της Κατερίνας Δεμέτη
Με τη διαθήκη της 20ης Φεβρουαρίου 1987, η Ευθαλία Ξενοπούλου-Νάτσιου, κόρη του αείμνηστου Γρηγορίου Ξενόπουλου, κληροδότησε στο Μουσείο Μπενάκη, στον Δήμο Ζακυνθίων και στο Ωδείο Αθηνών, την περιουσία της, κινητή και ακίνητη.
Η μελέτη του τμήματος εκείνου από το αρχείο της δωρήτριας, το οποίο σήμερα αποτελεί περιουσία του Δήμου Ζακυνθίων και φυλάσσεται στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου, στη γειτονιά της Φανερωμένης, είναι μια εργασία που απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και επιστημονική συνεργασία ειδικών επιστημόνων, που έχουν πείρα από το ανάλογο υλικό.
Επειδή όμως το «Σύγχρονο Μουσείο», δεν έχει μόνο στόχο να συγκεντρώσει, να αρχειοθετήσει και τελικά να εκθέσει τα μουσειακά αντικείμενα, αλλά να έχει τέτοια δομή και λειτουργία, ώστε να δρα εκπαιδευτικά προς τους νεώτερους και επειδή είναι γνωστό ότι το αδημοσίευτο υλικό είναι ουσιαστικά και επιστημονικά άχρηστο, γι’ αυτό σήμερα δημοσιεύουμε τέσσερις επιστολές προς την Ευθαλία Ξενοπούλου-Νάτσιου και το σύζυγό της Χριστόφορο, από τα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και μία επιστολή του Γρηγορίου Ξενόπουλου από τη σειρά των Αθηναϊκών Επιστολών της «Διάπλασης των Παίδων», του 1959.
Επιπλέον τόσο ο επετειακός χαρακτήρας των επιστολών αυτών μέσα από την πληθώρα των ιδιωτικών, που απευθύνονται στην Οικογένεια Νάτσιου και βρίσκονται στο αρχείο του Μουσείου, όσο και ο διδακτικός χαρακτήρας της «Αθηναϊκής Επιστολής» του Γρηγορίου Ξενόπουλου από τη «Διάπλαση των Παίδων», αλλά και η αίσθηση «του τόσο μακριά μα και τόσο κοντά μας», μάς οδηγεί σε μια ευλαβική σχεδόν προσέγγιση του υλικού αυτού. Διατηρήσαμε την ορθογραφία των επιστολών, θεωρώντας ότι το τελευταίο που θα μπορούσαμε να ζητήσουμε είναι η σωστή ορθογραφία των συντακτών τους.
Ελπίζουμε ότι το Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου θα βοηθηθεί έτσι ώστε το υλικό του να συντηρηθεί και να αναδειχτεί με τον πιο κατάλληλο τρόπο.
Α. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αποστολέας: Δεκανεύς Μπότσης Κ.Κ.
ΙΙΙ/36 Συν/μα
Προς: Κυρίαν Λουλούκαν Χ. Νατσίου, Αγ. Δημητρίου 2, Αθήνας.
T.T. 850 Tη 23η Μαρτίου 1941
Σεβαστή κ. Νατσίου,
Σας στέλνω χαιρετίσματα απ’ τα ψηλά χιονισμένα και ηρωικά βουνά του μετώπου μας, εδώ που ο Ελληνικός Στρατός κάνει τα θαυμαστά του θαύματα, που θαυμάζει και θα θαυμάζει αιωνίως όλος ο κόσμος, η αθάνατη Ελλάς, που εγαλούχισε επί τριάκοντα αιώνας την ανθρωπότητα με θαύματα και θα γαλουχή αφού θα υπάρχει άνθρωπος. Ενθυμούμαι τα λόγια σας που μου είπατε όταν την 28η Οκτωβρίου 1940 {υπέρ βομών και εσθιών}.
Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια, που λέτε στη γυναίκα μου και δια την κανονικήν λειτουργίαν του λ/σμού σας.
Τα σέβη μου εις τον κ. Νάτσιον.
