέμα της Μοίρας», το οποίο συναντάμε και στη συνέχεια, καθώς και την αγωνία του, την πιεστική προσμονή, τη διαρκή παρεμβολή της Μοίρας που εμποδίζει κάθε ανάκαμψη. Ένα σκέρτσο – ένα χαριτωμένο βάλς και μια νότα νοσταλγίας- διακόπτει για λίγο το δράμα του, αλλά αμέσως μετά η Μοίρα επανέρχεται με το συνεχές μέχρι το τέλος και απροκάλυπτα θριαμβευτικό κυνηγητό της.
Από τη Μοίρα του γλίτωσε, είτε λόγω χολέρας είτε λόγω αυτοκτονίας. Πολλά λέγονται αλλά τίποτε δεν είναι απολύτως σίγουρο. Σίγουρο μόνο είναι ότι το έργο αυτό χαρακτηρίζεται από την μελωδικότητα της μουσικής του. Ο ακροατής του, συνδυάζοντας τα δεδομένα ζωής και καταγεγραμμένου έργου, έχει την δυνατότητα ίσως να διακρίνει τη μεγάλη τραγωδία που προσπάθησε να κρύψει μέσα στα σύμβολα της τέχνης του, στα μουσικά όργανα και στα πεντάγραμμά του.
Διευθυντής της Ορχήστρας ήταν ο διεθνώς τιμημένος και αγαπημένος στο ελληνικό κοινό Λουκάς Καρυτινός, ο οποίο διηύθυνε την Ορχήστρα και με τη καλλιτεχνική δύναμη απέσπασε από κάθε όργανο το ύψιστο των δυνατοτήτων του. Είμαστε ευτυχείς που βρίσκεται στο πόντιουμ της Κρατικής μας που εορτάζει εφέτος τα 80 της χρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου