Η ΕΞΟΧΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Η μεγάλη προσμονή για τις συναυλίες στις 6 και 7-7-17 από την περίφημη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αγίας Πετρούπολης ήταν αναμενόμενη, καθώς σηματοδοτούσε το κορυφαίο μουσικό γεγονός του Φεστιβάλ Αθηνών, ύστερα μάλιστα και από την ακύρωση της εμφάνισης με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών της θρυλικής Αργεντινής πιανίστα Martha Argerich. Η είδηση της ακύρωσης άλλων δύο εμφανίσεων, του επί τριάντα περίπου χρόνια, διακεκριμένου μαέστρου της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Αγίας Πετρούπολης, Yuri Termikanov, καθώς και του διάσημου Ρώσου πιανίστα Denis Matsuev, βύθισαν σε απογοήτευση τους φιλόμουσους. Ωστόσο η μεγάλη αυτή ορχήστρα, υπό την διεύθυνση του αντικαταστάτη αρχιμουσικού της Nikolai Alexeev, έλαμψε για μια ακόμα φορά στη μακρά πορεία της.

Παρακολουθήσαμε την πρώτη συναυλία με έργα, αποκλειστικά, Ρώσων συνθετών. Το πρώτο ήταν ένα απόσπασμα από την ορχηστρική σουίτα της όπερας, Ο Θρύλος της αόρατης πόλης του Κιτέζ του Nikolai Rimsky -Korsakov (1844-1908), που θεωρείται μία από τις ωραιότερες όπερες του συνθέτη και αναφέρεται ως «Ρωσικός Parsifal». Το από τέσσερις πράξεις λιμπρέτο του Vladimir Belsky, βασίζεται σε δύο μύθους, στον «Legent of the invisible city of Kitezh» και στον «The Maiden Feuvroniya». Η όπερα ολοκληρώθηκε το 1905 και πρωτοπαίχτηκε στο Θέατρο Maryinsky στις 20 Φεβρουαρίου του 1907, στην Αγία Πετρούπολη.

«Μάγος της ενορχήστρωσης» χαρακτηρίστηκε ο Korsakov και η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αγίας Πετρούπολης υπό την μπαγκέτα του αρχιμουσικού της, Nikolai Alexeev, δικαίωσε τον χαρακτηρισμό. Μέσα από το πλούσιο ηχόχρωμα και τον διάφανο ήχο κάθε οικογένειας οργάνων, πρόβαλαν με αρμονική ολότητα και ακρίβεια τις αρετές του έργου και έπλασαν μελωδίες τρυφερές, που ανέδειξαν τη σαγήνη και τη μαγεία των μύθων.

Τις Παραλλαγές ροκοκό, έργο 33 του Pyotr Ilyich Tchaikovsky (1840-1893), ερμήνευσε, στη συνέχεια, με δεξιοτεχνία βιρτουόζου, ο Ισπανός σολίστ του βιολοντσέλου Pablo Ferrandez. Ο Tchaikovsky αναζητεί την έμπνευση πέρα από την Ρώσικη μουσική στα πρότυπα της Δυτικής μουσικής. Με ίχνη και επιρροές από τον ρομαντισμό ενός Schumann, Liszt και Wagner, μα πάνω απ' όλα εμπνεόμενος από το γοητευτικό στυλ του θεϊκού Mozart και του Ροκοκό, συνθέτει, με κλασική προσέγγιση, ένα έργο άκρως δεξιοτεχνικό, με νύξεις από τα μπαλέτα του, με χάρη, φαντασία και πλαστικότητα, στοιχεία του ανεπανάληπτου προσωπικού, ορχηστρικού του ύφους.

Το έργο γράφεται αμέσως μετά το συμφωνικό ποίημα Francesca da Rimini, μεταξύ Δεκεμβρίου του 1876 και Μαρτίου του 1877, για τον Γερμανό βιολοντσελίστα Wilhelm Fitzenhagen, καθηγητή στο Conservatoire της Μόσχας, ο οποίος συνέβαλε με τις υποδείξεις του στην ολοκλήρωσή του. Η πρεμιέρα του έργου έγινε στη Μόσχα στις 30 Νοεμβρίου 1877 υπό τον Nikolai Rubinstein.

Με την άριστη στήριξη της μεγάλης αυτής ορχήστρας και του αρχιμουσικού της, η ερμηνεία του νεαρού σολίστ, Pablo Ferrandez, ήταν αριστοτεχνική. Με τόλμη, σαφήνεια και μοτσάρτεια χάρη, ανέδειξε τον πλούτο της μουσικής του Tchaikovsky, αλλά και έδωσε το έναυσμα στο θεατή, αντιστοιχώντας τις τέχνες, να δει μέσα από τις νότες, την ακτινοβολία των ζωγραφικών αριστουργημάτων της εποχής του Ροκοκό, όπως το «Ποιμενικό Ειδύλλιο» του François Boucher, το «Προσκύνημα στο νησί των Κυθήρων του Jean-Antoine Watteau, το «Κλεμμένο φιλί» του Jean-Honorè- Fragonard και τόσα άλλα.

Τους Συμφωνικούς Χορούς op. 45, ορχηστρική σουίτα σε τρία μέρη, συνέθεσε ο Sergei Rachmaninoff (1873-1943), στην Αμερική το 1940, τέσσερα χρόνια μετά τη σύνθεση της Τρίτης Συμφωνίας του και έμελλε να είναι το κύκνειο άσμα του, αλλά και η σύνοψη της μουσικής του κατάθεσης. Ο πρωτότυπος τίτλος τους ήταν Fantastic Dances και προοριζόταν για μπαλέτο που θα χορογραφούσε ο Michael Fokine. Δεινός πιανίστας ο ίδιος, χαρακτηρίστηκε από τους καλύτερους του 20ού αιώνος, συνέθετε, παράλληλα με την Ορχηστρική Σουίτα και τους Συμφωνικούς Χορούς για δύο πιάνα.

Ήταν γνωστή η ιδιαίτερη σχέση του Ρώσου συνθέτη με την Philadelphia Orchestra, χάρις στον Leopold Stokowski, -να θυμίσουμε την αλησμόνητη παρουσία του στη Fantasia του Walt Disney- καθώς και η ρήση του, ότι τα χρόνια που ζούσε στην Αμερική συνέθετε, έχοντας στο μυαλό του τους ήχους αυτής της ορχήστρας. Ήταν φυσικό η πρεμιέρα των Συμφωνικών Χορών του να γίνει από τη διάσημη Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας, υπό την διεύθυνση του Eugene Ormandy.

Έργο αντιπροσωπευτικό τού τελευταίου στυλ του συνθέτη, ένας νοσταλγικός, ρομαντικός χορός για τη Ρωσία που γνώρισε και περιγράφει τόσο όμορφα στην Τρίτη Συμφωνία του, με την εκκλησιαστική μουσική στην αρχή να επιτείνει την αθεράπευτη νοσταλγία για την πατρική γη και να αφήνει έκθαμβο τον ακροατή όταν προς το τέλος, αναγνωρίζει, στο Dance macabre, το Requiem Dies Irae, δάνειο από το Γρηγοριανό Μέλος του 13ου αιώνος. Έξοχη απόδοση, από μια έξοχη Ορχήστρα!