Οι αθάνατοι Έλληνες Στρατιώται στο μέτωπο με το αίμα μας αλλά και εσείς εκεί στο εσωτερικόν μέτωπον προσφέρετε κάτι το σχετικόν.
Σας χαιρετώ.
Μεθ’ εκτιμήσεως,
Δεκανεύς Μπότσης Κ.Κ.
ΙΙΙ/36 Συν/μα
Ο.Δ.Τ.
Τ.Τ.850
Β. ΑΤΕΛΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΝ ΔΕΛΤΑΡΙΟΝ
Όνομα αποστολέως: Βουρλάκος Γεώργιος, Στρατιώτης.
Διεύθυνσις: Μ 9/Δ
Τόπος: Τ.Τ.825
Προς: Κύριον Χρηστόφορον Νάτσιον, Αρχιτέκτονα, Οδός Αγ. Δημητρίου 2, Συν. Ψυρρή, Αθήνας.
Μ 9/Δ Τ.Τ.825-12-2-41
Αγαπητέ Χριστόφορε,
Υγιαίνομεν-Υγιαίνεται. Εχθές ελάβαμεν επιστολήν σας με τον Παναγιώτην και ευχαριστήθημεν που μας ενθυμήθητε και ας μην ήλθες στο Ρους να μας αποχαιρετήσης. Μας γράφετε πως μας είχατε έτοιμα δέματα και δεν τα παραλαμβάνουνε. Στείλε μας τότε μερικά τσιγάρα που έρχονται, όχι όμως Νο 1, ξέρεις εσύ και στείλε μου και την επιστολήν που μου είχες κρατήσει. Πολλούς χαιρετισμούς στην κυρίαν σου και [στον] κ. Κοσμάν.
Με πολύν αγάπην, Γιώργος.
Περιμένωμεν τσιγάρα.
Γ. ΑΤΕΛΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΝ ΔΕΛΤΑΡΙΟΝ
Όνομα αποστολέως: Βουρλάκος Γεώργιος, Στρατιώτης.
Διεύθυνσις: Μ 9/Δ
Τόπος: Τ.Τ.825
Προς: Κυρίαν Λουλούν Νάτσιου, Οδός Αγ. Δημητρίου 2, Συν. Ψυρρή, Αθήνας.
Τ.Τ.825-12-2-41
Αγαπητοί μας φίλοι,
Κε Χριστόφορε και Κα Λουλού.
Υγιαίνομεν-Υγιαίνετε.
Την αγαπητήν σας επιστολήν ελάβαμεν και δεν φαντάζεσθε την χαράν μας που βλέπομεν πως μας ενθυμήσθε., πολύ δε περισσότερον ευχαριστήθημεν για τα ωραία σας πατριωτικά λόγια, και να είσθε βέβαιοι πως γρήγορα θα φέρομεν εις πέρας τον ιερόν σκοπόν για τον οποίον αγωνιζόμεθα με την βοήθειαν της Παναγιάς μας. Μας γράφετε πως έχετε έτοιμα δέματα να μας στείλετε, δεν είναι ανάγκη, μας είναι αρκετό το ότι μας ενθυμείσθε, άλλωστε μάλινα έχωμε αρκετά, ένα μόνον να κάνετε να παρακαλείτε την Παναγιά μας να γυρίσωμε γρήγορα Νικηταί και θα Νικήσωμε διότι το δίκαιο είναι μαζύ μας. Στείλτε μας όμως κανά τσιγάρο και κανά στηλό για να σας γράφομε, και μερικά χαρτοφάκελα. Αυτές τις ημέρες μας είχαν κάνει οι Φρατέλοι μερικάς επιθέσεις, αλλ’ αι επιθέσεις των μετεβλήθησαν, σε άτακτον φυγήν τοιούτου είδους που δεν προφθάνωμε να ενταφιάζομαι τους νεκρούς των. Αυτοί είναι οι Ιταλοί.
Με άπειρη φιλία και εκτίμησι.
Γιώργος Βουρλάκος.
Δ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αποστολέας: Δεκανέας Φωτόπουλος Παναγιώτης, Μονάς 9/Δ Τ.Τ.825
Προς: Κυρίαν Λουλού Χρησ. Νάτσιου, Αγίου Δημητρίου 2, Αθήναι.
Απ’ τα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας.
Εν Τ.Τ.825 <Μονάς 9/Δ> 13-2-41
Αγαπητοί μου κκ Λουλού και Τοτό,
Το γράμμα σας πήρα σήμερον και χάρηκα που είσθε καλά, και που ύστερα από 2 μήνας που έφυγα από την Αθήνα, συνομήλισας σήμερα με το γράμμα σας, το οποίο μου θύμησε πολλά. Καθημερινώς περίμενα γράμμα σας, για να μάθω πως είσθαι και τι γίνετε ο κ. Χριστόφορος με τα καμουφλαρίσματα. Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια και το ενδιαφέρον σας προς εμέ. Οι επιχειρήσεις του Μετώπου καθώς διαβάζεται στας εφημερίδας πηγαίνουν πολύ καλά και πολύ σύντομα θα τους πετάξουμε στην θάλασσα αυτούς τους άθλιους και ύπουλους Ιταλούς. Είμαι υπερίφανος που βρίσκομε στην Πρώτη γραμμή του Πυρός προσφέροντας τας υπηρεσίας μου προς τους μαχόμενους Ιταλούς. Το δε Τάγμα μας έχει κάνει θαύματα καθώς θα είδατε στην Ακρόπολι της 21/1/41, με κίνδυνο της ζωής μας επετύχαμε τον σκοπό μας.
Κ. Λουλού μάλινα είδη έχω προμηθευθεί προ καιρού. Σε ευχαριστώ που μου ετοίμασες το πουλόβερ, πλην όμως μην το στείλεις. Στείλε μου μόνον Μερικά Σιγάρα, γιατί δεν μας προφθάνει ο ανεφοδιασμός, λόγω της μεγάλης αποστάσεως, λίγο κονιάκ, χαρτοφάκελα, ένα στυλογράφο, έναν αναπτήρα, μερικά μανδυλάκια, και εάν σας είναι εύκολον κανά περιοδικό ή εφημερίδες για να περνούμε τις ώρες μας οσάκις δεν έχουμε εργασίες. Συγνώμη για την απαίτησην αυτήν με όλο το θάρρος της φιλίας μας.
Με αδεφλική Αγάπη,
Σας φιλώ,
Πάνος
Υ.Γ. και μία πίπα για να κόβω τα σιγάρα στη μέση για λόγους οικονομίας.
Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ, Σάββατον 24 Οκτωβρίου 1959, Τόμος 1959 Β΄ αριθμ.21, σελ. 567.
ΑΘΗΝΑΪΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ: « Έ σ ο έ τ ο ι μ ο ς »
Αγαπητοί μου,
Όταν ήμουνα μικρός, πολύ μικρός, νομίζω ότι δεν είχα πάει ακόμη στο σχολείο, θαύμαζα τα προσκοπάκια. Με τη στολή τους, με τα κοντάρια τους, με τα σήματά τους, με τα παιχνίδια και τις ασκήσεις τους. Θυμάμαι ακόμη και τώρα, πολύ αμυδρά βέβαια, ένα μεγάλο γήπεδο στην παραλία της Μυτιλήνης, προς το Μακρύ Γιαλό, ξέφραγο χωράφι μπορώ να πω, με δύο ξύλα όρθια για πόρτα, πύλη για την ακρίβεια και μια μεγάλη επιγραφή: «Έσο έτοιμος».
Πρέπει να είχα πάει όμως τότε στο σχολείο, γιατί κατάφερνα και διάβαζα αυτή την επιγραφή με τα μεγάλα μπλε κεφαλαία γράμματα: «ΕΣΟ ΕΤΟΙΜΟΣ». Δεν καταλάβαινα όμως τι σήμαινε. Το έτοιμος βέβαια ήτανε λέξη γνωστή για μένα. Αλλά αυτό το «έσο»; Ο… πλούτος των γνώσεών μου, έφθασε κάποτε ως το σημείο να μάθω ότι «έσο» σημαίνει μέσα. Γράφεται όμως αλλιώτικα. Αλλά πάλι «μέσα έτοιμος» τι θα πη; Έβλεπα, βέβαια, τα προσκοπάκια να κυκλοφορούνε εκεί, αλλά γιατί να γράφη η επιγραφή ότι μόνο οι μέσα ήταν έτοιμοι; Πριν μπούνε μέσα δηλαδή δεν ήτανε έτοιμοι;
Ο εγωϊσμός μου (όταν πηγαίνει κανείς στην πρώτη δημοτικού, νομίζει πως τα ξέρει όλα) δε μ’ άφηνε να ρωτήσω. Κάναμε συχνούς περιπάτους με τους γονείς μου και τ’ αδέλφια μου, στην παραλία κι’ έβλεπα διαρκώς αυτή τη μυστηριώδη επιγραφή. Κάποτε τέλος πάντων έρριξα τον… εγωϊσμό μου και ρώτησα το μεγάλο μου αδελφό, που ήτανε και διαπλασόπουλο;
-Τι θα πη, «έσο έτοιμος»;
-Να είσαι πάντα έτοιμος.
Πάλι δεν κατάλαβα πολλά πράγματα. Όταν όμως μεγάλωσα, ένιωσα πραγματικά το τι σημαίνει αυτό για τη ζωή μας.
Πάντα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε το κάθε τι που θα μας συμβεί, είτε σαν άτομα, είτε σαν σύνολο. Η ζωή βέβαια, κυλάει ομαλά. Έχει όμως και τις αναποδιές της.
Έτσι πριν από δεκαεννιά χρόνια, η ζωή στη χώρα μας κυλούσε όμορφα και γαλήνια. Είχε εκραγεί ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, αλλά η Ελλάδα ήτανε αμέτοχη σ’ αυτόν. Λίγα χρόνια πριν, κανένας δε φανταζότανε ότι θα γινότανε πόλεμος. Η ζωή σ’ όλον τον κόσμο ήτανε ειρηνική. Γιατί λοιπόν ν’ ανησυχούμε κι εμείς; Ποιος ο λόγος να ετοιμασθούμε για άμυνα, σε μιαν επίθεση που κανένας δε φανταζότανε;
Ήλθε όμως αυτή η άνανδρη επίθεση της 28ης Οκτωβρίου, από ένα καθεστώς, που καταδικάσθηκε στην ίδια τη χώρα που γεννήθηκε, την Ιταλία. Σηκώθηκαν τα «έξι εκατομμύρια λόγχες» και χτυπήσανε την Ελλάδα. Νομίζανε πως μόνο η σκιά τους θα μας φόβιζε. Κάποτε άλλοτε όμως, πριν αιώνες, τα ίδια περίπου άκουσε κι ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, για τη σκιά των βελών των Περσών. Έδωσε τότε την απάντηση που έπρεπε: «Θα πολεμήσωμεν υπό σκιάν». Στα 1940, την έδωσε πάλι η Ελλάδα την απάντηση.
Περίμεναν ότι θα μας βρούνε απροετοίμαστους. Γελάστηκαν! Οι Έλληνες είναι πάντα έτοιμοι, Σα λαός και σαν άτομα. Κι εκεί που περιμένανε να σαρωθούμε, αντισταθήκαμε. Όλος ο κόσμος, και στα δύο ημισφαίρια, έμεινε με το στόμα ανοιχτό από κατάπληξη και θαυμασμό. Δώσαμε την πρώτη νίκη στη συμμαχική παράταξη εναντίον του φασισμού, στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Εμείς όμως δεν κοιτάζαμε, ούτε την κατάπληξη, ούτε το θαυμασμό. Μας ενδιέφερε η νίκη.
«Έσο έτοιμος»!
Μη ξεχνάτε πάντα στη ζωή σας να είσαστε έτοιμοι για το κάθε τι. Αλίμονο αν νομίζετε ότι όλα θα κυλάνε πάντα ευχάριστα και ομαλά. Η ζωή, ποτέ δεν πρέπει να σας βρίσκη απροετοίμαστους. Είναι μια αρχή που πρέπει να τη βάλετε από τώρα στο μυαλό σας και να την κρατάτε διαρκώς.
Σας ασπάζομαι
ΦΑΙΔΩΝ
Η μελέτη του τμήματος εκείνου από το αρχείο της δωρήτριας, το οποίο σήμερα αποτελεί περιουσία του Δήμου Ζακυνθίων και φυλάσσεται στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου, στη γειτονιά της Φανερωμένης, είναι μια εργασία που απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και επιστημονική συνεργασία ειδικών επιστημόνων, που έχουν πείρα από το ανάλογο υλικό.
Επειδή όμως το «Σύγχρονο Μουσείο», δεν έχει μόνο στόχο να συγκεντρώσει, να αρχειοθετήσει και τελικά να εκθέσει τα μουσειακά αντικείμενα, αλλά να έχει τέτοια δομή και λειτουργία, ώστε να δρα εκπαιδευτικά προς τους νεώτερους και επειδή είναι γνωστό ότι το αδημοσίευτο υλικό είναι ουσιαστικά και επιστημονικά άχρηστο, γι’ αυτό σήμερα δημοσιεύουμε τέσσερις επιστολές προς την Ευθαλία Ξενοπούλου-Νάτσιου και το σύζυγό της Χριστόφορο, από τα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και μία επιστολή του Γρηγορίου Ξενόπουλου από τη σειρά των Αθηναϊκών Επιστολών της «Διάπλασης των Παίδων», του 1959.
Επιπλέον τόσο ο επετειακός χαρακτήρας των επιστολών αυτών μέσα από την πληθώρα των ιδιωτικών, που απευθύνονται στην Οικογένεια Νάτσιου και βρίσκονται στο αρχείο του Μουσείου, όσο και ο διδακτικός χαρακτήρας της «Αθηναϊκής Επιστολής» του Γρηγορίου Ξενόπουλου από τη «Διάπλαση των Παίδων», αλλά και η αίσθηση «του τόσο μακριά μα και τόσο κοντά μας», μάς οδηγεί σε μια ευλαβική σχεδόν προσέγγιση του υλικού αυτού. Διατηρήσαμε την ορθογραφία των επιστολών, θεωρώντας ότι το τελευταίο που θα μπορούσαμε να ζητήσουμε είναι η σωστή ορθογραφία των συντακτών τους.
Ελπίζουμε ότι το Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου θα βοηθηθεί έτσι ώστε το υλικό του να συντηρηθεί και να αναδειχτεί με τον πιο κατάλληλο τρόπο.
Α. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αποστολέας: Δεκανεύς Μπότσης Κ.Κ.
ΙΙΙ/36 Συν/μα
Προς: Κυρίαν Λουλούκαν Χ. Νατσίου, Αγ. Δημητρίου 2, Αθήνας.
T.T. 850 Tη 23η Μαρτίου 1941
Σεβαστή κ. Νατσίου,
Σας στέλνω χαιρετίσματα απ’ τα ψηλά χιονισμένα και ηρωικά βουνά του μετώπου μας, εδώ που ο Ελληνικός Στρατός κάνει τα θαυμαστά του θαύματα, που θαυμάζει και θα θαυμάζει αιωνίως όλος ο κόσμος, η αθάνατη Ελλάς, που εγαλούχισε επί τριάκοντα αιώνας την ανθρωπότητα με θαύματα και θα γαλουχή αφού θα υπάρχει άνθρωπος. Ενθυμούμαι τα λόγια σας που μου είπατε όταν την 28η Οκτωβρίου 1940 {υπέρ βομών και εσθιών}.
Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια, που λέτε στη γυναίκα μου και δια την κανονικήν λειτουργίαν του λ/σμού σας.
Τα σέβη μου εις τον κ. Νάτσιον.
Οι αθάνατοι Έλληνες Στρατιώται στο μέτωπο με το αίμα μας αλλά και εσείς εκεί στο εσωτερικόν μέτωπον προσφέρετε κάτι το σχετικόν.
Σας χαιρετώ.
Μεθ’ εκτιμήσεως,
Δεκανεύς Μπότσης Κ.Κ.
ΙΙΙ/36 Συν/μα
Ο.Δ.Τ.
Τ.Τ.850
Β. ΑΤΕΛΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΝ ΔΕΛΤΑΡΙΟΝ
Όνομα αποστολέως: Βουρλάκος Γεώργιος, Στρατιώτης.
Διεύθυνσις: Μ 9/Δ
Τόπος: Τ.Τ.825
Προς: Κύριον Χρηστόφορον Νάτσιον, Αρχιτέκτονα, Οδός Αγ. Δημητρίου 2, Συν. Ψυρρή, Αθήνας.
Μ 9/Δ Τ.Τ.825-12-2-41
Αγαπητέ Χριστόφορε,
Υγιαίνομεν-Υγιαίνεται. Εχθές ελάβαμεν επιστολήν σας με τον Παναγιώτην και ευχαριστήθημεν που μας ενθυμήθητε και ας μην ήλθες στο Ρους να μας αποχαιρετήσης. Μας γράφετε πως μας είχατε έτοιμα δέματα και δεν τα παραλαμβάνουνε. Στείλε μας τότε μερικά τσιγάρα που έρχονται, όχι όμως Νο 1, ξέρεις εσύ και στείλε μου και την επιστολήν που μου είχες κρατήσει. Πολλούς χαιρετισμούς στην κυρίαν σου και [στον] κ. Κοσμάν.
Με πολύν αγάπην, Γιώργος.
Περιμένωμεν τσιγάρα.
Γ. ΑΤΕΛΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΝ ΔΕΛΤΑΡΙΟΝ
Όνομα αποστολέως: Βουρλάκος Γεώργιος, Στρατιώτης.
Διεύθυνσις: Μ 9/Δ
Τόπος: Τ.Τ.825
Προς: Κυρίαν Λουλούν Νάτσιου, Οδός Αγ. Δημητρίου 2, Συν. Ψυρρή, Αθήνας.
Τ.Τ.825-12-2-41
Αγαπητοί μας φίλοι,
Κε Χριστόφορε και Κα Λουλού.
Υγιαίνομεν-Υγιαίνετε.
Την αγαπητήν σας επιστολήν ελάβαμεν και δεν φαντάζεσθε την χαράν μας που βλέπομεν πως μας ενθυμήσθε., πολύ δε περισσότερον ευχαριστήθημεν για τα ωραία σας πατριωτικά λόγια, και να είσθε βέβαιοι πως γρήγορα θα φέρομεν εις πέρας τον ιερόν σκοπόν για τον οποίον αγωνιζόμεθα με την βοήθειαν της Παναγιάς μας. Μας γράφετε πως έχετε έτοιμα δέματα να μας στείλετε, δεν είναι ανάγκη, μας είναι αρκετό το ότι μας ενθυμείσθε, άλλωστε μάλινα έχωμε αρκετά, ένα μόνον να κάνετε να παρακαλείτε την Παναγιά μας να γυρίσωμε γρήγορα Νικηταί και θα Νικήσωμε διότι το δίκαιο είναι μαζύ μας. Στείλτε μας όμως κανά τσιγάρο και κανά στηλό για να σας γράφομε, και μερικά χαρτοφάκελα. Αυτές τις ημέρες μας είχαν κάνει οι Φρατέλοι μερικάς επιθέσεις, αλλ’ αι επιθέσεις των μετεβλήθησαν, σε άτακτον φυγήν τοιούτου είδους που δεν προφθάνωμε να ενταφιάζομαι τους νεκρούς των. Αυτοί είναι οι Ιταλοί.
Με άπειρη φιλία και εκτίμησι.
Γιώργος Βουρλάκος.
Δ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αποστολέας: Δεκανέας Φωτόπουλος Παναγιώτης, Μονάς 9/Δ Τ.Τ.825
Προς: Κυρίαν Λουλού Χρησ. Νάτσιου, Αγίου Δημητρίου 2, Αθήναι.
Απ’ τα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας.
