Βέβαια η σημερινή τους μορφή και ιδεολογία μόνο σπέρματα φέρει της παλιάς παράδοσης. Οι σύγχρονες παραστάσεις, προσαρμοσμένες σε μια νεοελληνική και τηλεοπτική πραγματικότητα και σχεδόν αποκομμένες από το δυτικό τους πνεύμα, άφησαν το φυσικό τους χώρο, τους δρόμους και τις πλατείες, ξέχασαν την τραγουδιστή ερμηνεία τους, πρόδωσαν την συντομία τους και την σκηνική τους οικονομία και ανέβηκαν σε συχνά κακόγουστα και κακοφορτωμένα πάρκα, με κουίντες και σκηνικά – κιτς σε πολλές περιπτώσεις -, παίζονται στημένα μπρος σε μικρόφωνα, εγκατέλειψαν το λεπτό, δείγμα γνήσιου πολιτισμού, χιούμορ τους και είναι στην ουσία μια προέκταση της σημερινής πολιτισμικής μας πραγματικότητας.
Παρ’ όλα αυτά επιβιώνουν και αντιστέκονται, σε πείσμα της Πατρινής και με αισθητική Ρίο λαίλαπας και – έστω με μια ξεθωριασμένη φωτογραφία – συνεχίζουν να είναι η ταυτότητα του το πάλαι ποτέ πολιτισμένου «Φιόρου του Λεβάντε».
Στο παρελθόν στήριξαν το λόγιο, ντόπιο θέατρο και ήταν οι βάσεις, που αυτό στηρίχτηκε πάνω του. Αυτό ήταν και η μεγάλη προσφορά τους. Ο «Χάσης», για παράδειγμα, το διαμάντι της θεατρικής μας παραγωγής, είναι παιδί γνήσιο της λαϊκής αυτής υπαίθριας έκφρασης και σίγουρα ο Ρούσμελης, ο Μοντσελέζε και όλοι οι άλλοι πρωτοπόροι μας, πάνω στις «Ομιλίες» στηρίχτηκαν και δημιούργησαν την απαρχή του θεάτρου και το ξεκίνημα μιας παράδοσης, που ακόμα και σήμερα είναι αξιοζήλευτη και αξεπέραστη, όσον αφορά την ποιότητα, βέβαια και την σπιρτάδα της σκέψης.
Το ερώτημα που γεννάται στις αρχές του 21ου αιώνα είναι το αν οι «Ομιλίες» μπορούν να σταθούν στο ύψος τους σήμερα, να στηριχτούν στην ιδιομορφία τους, ν’ αποτελέσουν γνήσιο είδος έκφρασης και να γίνουν μια γνήσια μορφή δημιουργίας και ένας μη νόθος απόγονος ευκλεών προγόνων.
Το θέμα είναι δύσκολο ν’ απαντηθεί και μάλλον το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό.
Και οι «Ομιλίες» ακολουθούν την τύχη όλης της υπόλοιπης λαϊκής δημιουργίας, η οποία ψυχορραγεί και συχνά εξευτελίζεται, σαν μούμια περιφερόμενη, ελλείψει … λαού!
Μια λύση, κατά τη γνώμη μου, είναι η μέσα από έρευνα και παιδεία αξιοποίησή τους και η προσαρμογή τους στην τοπική, έντεχνη δημιουργία.
Στα πλαίσια αυτά κινείται και η έκδοση «Ομιλία τση Ζάκυνθος 1480 – 1864», όπου ο Κώστας Καποδίστριας, ένας μαθητής του Σπύρου Ευαγγελάτου και δημιουργός του «Θεάτρου τση Ζάκυθος» -ενός σχήματος με παρόμοιες αναζητήσεις- συνεργάστηκε με έναν καθαρόαιμο, σύγχρονο λαϊκό θεατρίνο, με πηγαίο ταλέντο και γνώση βιωματική της παράδοσης, τον Διονύση Γιατρά και προσπάθησαν να αξιοποιήσουν την μακραίωνη παρακαταθήκη και να την προσαρμόσουν στο σήμερα, όχι πια σαν λαϊκή δημιουργία, αλλά σαν έντεχνη συνέχεια και αναβίωση.
Το μακροσκελές κείμενο κλείνει όλη σχεδόν την δυτική ιστορία της Ζακύνθου στους στίχους του. Ξεκινά από την απαρχή της κυριαρχίας της κραταιής και οργανωμένης άριστα – όπως αποδείχτηκε – Γαληνοτάτης και τελειώνει με την Ένωση των Επτά Νησιών με το Ελληνικό Βασίλειο.
Τα τρία βασικά πρόσωπα του έργου, ο απαραίτητος Ποιητής, ο απόγονος της λιμπροντορίστικης οικογένειας Βούλτσος και ο από ποπολάρους προερχόμενος –«απόγονος» και αυτός– Δόξας, σε δεκαπεντασύλλαβους διάλογους ξετυλίγουν τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορία και του πολιτισμού του νησιού και από σκηνής παραδειγματίζουν – ως πρέπει – και διδάσκουν.
Σημαντικό είναι πως το έργο αυτό δεν περιορίστηκε στις τυπωμένες σελίδες ενός βιβλίου, απόκτημα και απαραίτητο στολίδι μιας λιμπραρίας –έτσι για να μην ξεχνάμε και την ντοπιολαλιά μας-, αλλά παίχτηκε –πιο σωστά παραστάθηκε– από το «Θέατρο τση Ζάκυθος» και την «Αυλαία Τέχνης», έχοντας σαν σύμβουλο επί δραματουργίας τον καθηγητή Θεόδωρο Γραμματά.
Απόλυτα λειτουργικός στην έκδοση, η οποία είναι καρπός του δραστήριου βιβλιοπωλείου του νησιού μας «Θεωρία», είναι και ο εμπεριστατωμένος πρόλογος του Διονύση Μινώτου, ενός ανθρώπου με προσφορά στην έρευνα και του λαϊκού θεάτρου, αλλά και στο σημαντικό κεφάλαιο που λέγεται «Διεθνής Συνάντηση Μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου», ο οποίος, με γνώση και μεθοδικότητα, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και συνοψίζει τα όσα ώς σήμερα γνωρίζουμε για το πολύτιμο αυτό κεφάλαιο, που λέγεται «Ομιλίες» της Ζακύνθου.
Η προσπάθεια αυτή είναι μια σημαντική και πολλά υποσχόμενη αρχή. Ες ευχηθούμε να έχει και συνέχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου