π. Κων. Ν. Καλλιανός: Ἐμεῖς τότε λέγαμε, «θά πᾶμε νά τά ποῦμε;» ἤ «θά πᾶμε ζ’gαλησπέρα;»

Στὸ Θανάση Ν. Παπαθανασίου, γιὰ τὴν ἀφορμή*

Στὸ Διαδίκτυο, μέρες ποὺ εἶναι, συνάντησα ἕνα ἐνδιαφέρον δοκίμιο, τὸ ὁποῖο κάνει λόγο γιὰ τὰ «Κάλαντα». Ὁ ἀκριβὴς του δὲ τίτλος εἶναι  ὁ ἑξῆς: «Τὸ νόημα καὶ ἡ σημασία τῶν Καλάντων. Μιὰ ἀλήθεια ποὺ εἶναι «τοῦ δρόμου», κι ἔχει γραφεῖ ἀπὸ τὸν Θανάση Ν. Παπαθανασίου, Διευθυντὴ τοῦ περ. ΣΥΝΑΞΗ. Ὅπως πληροφορήθηκα δὲ τὸ δοκίμιο αὐτὸ ὑπάρχει στὸ βιβλίο του «Ὁ Θεός μου εἶναι ἀλλοδαπός» (ἐκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ).

Γιὰ νὰ πῶ τὴν ἀλήθεια μέχρι σήμερα γιὰ τὰ Κάλαντα ἤξερα τὸ πολὺ καλὸ δοκίμιο τοῦ Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, «Οἱ Καλανδισταὶ», ποὺ ἔχει ἐντελῶς διαφορετικὸ ὕφος ἀπὸ αὐτὸ τοῦ Παπαθανασίου. Γιατὶ ἐκεῖ ὁ Παναγιωτόπουλος κάνει λόγο γιὰ τὰ φτωχὰ τὰ παιδάκια, τὰ βλαχάκια, ποὺ κατέβαιναν ἀπὸ τὰ γύρω χωριὰ στὴν προπολεμικὴ  Ἀθήνα καὶ τὰ ὁποῖα λυπόταν ὁ σ. ὅταν τὰ διώχνανε ἀπὸ τὰ σπίτια μὲ τὸν πικρὸ τὸ λόγο: «Μᾶς τἄπανε».

Ἐδῶ ὅμως τὰ πράγματα εἶναι διαφορετικά, γιατὶ ὁ Παπαθανασίου μᾶς χαρίζει μιὰ ἑρμηνεία, σωστὴ, ὑπεύθυνη καὶ πρωτότυπη ἑρμηνεία,  καθὼς ξεδιπλώνει στὰ ματια καὶ στὶς ψυχές μας τὴ σημασία ποὺ εἶχε ἐκεῖνο ποὺ κάναμε κάποτε κι ἐμεῖς,  ὅταν εἴμασταν δηλαδή  παιδιά, ποὺ πηγαίναμε, δηλαδή, νὰ καλαντίσουμε Ἀλήθεια, τώρα κατανοῶ αὐτὸ ποὺ προσφέραμε, καθὼς ἀνοίγαμε τὰ σπίτια καὶ χαρίζαμε στοὺς νοικοκυραίους τὴ χαρὰ τῶν Χριστουγέννων: «Χριστοῦ τὴν θείαν Γέννησιν νὰ πῶ στ᾿ ἀρχοντικό σας». Μιὰ χαρὰ ποὺ τὴ συμπλήρωναν ἀργότερα στὴν ἐκκλησιὰ μὲ τὴ Λειτουργία. 

Ναί, πολὺ σωστὰ λέει ὁ Παπαθανασίου ὅτι πρόταση ἐπικοινωνίας εἶναι τὸ ἐρώτημα τῶν παιδιῶν: «Νὰ τὰ ποῦμε;». 

Πράγματι, πόσα βιώματα δὲν ἔχουν ταμιευτεῖ στὴν παιδικὴ ψυχὴ ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπικοινωνία... Κορυφαῖα, μάλιστα, βιώματα, ποὺ μέχρι σήμερα διστάζεις νὰ τὰ διαγράψεις, γιατὶ φωτίζουν τὸ εἶναι σὲ αὐτοὺς τοὺς σκοτεινοὺς καιρούς μας. Καὶ λέω νὰ ἐξηγήσω στὴ συνέχεια τὸ τί ἀκριβῶς θέλω νὰ πῶ. Γιὰ νὰ καταλάβει, δηλαδή, ὁ κόσμος ποι[ος ὀ σκοπὸς αὐτοῦ τοῦ γραπτοῦ μου. 

Ὕστερα ἡ προσφώνηση  «ἄρχοντες» τοὺς κάθε νοικοκυραίους ποὺ δέχονται τὰ παιδιὰ στὸ σπίτι τους. Καὶ μήπως δὲν εἶναι ὁ κάθε νοικοκύρης ἄρχοντας μέσα στὸ σπίτι του; Ὅσο φτωχικὸ κι ἄν εἶναι... Ὅσο  λιτὸ κι ἄν ἦταν… Ἄρχοντας, ὄντως. Καὶ τώρα ποὺ διάβηκαν τὰ χρόνια θυμᾶμαι μὲ ἄφατη συγκίνηση τοὺς παλιοὺς νοικοκυραίους τοῦ χωριοῦ μας καθισμένους «στὸ μεντέρι» δίπλα ἀπὸ τὴν παραστιά, πάνω σὲ χοντρὰ μαξιλάρια καὶ νοιώθανε πραγματικοὶ ἄρχοντες στὸ ταπεινό τους σπιτάκι, τὸ μονοκάμαρο μὲ ἕνα ἀβέρτο μονάχα -ἄν ὑπῆρχε κι αὐτό…      

Μνῆμες ἱερές, λοιπόν, ποὺ μοῦ τὶς ξύπνησε τὸ κείμενο τοῦ ἀγαπητοῦ Θανάση. Ἕνα κείμενο στέρεο καὶ πολὺ βολικὸ νὰ ρεμβάσεις καὶ νὰ ξαναδεῖς τὰ νειάτα σου.  

* Παρουσιάστηκε στὸ Διαδίκτυο, στὶς 19 Δεκεμβρίου 2017