Εν Τ.Τ.825 <Μονάς 9/Δ> 13-2-41
Αγαπητοί μου κκ Λουλού και Τοτό,
Το γράμμα σας πήρα σήμερον και χάρηκα που είσθε καλά, και που ύστερα από 2 μήνας που έφυγα από την Αθήνα, συνομήλισας σήμερα με το γράμμα σας, το οποίο μου θύμησε πολλά. Καθημερινώς περίμενα γράμμα σας, για να μάθω πως είσθαι και τι γίνετε ο κ. Χριστόφορος με τα καμουφλαρίσματα. Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια και το ενδιαφέρον σας προς εμέ. Οι επιχειρήσεις του Μετώπου καθώς διαβάζεται στας εφημερίδας πηγαίνουν πολύ καλά και πολύ σύντομα θα τους πετάξουμε στην θάλασσα αυτούς τους άθλιους και ύπουλους Ιταλούς. Είμαι υπερίφανος που βρίσκομε στην Πρώτη γραμμή του Πυρός προσφέροντας τας υπηρεσίας μου προς τους μαχόμενους Ιταλούς. Το δε Τάγμα μας έχει κάνει θαύματα καθώς θα είδατε στην Ακρόπολι της 21/1/41, με κίνδυνο της ζωής μας επετύχαμε τον σκοπό μας.
Κ. Λουλού μάλινα είδη έχω προμηθευθεί προ καιρού. Σε ευχαριστώ που μου ετοίμασες το πουλόβερ, πλην όμως μην το στείλεις. Στείλε μου μόνον Μερικά Σιγάρα, γιατί δεν μας προφθάνει ο ανεφοδιασμός, λόγω της μεγάλης αποστάσεως, λίγο κονιάκ, χαρτοφάκελα, ένα στυλογράφο, έναν αναπτήρα, μερικά μανδυλάκια, και εάν σας είναι εύκολον κανά περιοδικό ή εφημερίδες για να περνούμε τις ώρες μας οσάκις δεν έχουμε εργασίες. Συγνώμη για την απαίτησην αυτήν με όλο το θάρρος της φιλίας μας.
Με αδεφλική Αγάπη,
Σας φιλώ,
Πάνος
Υ.Γ. και μία πίπα για να κόβω τα σιγάρα στη μέση για λόγους οικονομίας.
Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ, Σάββατον 24 Οκτωβρίου 1959, Τόμος 1959 Β΄ αριθμ.21, σελ. 567.
ΑΘΗΝΑΪΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ: « Έ σ ο έ τ ο ι μ ο ς »
Αγαπητοί μου,
Όταν ήμουνα μικρός, πολύ μικρός, νομίζω ότι δεν είχα πάει ακόμη στο σχολείο, θαύμαζα τα προσκοπάκια. Με τη στολή τους, με τα κοντάρια τους, με τα σήματά τους, με τα παιχνίδια και τις ασκήσεις τους. Θυμάμαι ακόμη και τώρα, πολύ αμυδρά βέβαια, ένα μεγάλο γήπεδο στην παραλία της Μυτιλήνης, προς το Μακρύ Γιαλό, ξέφραγο χωράφι μπορώ να πω, με δύο ξύλα όρθια για πόρτα, πύλη για την ακρίβεια και μια μεγάλη επιγραφή: «Έσο έτοιμος».
