ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
«ή όπως
ρυθμός της μουσικής που μένει
εκεί στο κέντρο σαν άγαλμα»
Γιώργος Σεφέρης
ΠΑΝΩ ΣΕ ΜΙΑ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΑΧΤΙΝΑ
«Ο αγώνας του για τις αιώνιες αξίες, η ανύψωσή του πάνω από τα ευτελή, και η δίχως παραχωρήσεις αφοσίωσή του στην αλήθεια αποτελούν ένα πρότυπο αγιότητας». Με αυτά τα λόγια, η Άλμα Μάλερ, περιγράφει στα απομνημονεύματά της την προσωπικότητα του συζύγου της, Γκούσταβ Μάλερ.
Ο Γκούσταβ Μάλερ, Αυστριακός συνθέτης, αρχιμουσικός και πιανίστας γεννήθηκε το 1860 στο Καλίστ της Βοημίας που τότε ανήκε στην Αυτοκρατορία της Αυστρίας και τώρα στη δημοκρατία της Τσεχίας και δίκαια οι Τσέχοι τον θεωρούν δικό τους. Ο Μάλερ, παράλληλα με τη μουσική, σπούδασε φιλοσοφία, ιστορία και ιστορία της μουσικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Ως αρχιμουσικός διηύθυνε διάφορες ορχήστρες αλλά η φήμη του εδραιώθηκε όταν το 1887 αντικατέστησε στην Όπερα της Λειψία τον ασθενήσαντα διάσημο Ούγγρο αρχιμουσικό και βιολονίστα Arthur Nikisch [1855-1922], με συνέπεια να γίνει περιζήτητος από τις Συμφωνικές Ορχήστρες και τις Όπερες,
Η δεκαετία 1897-1907 ήταν από τις πιο παραγωγικές και ευτυχισμένες στη ζωή του, αναλαμβάνει τη διεύθυνση της Φιλαρμονικής Ορχήστρας και της Όπερας της Βιέννης, που γνώρισαν τη μεγαλύτερη δόξα τους υπό την καθοδήγησή του. Δύο χρόνια αργότερα το 1909-1910, φεύγει για την Αμερική επικεφαλής της Μετροπόλιταν Όπερας και της Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Αναγκάστηκε όμως να επιστρέψει στην Βιέννη όταν αρρώστησε από ανίατη ασθένεια όπου και πέθανε το 1911 στα 51 του χρόνια στο αποκορύφωμα της δημιουργικής του καριέρας.
Ο Μάλερ υπήρξε σημαντικότατος Συνθέτης και Αρχιμουσικός και σημάδεψε με το πέρασμά του το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. Το έργο του, το οποίο έχει τις ρίζες του στο ρομαντισμό, καταλήγει σε κάτι καινούργιο που προαναγγέλλει τη σύγχρονη μουσική. Στις συμφωνίες του αναπτύσσει φιλοσοφικές ιδέες, αναγνωρίσιμες στα τραγούδια του, στα χορωδιακά και στις συμφωνίες του. Το τραγικό συνυπάρχει εν αρμονία με το ιδεαλιστικό στοιχείο. Αξιοποιεί θαυμαστά στοιχεία ρεαλιστικά, όπως ακούσματα του δρόμου που προέρχονται από στρατιωτικές ή λαϊκές μπάντες, ποιμενικούς ήχους κουδουνιών από τα αλπικά βουνά, χτύπους των ξυλοκόπων από τα δάση της Αυστρίας, ή θρήνους από τον καθημερινό πόνου και το πένθος των ανθρώπων, μετουσιώνοντάς τα σε μουσικό «Λόγο» που προσπαθεί ν’ αγγίξει το «Θεϊκό», μέσα από μία πανδαισία ηχοχρωμάτων και ιδεών. Μεγάλο του προσόν ως αρχιμουσικού ήταν η σαφήνεια στις ερμηνείες του, οι απαλές εναλλαγές και η άνετη επιβολή στην ορχήστρα του.
Ο άνθρωπος, που έκανε ευρύτερα γνωστό στο μουσικόφιλο κοινό τον Γκούσταβ Μάλερ, ήταν ο Δημήτρης Μητρόπουλος ο οποίος μάλιστα άφησε την τελευταία του πνοή το 1960 από καρδιακή προσβολή ενώ έκανε πρόβα με την Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου στο δεύτερο μέρος από την Τρίτη Συμφωνία του Αυστριακού Συνθέτη.
Από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου που ιδρύθηκε το 1982 από τον Κλαούντιο Αμπάντο και έκτοτε διαγράφει λαμπρή πορεία ανά τον κόσμο με σπουδαίους μαέστρους να ανεβαίνουν στο πόντιουμ όπως οι: Ρικάρντο Μούτι, Λ. Μάζελ, Ρ. Σαϊγί, Ντ. Μπάρνμποϊμ κ.α., ακούσαμε στις 26-7-2011 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, τη «Συμφωνία αρ. 6 σε λα ελάσσονα», την επονομαζόμενη «Τραγική».
Το τραγικό στοιχείο, διάχυτο στη Συμφωνία, τρόμαξε την Άλμα Μάλερ και την έκανε να πιστεύει ότι ο σύζυγός της «προείδε το μέλλον του». Ίσως η βαθύτερη πίστη του Συνθέτη, ότι δηλαδή «Μια συμφωνία πρέπει να κλείνει μέσα της τον κόσμο», τον έκανε να τοποθετήσει στο έργο του τον προσωπικό του μύθο με όλες τις διακυμάνσεις της Ζωής και της «Μοίρας». Με «Λόγο» τραγικό, λυρικό, εκστατικό, άλλοτε δραματικό, μυστικιστικό και κάποτε σαρκαστικό, επεξεργάζεται τα αιώνια θέματα με τα οποία παλεύει ακόμα ο άνθρωπος, τον έρωτα, το θάνατο, τη ζωή. Και τα τρία σφυροκοπήματα της «Μοίρας» έρχονται τη στιγμή που ο «πάσχων» ήρωας βρίσκεται αντιμέτωπος με το συνειδητό και το ασύνειδο, με το τέλειο και το ατελές.
Μεγάλη βραδιά η χθεσινή για το Φεστιβάλ Αθηνών που γιόρτασε τα 100 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Αυστριακού Συνθέτη, με το Ηρώδειο γεμάτο από ένα ακροατήριο πειθαρχημένο που άκουγε με ευλάβεια και μετείχε στη μουσική μυσταγωγία.
Ο Ρώσος μαέστρος Σεμνιόν Μπιτσκόφ, και η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου μας πρόσφεραν μια λαμπερή ερμηνεία, της Έκτης Συμφωνίας σε λα ελάσσονα, γεμάτη ένταση και φαντασία, πλούσια σε ηχοχρώματα που ανέδειξε τις πνευματικές ανησυχίες του Συνθέτη και φώτισε τις «σκοτεινές» πτυχές της.
Λένε ότι η Έκτη Συμφωνία, η «Τραγική», του Γκούσταβ Μάλερ δεν οδηγεί στην κάθαρση, εμείς, όμως, πήραμε από τα πολλά «κεκρυμμένα» στο θησαυροφυλάκιό της, της λύτρωσης τη γαλήνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου