π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΙΣΑΡΙΟ ΔΑΠΟΝΤΕ

Ναί, εἶναι μεγάλη ἡ τιμὴ γιὰ τὸ νησί μας καὶ τὸν μεγάλο μας Καισάριο Δαπόντε

Πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες στὴ Φιλοσοφικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων ἐνεκρίθη μὲ βαθμὸ ἄριστα ἡ μεταπτυχιακὴ καὶ διπλωματικὴ ἐργασία τῆς δ. Νικολέτας Ζαμπάκη, μὲ θέμα «Μετρικολογικὰ στόν ΚΗΠΟ ΧΑΡΙΤΩΝ τοῦ Καισάριου Δαπόντε», μὲ ἐπόπτρια Καθηγήτρια τὴν κ. Ἀθηνᾶ Βογιατζόγλου, Ἀναπληρώτρια Καθηγήτρια τοῦ Τμήματος Φιλολογίας τοῦ ὡς ἄνω Πανεπιστημίου.

Φυσικὰ ἐδῶ δὲν θὰ ἀναλύσω τὴν ἐν λόγῳ σημαντικὴ διατριβή, ποὺ ἀναμφίβολα εἶναι ἐπιστημονικὰ τεκμηριωμένη καὶ μὲ τὴν δέουσα προσοχὴ γραμμένη, ὅμως θὰ ἤθελα νὰ θυμίσω στοὺς σημερινοὺς Σκοπελίτες καὶ ἰδίως στοὺς νέους καὶ τὶς νέες ποὺ σπουδάζουν σὲ παρόμοιες Πανεπιστημιακὲς Σχολές, τὸ πόσο ἀστείρευτος εἶναι ὁ μεγάλος μας λόγιος, ὁ Καισάριος Δαπόντες, ἀλλὰ καὶ συνάμα ἀξιόλογος. Ἄσχετα ἄν ἐδῶ, στὸ νησί μας δηλαδή, εἶναι σχεδὸν λησμονημένος (ὁ διαγωνισμὸς ποίησης μὲ τὴν ἐπωνυμία «Καισάριος Δαπόντες» νομίζω ὄτι εἶναι χωρὶς οὐσία. Καὶ θὰ ἐξηγήσω στὴ συνέχεια τὶ θέλω νὰ πῶ) ἤ περιφρονημένος π. χ. Σ᾿ ἕνα στενάκι εἶναι μισογραμμένο τὸ ὄνομά του, ἐνῶ τόσα και τόσα χρόνια δὲ φρόντισε κανένας νὰ γίνει μιὰ προτομή του ἤ ἔστω ἕνα μεγάλο πορτραῖτο ποὺ νὰ στηθεῖ σὲ περίοπτη θέση, ὥστε νὰ τὸ βλέπουν οἱ ἐπισκέπτες. Χώρια ποὺ πέρασαν τὰ ἔτη 2013-14, ὅπου εἴχαμε τὴν ἐπέτειο 300 χρόνων ἀπὸ τὴ γέννηση καὶ 280 ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ μεγάλου αὐτοῦ τέκνου τῆς Σκοπέλου, χωρὶς νὰ τιμηθεῖ, ὅπως τοῦ ἔπρεπε. Ἀντίθετα, ἄλλες ἐκδηλώσεις ἔχουμε ὄχι καὶ λίγες....

Τώρα, λοιπόν, ἔρχεται ἡ αὐτὴ ἡ ἀξιόλογη διατριβὴ τῆς δ. Ν. Ζαμπάκη νὰ μᾶς θυμίσει αὐτὸ τὸ κορυφαῖο αὐτοβιογραφικὸ ἔργο τοῦ μεγαλο μας Δαπόντε, τὸν «Κῆπο Χαρίτων», πού, ἐκδόθηκε μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Δαπόντε: Πρῶτα ἀπὸ τὸν Γαβριὴλ Σοφοκλέους τὸ 1880 καὶ τὸν ἑπόμενο χρόνο, τὸ 1881 ἀπὸ τὸν E. Legrand, γιὰ νὰ ἐπανεκδοθεῖ ἀργότερα ἀπὸ τὸν Γ. Σαββίδη (1995) καὶ σὲ πολὺ προσεγμένη μορφή ἀπὸ τὸν Ἄλκη Ἀγγέλου (1997). Ἀλήθεια, πόσοι ἀπὸ μᾶς τοὺς Σκοπέλιτες ἔχει διαβάσει τὸ βιβλίο αὐτό ἤ ἔστω ἔχει δεῖ τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ Δαπόντες γιὰ τὴ Σκόπελό του, τὴν χρυσῆ πατρίδα; Φοβᾶμαι ἐλαχιστοι.

Ἤ ἀκόμη, πόσοι ἀπὸ τοὺς Σκοπελίτες γνωρίζουν ὅτι τὸ ἐκδεδομένο ἤ ἀνέκδοτο ἔργο τοῦ Δαπόντε εἶναι ἀντικείμενο σήμερα σοβαρῆς μελέτης, κάτι πού, ἀσφαλῶς, μᾶς τιμᾶ ἰδίατερα;

Γράφει πολὺ χαρακτηριστικὰ ἡ δ. Ζαμπάκη: « Ἡ νεότερη ἔρευνα ἔχει ἐπανεκτιμήσει τὴ λογοτεχνικὴ καὶ ἱστορικὴ ἀξία τοῦ ἔργου τοῦ Δαπόντε καὶ τὸν κατατάσσει στὴ χορεία τῶν πιὸ ἀντιπροσωπευτικῶν μορφῶν τοῦ 18^ου αἰ.¹ Ἐπιπλέον, ἡ πρόσφατη μετάφραση στὰ ἀγγλικὰ τοῦ «Κανόνα Πολλῶν ἐξαιρέτων πραγμάτων» καὶ ἀποσπασμάτων ἀπὸ τὸν «Κῆπο Χαρίτων» τοῦ Δαπόντε τῶν ἐκδόσεων Harvand University Press, 2017 ἐπιβεβαιώνει ἀκόμη ὅτι ἡ νεότερη μεταφραστική ἔρευνα ἐνδιαφέρεται γιὰ τὰ ἔργα τοῦ Δαπόντε» (σελ. 7). Κι ἐδῶ θέλω νὰ θυμίσω πὼς αὐτὸς ὁ Κανόνας, στὸν ὁποῖο μνημονεύονται τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς ἀρίζει τὸ κυρίως ἀγαθὸ τῆς Σκοπέλου, τὸ σκοπελίτικο κρασί...

Πρὶν ἀπὸ λίγο καιρὸ κι ἄλλες ἀξιόλογες μελέτες πάνω στὸ ἔργο τοῦ Δαπόντε παρουσιάστηκαν, ἐνῶ συνεχίζεται κι ἡ ἔκδοση τοῦ ἀνέκδοτου ἔργου του. Θυμίζω ἐδῶ τὸ κορυφαῖο πόνημα τοῦ καθ. Σ. Πασχαλίδη, Ἡ αὐτόγραφη νεομαρτυρολογικὴ Συλλογὴ τοῦ μοναχοῦ Καισαρίου Δαπόντε (1713-1784), Θεσσαλονίκη 2012, ὅπως ἐπίσης καὶ τὴν σπουδαία μελετη τοῦ κ. Χαρ. Καρανάσιου, Δ/τῆ τοῦ ΚΕΜΕ, Τὸ ἄγνωστο ἔργο τοῦ Καισαρίου Δαπόντε <Βρύσις λογική> [1778]: Ἐπιστολαὶ ἐκ τῆς φυλακῆς καὶ κατὰ τῶν Κολυβάδων, στὸ περ. Μεσαιωνικὰ καὶ Νέα Ἑλληνικά, 12 (2016) 255-388 κ. ἄ. Ἀλήθεια, πόσοι ἐνδιαφέρθηκαν ἀπὸ μᾶς τοὺς Σκοπελίτες νὰ δοῦν, ὄχι νὰ διαβάσουν αὐτὰ τὰ ἔργα; Κι ὕστερα, γιατὶ νὰ μὴ συστηθεῖ στὸ νησί μας ἕνα Κέντρο Μελετῶν Καισαρίου Δαπόντε, ὅπου ὁ κάθε μελετητὴς θὰ μπορεῖ νὰ βρεῖ ὅλη τὴν ἐργογραφία του; Μεράκι χρειάζεται, πιστεύω, κι ὄρεξη γιὰ προσφορὰ καὶ τιμὴ στὸν μεγάλο μας συμπατριώτη.

Προσωπικὰ εὐχαριστῶ τὴν δ. Νικολέτα Ζαμπάκη ποὺ ἀσχολήθηκε μὲ τὸν Δαπόντε μας κι εὔχομαι γρήγορα νὰ συνειδητοποιήσουμε κι ἐμεῖς οἱ Σκοπελίτες τὸ τὶ θησαυρὸς εἶναι γιὰ μᾶς ὁ κατὰ κόσμον Κωνσταντῖνος Δαπόντες, υἱὸς τοῦ Χαζῆ Στεφανῆ καὶ τῆς Μαγδαληνῆς Δαπόντε, τὸ γένος Ἰωάννου Γραμματικοῦ. Ἕνα θὰ θυμίσω ἐδῶ μὲ κίνδυνο νὰ παρεξηγηθῶ μάλιστα: Πῶς, ἄν δὲν εἴχαμε τὸν Δαπόντε, μήτε ποὺ θὰ ξέραμε τὸν Ἅγιο Ρηγῖνο μας.

π. κ.ν.κ

1 Ἡ ὑπογράμμιση δική μου