Πρέπει να είχα πάει όμως τότε στο σχολείο, γιατί κατάφερνα και διάβαζα αυτή την επιγραφή με τα μεγάλα μπλε κεφαλαία γράμματα: «ΕΣΟ ΕΤΟΙΜΟΣ». Δεν καταλάβαινα όμως τι σήμαινε. Το έτοιμος βέβαια ήτανε λέξη γνωστή για μένα. Αλλά αυτό το «έσο»; Ο… πλούτος των γνώσεών μου, έφθασε κάποτε ως το σημείο να μάθω ότι «έσο» σημαίνει μέσα. Γράφεται όμως αλλιώτικα. Αλλά πάλι «μέσα έτοιμος» τι θα πη; Έβλεπα, βέβαια, τα προσκοπάκια να κυκλοφορούνε εκεί, αλλά γιατί να γράφη η επιγραφή ότι μόνο οι μέσα ήταν έτοιμοι; Πριν μπούνε μέσα δηλαδή δεν ήτανε έτοιμοι;
Ο εγωϊσμός μου (όταν πηγαίνει κανείς στην πρώτη δημοτικού, νομίζει πως τα ξέρει όλα) δε μ’ άφηνε να ρωτήσω. Κάναμε συχνούς περιπάτους με τους γονείς μου και τ’ αδέλφια μου, στην παραλία κι’ έβλεπα διαρκώς αυτή τη μυστηριώδη επιγραφή. Κάποτε τέλος πάντων έρριξα τον… εγωϊσμό μου και ρώτησα το μεγάλο μου αδελφό, που ήτανε και διαπλασόπουλο;
-Τι θα πη, «έσο έτοιμος»;
-Να είσαι πάντα έτοιμος.
Πάλι δεν κατάλαβα πολλά πράγματα. Όταν όμως μεγάλωσα, ένιωσα πραγματικά το τι σημαίνει αυτό για τη ζωή μας.
Πάντα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε το κάθε τι που θα μας συμβεί, είτε σαν άτομα, είτε σαν σύνολο. Η ζωή βέβαια, κυλάει ομαλά. Έχει όμως και τις αναποδιές της.
Έτσι πριν από δεκαεννιά χρόνια, η ζωή στη χώρα μας κυλούσε όμορφα και γαλήνια. Είχε εκραγεί ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, αλλά η Ελλάδα ήτανε αμέτοχη σ’ αυτόν. Λίγα χρόνια πριν, κανένας δε φανταζότανε ότι θα γινότανε πόλεμος. Η ζωή σ’ όλον τον κόσμο ήτανε ειρηνική. Γιατί λοιπόν ν’ ανησυχούμε κι εμείς; Ποιος ο λόγος να ετοιμασθούμε για άμυνα, σε μιαν επίθεση που κανένας δε φανταζότανε;
Ήλθε όμως αυτή η άνανδρη επίθεση της 28ης Οκτωβρίου, από ένα καθεστώς, που καταδικάσθηκε στην ίδια τη χώρα που γεννήθηκε, την Ιταλία. Σηκώθηκαν τα «έξι εκατομμύρια λόγχες» και χτυπήσανε την Ελλάδα. Νομίζανε πως μόνο η σκιά τους θα μας φόβιζε. Κάποτε άλλοτε όμως, πριν αιώνες, τα ίδια περίπου άκουσε κι ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, για τη σκιά των βελών των Περσών. Έδωσε τότε την απάντηση που έπρεπε: «Θα πολεμήσωμεν υπό σκιάν». Στα 1940, την έδωσε πάλι η Ελλάδα την απάντηση.
Περίμεναν ότι θα μας βρούνε απροετοίμαστους. Γελάστηκαν! Οι Έλληνες είναι πάντα έτοιμοι, Σα λαός και σαν άτομα. Κι εκεί που περιμένανε να σαρωθούμε, αντισταθήκαμε. Όλος ο κόσμος, και στα δύο ημισφαίρια, έμεινε με το στόμα ανοιχτό από κατάπληξη και θαυμασμό. Δώσαμε την πρώτη νίκη στη συμμαχική παράταξη εναντίον του φασισμού, στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Εμείς όμως δεν κοιτάζαμε, ούτε την κατάπληξη, ούτε το θαυμασμό. Μας ενδιέφερε η νίκη.
«Έσο έτοιμος»!
Μη ξεχνάτε πάντα στη ζωή σας να είσαστε έτοιμοι για το κάθε τι. Αλίμονο αν νομίζετε ότι όλα θα κυλάνε πάντα ευχάριστα και ομαλά. Η ζωή, ποτέ δεν πρέπει να σας βρίσκη απροετοίμαστους. Είναι μια αρχή που πρέπει να τη βάλετε από τώρα στο μυαλό σας και να την κρατάτε διαρκώς.
Σας ασπάζομαι
ΦΑΙΔΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου